آشنایی با انواع لوله فولادی و کاربرد آن

انواع لوله فولادی را در اطرافمان هر روز مشاهده می کنیم: لوله های گاز در ابتدای کنتور گاز خانه های مسکونی یا لوله آب شوفاژ. تمامی این لوله ها فولادی یک وجه مشترک دارند و آن هم مقاومت بالای آنهاست. به دلیل همین مقاومت بالا، کاربرد آنها فقط به منازل مسکونی محدود نمی شود.

با توجه به نیازها و خواسته های صنایع مختلف، انواع لوله فولادی با حفظ برخی از مشخصات و استانداردها تولید می شوند. با توجه به نیاز صنایع مختلف گاهی لوله های فولادی به طول مورد نیاز برش داده شده و مورد استفاده قرار می گیرند.

بیشتر بخوانید: “انواع روش‌های برش لوله فولادی“

لوله فولادی چیست؟

لوله فولادی استوانه ‌ای توخالی است که برای انتقال مایعات، نفت و گاز استفاده می شود. البته بعضی لوله های فولادی برای انتقال مایعات و گاز استفاده نمی شوند و کاربردهای ساختمانی دارند مانند لوله های داربست. با توجه به نیاز صنایع مختلف گاهی لوله های فولادی به طول مورد نیاز برش داده شده و مورد استفاده قرار می گیرند مانند ساخت مبل، لوستر یا حتی اجاق گاز.

هرچه کیفیت و ضخامت این لوله ها بیشتر باشد با اطمینان بیشتر و در زمانی کوتاه تر می توان حجم زیادی از مواد را منتقل کرد و هزینه بالای خرید و نصب این لوله ها در کوتاه مدت قابل جبران خواهد بود. لوله فولادی در جنس های مختلف کربن استیل، استیل، گالوانیزه و آلیاژی تولید می شود.

لازم است بدانید برای اتصال انواع ورق و لوله های فولادی از روش پرچ کاری استفاده می شود. شما عزیزان می توانید برای یکسب اطلاعات بیشتر درباره پرچ کاری، مقاله “پرچ کاری چیست؟ مزایا و محدودیت های آن” را مطالعه نمایید.

انواع لوله های فولادی

انواع لوله های فولادی (آهنی) در ۱۵ گروه قرار می گیرند که در ادامه کاربرد و مشخصات آنها را توضیح می دهیم.

۱- لوله گازی

یکی از لوله های فولادی بسیار مهم، لوله گاز است که جهت انتقال گاز بین شهری و منازل مسکونی استفاده می شود. این مقطع فولادی به به دو صورت نورد گرم و نورد سرد در کارخانه تولید می شود. انواع لوله گاز بر اساس محل قرار گیری به ۲ دسته لوله گاز توکار و لوله گاز رو کار تقسیم می شوند.

مشخصات لوله گازی

• سایز: بین ½ تا ۸ اینچ
• ضخامت: 2.۸ تا ۸.۲ میلی متر
• استاندارد: API، IGS، ISIRI 3574
• وزن: بین ۷.۶۸  تا ۲۵۵.۹ کیلوگرم برای شاخه های ۶ متری

این لوله ها کاربردهای زیادی دارند که می توانید از مقاله زیر اطلاعات بیشتری درباره آنها به دست آورید.

---

۲- لوله اسپیرال

به لوله های فولادی بسیار بزرگ که برای حمل نفت، گاز و آب استفاده می شود، لوله  اسپیرال (Spiral Welded Pipe) می گویند. این لوله ها برای این اسپیرال نام دارند که روی آنها جوش های چرخشی یا اسپیرال (Spiral) انجام داده شده است. سایز این لوله ها به ۱۲۰ اینچ (۳۰۴۸ میلی متر) هم می رسد. به دلیل سایز بزرگی که دارند به عنوان ستون های پل یا اسکله نیز به کار می رود.

مشخصات لوله اسپیرال

• سایز: بین ۸ تا ۱۲۰ اینچ
• ضخامت: 5.۸ تا ۲۵.۴۰ میلی متر
• استاندارد: EN 10219، ASTM A139
• وزن: ۶۹.۳۸ تا ۱۸۹۳.۲۵ کیلوگرم

لوله های اسپیرال علاوه بر مقاومت در برابر شکست و عدم نیاز به تجهیزات سنگین برای تولید، مزایای بسیاری دیگری هم دارند که در مقاله زیر می توانید آنها را مطالعه کنید.

---

۳- لوله مانیسمان

لوله مانیسمان که در اصطلاح بازاری به مانیسمان معروف است، نوعی لوله بدون درز (Seamless) می باشد. عمده کاربرد این لوله در صنایع حساس است. لوله بدون درز یا لوله مانیسمان به دلیل مقاومت و استحکام بالا و یکپارچگی و نداشتن درزدر صنایع مختلفی کاربرد دارند. از کاربرد لوله های بدون درز مانیسمان می توان به صنایع هسته ای، گاز طبیعی، پتروشیمی، کشتی سازی و دیگ های بخار و غیره اشاره کرد.

مشخصات لوله مانیسمان

• سایز: بین ۱/۸ تا ۳۶ اینچ
• ضخامت: 1.۲۵ تا ۵۹.۵۴ میلی متر
• استاندارد : ASME B36.10  
• وزن: ۰.۲۸ تا ۸۰۷.۶۷ کیلوگرم

در مقاله زیر می توانید درباره این لوله و مشخصات آن اطلاعات بیشتری به دست آورید.

مواد اولیه برای ساخت لوله مانیسمان، به شکل شمشه (بلوم) می باشد که از طریق حرارت، کشش، غلتک و عبور یک سنبه از شمش فولادی تولید می شود.

برای همین شیوه های خاصی که برای تولید لوله مانیسمان به کار گرفته می شود، سبب می شود قیمت لوله مانیسمان از دیگر لوله های موجود در بازار گران تر باشد. از طریق لینک زیر می توانید قیمت روز لوله مانسیمان را مشاهده کنید.

---

۴- لوله a106

یکی دیگر از انواع لوله های بدون درز که کاربرد فراوانی در صنایع مختلف دارد، لوله بدون درز a106 است. لوله a106 تحمل حرارت و فشار بالایی دارد و به همین دلیل در  پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، کارخانه‌های پتروشیمی و به طور کل صنایع خاص و حساس استفاده می شود.  این لوله در سه گرید  A، B، C  با ترکیب شیمایی متفاوت تولید می شود.

مشخصات لوله A106

• سایز: بین  ⅛ تا ۴۸ اینچ
• ضخامت: 1.۲۴ تا ۶۳.۵ میلی متر
• استاندارد : ASME B36.10، ASTM A106      
• وزن: ۰.۲۸ تا ۴۵۳.۴۳ کیلوگرم

در مقاله زیر می توانید اطلاعات بیشتری درباره این لوله به دست آورید.

---

۵- لوله داربست

لوله های داربست لوله های ۶-۳متری هستند که برای عملیات موقت مانند نماکاری و تعمیرات ساختمان، برپایی نمایشگاهی، نصب تأسیسات و غیره استفاده می شود. این لوله ها در دو نوع سبک و سنگین و برای شرایط وزنی مختلف تولید شده اند.

مشخصات لوله داربست

• سایز: 1.۹  اینچ (۴۸.۵ میلی متر)
• ضخامت: ۳.۲ و ۴ میلی متر
• استاندارد : EN 39، ISIR 15443
• وزن: ۱.۷۸ تا ۴.۳۷ کیلوگرم

برای اطلاعات بیشتر درباره این لوله ها می توانید مقاله زیر را مطالعه کنید.

---

۶- لوله لنس

لوله لَنس (Lance Pipe) به لوله هایی می گویند که برای انتقال گاز اکسیژن در کوره های ذوب استفاده می شود. این لوله ها می توانند تا دمای بالای ۳۰۰۰ درجه سانتی گراد را تحمل کنند. به همین دلیل در تمیز کردن و شست و شوی پاتیل های تولیدی، مخزن های بزرگ، نازل ها و سیستم های اسلاید گیت به کار می روند.

مشخصات لوله لَنس

• سایز: حداقل بین ۹.۷ تا ۳۳.۲ میلی متر و حداکثر بین ۱۰.۱ تا ۳۳.۸ میلی متر (نوع سبک)
• ضخامت: ۱.۸ تا ۴.۰۵ میلی متر
• استاندارد : IS 10577-1982
• وزن: بین ۰.۳۶۱ تا ۲.۹۷ کیلوگرم (انتهای صاف)

این لوله ها در ۳ دسته سبک، متوسط و سنگین تولید می شوند. در مقاله «لوله لنس چیست»می توانید درباره محصول بیشتر بخوانید.

---

۷- لوله گوشتدار

لوله گوشتدار از دسته لوله های فولادی هستند که ه دلیل ضخیم بودن دیواره های آن به لوله گوشتی در بازار معورف است. لوله های گوشتدار به دلیل ضخامت دیواره های آن قابلیت جوش پذیری ندارند. اصولا برای انتقال مایعات از اینی تیوب ها استفاده می شود. ضخامت این تیوب ها از حد معمول بالاتر است زیرا باید فشار زیادی را تحمل کنند.

در مقاله زیر می توانید اطلاعات بیشتری درباره این لوله بخوانید.

---

۸- لوله مبلی

لوله مبلی از انواع لوله آهنی است و که توسط نورد سرد و از ورق روغنی تولید شود. به همین دلیل به این لوله ها لوله روغنی نیز می گویند. به دلیل اینکه ورق روغنی برای تولید این لوله ها ضخامت کمی دارد به لوله لوله سبک نیز معروف هستند.

از لوله های مبلی به دلیل وزن سبک در تولید انواع لوازم خانه (مبل و صندلی) و آشپزخانه (اجاق گاز) دوچرخه و موتور سیکلت و ساخت قطعات خودرو استفاده می شود. انواع لوله مبلی عبارت است از: ۱.لوله سبک بدون درز ۲.لوله سبک درزدار.

مشخصات لوله مبلی

• سایز: 10 تا ۷۶ میلی متر
• ضخامت: ۰.۴ تا ۱.۵ میلی متر
• استاندارد : EN 10219-2، DIN 2394-1
• وزن: ۱.۰۲۲ تا ۱۶.۶۰۰ کیلوگرم

---

۹- لوله api

لوله های api از انواع لوله های آهنی است که بر اساس استاندارد آمریکایی (American Petroleum Institute) یا API تولید می شوند. از این لوله ها برای انتقال حجم بالای نفت و گاز با حداکثر سرعت استفاده می شود. لوله های api چقرمگی بالایی دارند به این معنی که می توانند انرژی زیادی را جذب کنند و در برابر شکست بسیار مقاومند.

مشخصات لوله api

• سایز: 0.۴۰۵ تا ۸۰ اینچ
• ضخامت: ۱.۷ تا ۳۹.۶۷ میلی متر
• استاندارد : API 5L

از کاربردهای لوله api می توان به مواردی همچون مبدل های گرمایی، آبرسانی صنعتی، لوله های انتقال نفت وگاز و عایق کردن کابل های فشار قوی برق اشاره کرد.

---

۱۰- لوله آتشخوار

لوله آتشخوار نوعی لوله صنعتی با آلیاژ خاص است. جنس لوله های آتشخوار به گونه ای است که در برابر فشار و حرارت های بالا مقاومت خوبی دارند به همین جهت برای انتقال گازهای پرفشار و مایعات با حرارت بالا استفاده می شوند.

لوله های آتشخوار با توجه به ویژگی بارزی که دارند، کاربرد وسیعی در صنایع مختلف دارند. معمولا صنایعی که با گرما و حرارت های بالا سروکار دارند، از لوله های آتشخوار استفاده می کنند. در مقاله لوله آتشخوار چیست می توانید درباره ویژگی های این لوله بیشتر بخوانید.

---

۱۱- لوله جدارچاه

لوله جدار چاه یکی دیگر از انواع لوله های آهنی است که شیارهای لوزی شکل یا نواری مانند دارد. از این لوله برای محافظت دیواره چاه و از ریزش چاه جلوگیری می کند. شیارهای این لوله باعث می شود تا آب به راحتی به داخل چاه بریزد و از ریختن ذرات بزرگتر ماسه جلوگیری شود. در مقاله «معرفی لوله جدارچاه» می توانید درباره انواع و کاربرد آن اطلاعات بیشتری به دست آورید.

---

۱۲- لوله صنعتی

لوله صنعتی معمولا از جنس فولادی است و استحکام بیشتری نسبت به بقیه لوله های فولادی دارد. در واقع لوله های صنعتی طیف وسیعی از انواع لوله را در بر می گیرد که لوله های آهنی تنها بخشی از آنها محصوب می شود. جنس این لوله ها به غیر از فولاد از مواد دیگری مانند چدن، پلاستیک، مس و برنج تولید می شوند.

نوع آهنی این لوله ها از ورق سیاه و به صورت درزدار و و بدون درز تولید می شود. کاربرد لوله صنعتی شامل انتقال سیالات، ساخت پل های فلزی، صنایع پتروشیمی، ساختمان سازی و غیره می شود.

---

۱۳- لوله گالوانیزه

لوله گالوانیزه، لوله ای است که در برابر خوردگی و فرسایش مقاومت و استحکام بالایی دارد. طول لوله گالوانیزه، تقریبا ۶ متر است. لوله گالوانیزه شامل اتصالاتی مانند کمربند، قفل و برشن است و به وسیله دنده پیچ ها به هم متصل می شود و با مواد آب بندی می شود. انواع لوله گالوانیزه از لحاظ گالوانیزه کردن به ۲ دسته گرم و سرد و از لحاظ وزن به ۳ دسته سبک، متوسط و سنگین تقسیم می شود.

مشخصات لوله گالوانیزه

• سایز: 1/۲ تا ۶ اینچ (۴۸.۵ میلی متر)
• ضخامت: ۲ تا ۵.۴ میلی متر
• استاندارد : ASTM A53، ISIR 3765
• وزن: ۰.۹۷ تا ۲۱.۶۷ کیلوگرم

---

۱۴- لوله استیل

لوله استیل یا لوله استنلس استیل (Stainless Steel) از انواع لوله های آهنی است که مقاومت بالایی در برابر مواد خورنده دارد. از لوله استنلس در بسیاری از بخش های صنعت مورد استفاده قرار می گیرد از جمله صنایع شیمیایی و دارویی. از دیگر کاربردهای لوله استنلس استیل می توان به صنعت مواد غذایی اشاره کرد. در این صنعت برای انتقال مواد خوراکی بدون تغییر رنگ و بو از لوله استنلس استیل استفاده می شود.

---

15- لوله درزدار

یکی از انواع لوله های آهنی، لوله درز است. برای تولید لوله درزدار ورق ها را با ضخامت خاص برش می دهند و از میان غلتک عبور می دهند. سپس غلتک ها، لبه های ورق را به فرم دلخواه فرم می دهد و شبیه به لوله می شود، به لوله های تولید شده به این روش، لوله درزدار یا لوله درز مستقیم می گویند.

اینکه چه کارخانه ای هر کدام از این لوله ها را تولید می کند، لوله تولیدی هر کارخانه چه ویژگی هایی دارد و با چه مشخصاتی تولید می شود، موضوع مقاله «معرفی کارخانه های تولید لوله فولادی در ایران» است که می توانید در لینک زیر آن را مشاهده کنید. در این مقاله کارخانه های تولید لوله در ایران و لوله های تولیدی آن ها بررسی شده اند.

• کارخانه تولید لوله فولادی

---

مزایای لوله فولادی

لوله های فولادی مزایای مختلفی دارند. در اینجا قصد داریم تا برخی از این مزایا را شرح دهیم:

• مقاومت زیاد در برابر فشار
• مقاومت بالای سطح داخلی در برابر خوردگی
• ایمنی زیاد
• گستردگی سیستم های محافظت در برابر خوردگی
• امکان تولید وسیع با قطر و ضخامت مختلف
• امکان فرآیند الکترولیز
• انتقال سریع نفت و گاز

به کارگیری سیستم های داخلی و خارجی محافظ زنگ زدگی بر قیمت آن می افزاید. ممکن است پوشش و دیوارها طی مرحله لوله کشی آب و فاضلاب توسط شخص ثالث آسیب ببیند. لوله ها را می توان بر اساس جنس، کاربرد و نحوه اتصالات آن ها به دسته های مختلفی تقسیم بندی کرد. بیشترین استفاده از لوله ها در انواع لوله کشی ساختمانی می باشد.

البته در کنار لوله های فولادی لوله های دیگری مانند لوله های مسی استفاده می شود که مقاومت در برابر خوردگی بالایی دارند. به همین دلیل از لوله های مسی برای سیستم های تهویه، لوله کشی و سیستم های حرارتی استفاده می شوند. بارزترین ویژگی لوله های مسی مقاومت بالا در برابر خوردگی می باشد.

با این حال به دلیل محدودیت های مکانیکی و هزینه های بالا، از لوله های فولادی به جای لوله های مسی استفاده می شود. به عنوان مثال لوله های مسی را نمی توان در سایزهای بسیار بزرگ تولید کرد. در مقاله زیر اطلاعات جامع تری می توانید درباره این لوله ها به دست آورید.

---

کاربرد لوله های فولادی

همانطور که گفته شد لوله های فولادی مقاومت بالایی در برابر فشار و خوردگی دارند و عمده استفاده از لوله های فولادی برای انتقال مایعات و سیالات می باشد. به هر میزانی که ضخامت و کیفیت لوله های فولادی بیشتر باشد، میزان تحمل فشار آن نیز بالاتر خواهد بود. لوله های فولادی کاربرد بسیار وسیعی در صنعت ساخت و ساز دارند و از لوله های فولادی برای انواع لوله کشی های توکار ساختمان استفاده می شود.از دیگر کاربردهای لوله های فولادی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• استفاده در ساخت لوازم خانگی
• استفاده در صنعت خودروسازی
• استفاده در صنعت ساختمان سازی
• داربست
• استفاده در پل سازی
• استفاده در صنعت کشاورزی
• استفاده در مراکز تفریحی
• استفاده در ساخت تجهیزات پزشکی

---

فرآیند تولید لوله فولادی

لوله ‌های فولادی حداکثر تا قطر ۲۴ اینچ تولید می‌شوند و امکان تولید لوله ‌هایی با قطر ۴۲ اینچ تنها در کشور چین و آمریکا وجود دارد. طول لوله‌ های فولادی معمولاً به صورت شاخه ‌های 6 متری است. به طور کلی قطر انواع لوله فولادی بر میزان تحمل فشار این لوله تأثیر می‌گذارد. لوله ‌های فولادی که قطر آن ‌ها از ۱۲ اینچ کمتر است، قطر اسمی و خارجی متفاوتی دارند ولی در لوله ‌هایی با قطر بیشتر از ۱۴ اینچ، قطر اسمی و خارجی لوله برابر است.

پیشنهاد مطالعه: برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تولیدکنندگان لوله فولادی در ایران، مقاله “برترین تولیدکنندگان لوله فولادی در ایران” را مطالعه نمایید.

روش جوش دادن: در این روش ورق های فولادی را دور قالبی می پیچند و بعد از آن درز لوله را لحیم کاری می کنند. این عمل را در اصطلاح جوش دادن می گویند. لوله های که به این روش تولید می شوند، از قیمت مناسب تری برخوردار هستند. با این حال، این نوع لوله ها به اندازه لوله هایی که به روش زیر تولید می شوند، پایدار نیستند.

روش قالب خمیری و یا بدون درز: در این روش فولاد داغ را وارد قالب کرده و به این ترتیب به لوله شکل داده می شود. در این روش می توان لوله هایی با قطر ۵۰۰ mm تولید کرد. این لوله ها از قیمت زیادی برخوردار هستند و کیفیت و اطمینان بیشتری دارند.

روش قالب گیری: این روش تولید لوله، روش رایجی نمی باشد. در روش قالب گیری، مایعی داغ را درون قالب ها ریخته و به لوله تبدیل می کنند. این روش به اندازه روش بدون درز قابل اطمینان نمی باشد و به آسانی در برابر ضربه ترک نمی خورد.

پیشنهاد مطالعه: برای کسب اطلاعات بیشتر درباره فرآیند تولید لوله و پروفیل، به مقاله “انواع لوله و پروفیل و فرایند تولید آنها” مراجعه نمایید.

لازم است بدانید لوله و پروفیل از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه می باشند. خم کردن لوله و پروفیل در صنایع مختلف مانند هوا فضا، صنایع شیمیایی، لوازم برقی خانگی و غیره کاربرد دارد. روش های متعددی برای خم کردن لوله فولادی وجود دارد. هزینه مربوط به خدمات خمکاری لوله فولادی به نوع روش خمکاری لوله و دستگاه مورد استفاده بستگی دارد.

مجموعه آهن ملل مناسب ترین و به روزترین قیمت لوله فولادی را به شما مشتریان عزیز ارائه می دهد.

---

کلام آخر

لوله فولادی نوعی لوله استوانه ای بلندی است که برای جابه جایی و انتقال سیالات، ساخت سازه های موقف استفاده می شود. البته این لوله فقط برای انتقال نفت و گاز و آب استفاده نمی شود و برای موارد دیگری مانند ساخت سازه های موقف (داربست) و لوازم خانه و اداره و قطعات صنتعتی (لوله اگزوز) نیز به کار می رود.

سوالات متداول لوله فولادی و کاربرد آن در صنایع مختلف