ورق استیل (استنلس استیل) چیست؟ + انواع ورق استنلس استیل

ورق استیل یا استنلس استیل به دلیل وجود عناصری مانند کروم و نیکل در ساختار خود، ویژگی ها و خواص مکانیکی متنوعی دارد که منجر به افزایش مقاومت ورق نسبت به خوردگی و آسیب‌ دیدگی، استحکام بالا و خواص بهداشتی آن می‌ شود. به همین دلیل، ورق استنلس استیل به عنوان یکی از پرکاربردترین ورق ها شناخته می شود. از ساخت و ساز گرفته تا صنایع غذایی و لوازم خانگی از این ورق استفاده می کنند. همچنین، ورق استیل استنلس به طور گسترده در آزمایشگاه‌ هایی استفاده می‌شود که مقاومت در برابر حرارت و رعایت استانداردهای بهداشتی ضروری است. اگر می خواهید از جذابیت های این ورق همه کاره و تنوع بالای آن از نظر گرید، شکل ظاهری، خواص و کاربردشان بیشتر بدانید، مقاله درستی را انتخاب کرده اید. در این مقاله به طور جامع و تخصصی به معرفی ورق استیل و تمامی انواع آن می پردازیم.

آهن ملل		ویژگی های محصول
۱	نام محصول	ورق استنلس استیل (Stainless steel)
۲	ترکیب شیمایی ورق	حداقل ۱۰.۵ % کروم + حداکثر ۱.۲۰% کربن + سایر عناصر آلیاژی (نیکل، مولیبدن، منگنز، کم کربن و …)
۳	انواع از نظر آلیاژ	سری ۲۰۰ – سری ۳۰۰ – سری ۴۰۰ – سری ۵۰۰ – سری ۶۰۰
۴	انواع از نظر خاصیت مغناطیسی	استیل بگیر – استیل نگیر
۵	انواع از نظر کاربرد	صنعتی – دکوراتیو
۶	انواع بر اساس شکل ظاهری	براق – خش دار – رنگی – مات – طرح دار
۷	ابعاد	ضخامت: از ۰.۳۵ تا ۶ میلی متر عرض پرکاربرد: ۱ – ۱.۲۲ – ۱.۲۵ – ۱.۵ و ۲ متر

ورق استنلس استیل (Stainless steel) چیست؟

ورق استنلس استیل که به آن ورق استیل* یا ورق ضدزنگ یا ورق زنگ نزن نیز گفته می شود، از جمله ورق های فولادی است که کمتر از ۲ درصد آن کربن است. اگرچه پایه ورق استیل، آهن یا فولاد است، اما آلیاژهای دیگری مانند کروم و نیکل در آن برای مقاومت در برابر خوردگی و افزایش قابلیت جوش پذیری و سختی وجود دارد. به همین دلیل ورق استیل در دسته ورق های آلیاژی نیز قرار می گیرد.

* تفاوت استیل و استنلس استیل: کلمه steel در انگلیسی به معنای فولاد است و شامل تمامی ورق های فولادی می شود؛ از ورق سیاه گرفته تا ورق گالوانیزه، روغنی و … . به این معنی که پایه تمامی این ورق ها فولاد یا همان steel است.

در مقابل، کلمه استنلس استیل یا stainless steel به معنی فولاد ضد زنگ است. ( steel = فولاد / stainless = ضد زنگ). اما فولاد ضد زنگ در ایران به اختصار، فقط استیل نامیده می شود که اشتباه است.

در نتیجه، اگر بخواهیم از این کلمات به درستی استفاده کنیم، باید به جای ورق استیل، عبارت صحیح ورق استنلس استیل را به کار ببریم.

جالب است بدانید هر اندازه مقدار کربن در این ورق زیاد شود، مقاومت و سختی آن نیز افزایش پیدا می کند. به این ترتیب، از شکل پذیری آن کاسته خواهد شد. میزان مقاومت در برابر خوردگی نیز با افزایش مقدار کروم در آلیاژهای این ورق، افزایش می یابد. به طور کلی، تغییر آلیاژهای ورق استیل و میزان استفاده از آن ها، انواع متفاوت ورق استیل با کارکردهای مختلفی ایجاد می کند که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

اگر مایل هستید علاوه بر ورق استیل، با دیگر ورق های فولادی و مشخصات آن ها آشنا شوید، می توانید در مقاله انواع ورق فولادی در موردشان بخوانید.

---

خصوصیات و مشخصات ورق استیل

اصلی ترین ویژگی های ورق استیل که باعث محبوبیت آن شده است، مقاومت در برابر خوردگی، طول عمر زیاد و شکل پذیری بالای آن است. به طور کل، ورق استیل با خصوصیاتی همچون براق و زیبا بودن، داشتن سطح صاف و صیقلی و عدم زنگ ‌زدگی یا خوردگی شناخته می شود.

این نوع ورق فولادی به دو صورت رول شده و برش خورده تولید و عرضه می شود و تنوع ابعادی زیادی دارد.

در ادامه، لیستی از خواص برتر ورق استنلس استیل را مشاهده می کنید.

• ضد زنگ و مقاوم در برابر خوردگی
• قابل بازیافت
• بالا بودن میزان سختی و استحکام
• مقاومت در برابر حرارت
• ظاهر زیبا
• طول عمر بالا

---

علت ضد زنگ بودن ورق استنلس استیل

همانطور که اشاره کردیم، عناصر اصلی ورق استیل، آهن و کربن، با مقدار کمی عنصر کروم و نیکل است. اضافه کردن حداقل 10.5 درصد کروم به این آلیاژ می تواند خاصیت ضد زنگ در استیل ایجاد کند. ضد زنگ شدن این فلز به این دلیل است عنصر کروم در مجاورت هوا، اکسید کروم را تشکیل می دهد و این اکسید، مانند یک لایه بی رنگ روی استیل را می پوشاند و در نهایت مانع زنگ زدن آن می شود.

در همین راستا می توانید دلیل ضد زنگ بودن فولاد و ورق ضد زنگ را طبق استاندارد ملی ایران شماره ۸۴۱۰-۱ را بخوانید:

یک فولاد مقاوم به خوردگی، فولادی با مقاومت خوب در برابر حمله یکنواخت یا موضعی محیطی می باشد. محافظت توسط حداقل مقدار کروم ۱۰.۵% تامین می شود که به واسطه لایه اکسید کرومی است که به طور خودبه خودی تشکیل می شود، ایجاد می گردد.

البته باید توجه داشته باشید که مقاومت به خوردگی ورق ها و فولادهای زنگ نزن کاملا به نوع محیط وابسته است.

---

آشنایی با آلیاژهای ورق استیل

ورق استیل در آلیاژهای مختلف تولید می شود و ضخامت های مختلف آن ها نیز کاربردهای متفاوتی دارد. از جمله مهم ترین دسته بندی ورق های استیل بر اساس آلیاژ و گرید عبارتند از:

1. ورق های استیل سری ۲۰۰
2. ورق های استیل سری ۳۰۰
3. ورق های استیل سری ۴۰۰
4. ورق های استیل سری ۵۰۰
5. ورق های استیل سری ۶۰۰

۱- ورق های سری ۲۰۰ دارای دو گرید پرکاربرد ۲۰۱ و ۲۰۲ می باشند. اصلی ترین عناصر سازنده ورق سری ۲۰۰، عناصر کروم، منگنز و نیکل است.

۲- ورق سری ۳۰۰ در حال حاضر رایج ترین استیل موجود در بازار است و از مهم ترین ویژگی های آن، غیر مغناطیسی، قابل جوشکاری، منعطف و ضدزنگ بودن آن هاست. به دلیل کاربرد زیاد ورق سری ۳۰۰، در ادامه به معرفی مهم ترین ورق های این سری می پردازیم:

ورق استیل ۳۰۲: درصد کربن پایینی داشته و در نتیجه، مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد.

ورق استیل ۳۰۳: به دلیل وجود گوگرد و فسفر در ترکیب آن، شکل پذیری بالایی دارد.

ورق استیل ۳۰۴: ورق زنگ نزن ۳۰۴، پرکاربردترین ورق استیل از سری ۳۰۰ است که در استاندارد DIN آلمان با نام فولاد ۱٫۴۳۰۱ معرفی می شود. در انواع ورق استیل ۳۰۴ درصد کربن متفاوتی استفاده می شود؛ به طور مثال ۳۰۴L (L به معنی Low) نشان دهنده درصد پایین کربن در آن است و به همین دلیل، قابلیت بالایی در فرم دهی، جوش پذیری و سخت کاری در عملیات حرارتی دارد. این ورق، به دلیل نداشتن خاصیت مغناطیسی به ورق استیل نگیر ۳۰۴ نیز شناخته می شود.

ورق استیل ۳۱۶: این ورق نیز از جمله پرکاربردترین ورق های سری ۳۰۰ است که دارای کمترین میزان آلودگی فلزی بین ورق‌ های استیل است. این گرید ورق، قابلیت تحمل دمای بالای ۲۰۰۰ درجه فارنهایت را دارد. همچنین این ورق به عنوان استیل ضد اسید نیز شناخته می شود و در برابر اسید سولفوریک، هیدرولیک، استیک، فرمیک و محیط های کلریدی مقاومت بالایی دارد.

نکته: مقاومت ورق استیل ۳۱۶ در برابر خوردگی، بیشتر از ورق ۳۰۴ است. همچنین، خواص مکانیکی بهتری نسبت به استیل ۳۰۴ دارد.

ورق استیل ۳۲۱: این گرید ورق استیل به دلیل داشتن درصدی از تیتانیوم، احتمال خطر پوسیدگی حاصل از جوشکاری را کمتر می‌ کند.

نکته: برخی ورق های سری ۳۰۰، مانند ورقS310 ، ورق ۳۰۹ و ورق ۳۲۱، به دلیل آلیاژهای استفاده شده در آن ها، در دسته ورق استیل نسوز نیز قرار می گیرند. می توانید اطلاعات بیشتر در مورد انواع و کاربرد ورق استیل نسوز را در مقاله «ورق فولادی نسوز چیست» بخوانید.

۳- اصلی ترین عناصر ورق استیل سری ۴۰۰، کروم و مولیبدن است و به دلیل استفاده از کربنِ کمتر در ساختار آن ها، حالت مغناطیسی و همچنین جوش پذیری بالایی دارند. ورق های گرید ۴۱۰، ۴۲۰ و ۴۳۰ در دسته ورق های سری ۴۰۰ قرار می گیرند که هر کدام ویژگی برجسته ای دارند.

ورق استیل ۴۱۰: دارای مقادیر زیادی آهن بوده و در برابر سایش و خوردگی بسیار مقاوم است. از این ورق در ساخت پیچ و مهره و کارد و چنگال استفاده می شود. ورق ۴۱۰ در استاندارد DIN آلمان با نام فولاد ۱٫۴۰۰۶ معرفی شده است.

ورق استیل ۴۲۰: در استاندارد DIN به نام فولاد ۱٫۴۰۲۱ شناخته می شود و در ساخت کارد و چنگال آشپزخانه کاربرد دارد. استیل ۴۲۰ خاصیت مغناطیسی داشته و به صورت استیل بگیر ۴۲۰ نیز معرفی می شود. همچنین این گرید ورق استیل در برخی محیط های اسیدی (مانند اسید ناشی از مواد غذایی)، مقاومت بالایی دارد.

ورق استیل ۴۳۰: در استاندارد DIN با نام فولاد ۱٫۴۰۱۶ معرفی شده است و در بازار به ورق استیل بگیر ۴۳۰ نیز شناخته می شود. ورق استیل ۴۳۰ بیشتر در دکوراسیون و مصارفی استفاده می شود که ظاهر زیبا اهمیت دارد (مانند روکش ماشین ظرفشویی، اجاق گاز، صنایع خودروسازی، ساخت پانل های کابین یخچال یا پنل های سقفی).

۴- ورق های استیل سری ۵۰۰ به دلیل استفاده از کروم در آلیاژ آن ها مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند.

۵- ورق های استیل سری ۶۰۰ با توجه به آلیاژهای به کار رفته در آن ها دسته بندی مختلفی دارند که هر کدام نیز کاربرد و خواص متفاوتی خواهند داشت. به طور مثال، ورق استیل ۶۳۰ تا ۶۳۵ فولاد ضد زنگ نیمه جامدی هستند که در آن ها ۱۷ درصد کروم و ۴ درصد نیکل به کار رفته است.

---

انواع ورق استنلس استیل

انواع مختلف ورق استیل، متناسب با شرایط محیطی که باید تحمل کند، تولید و دسته بندی می شود. از این رو می توان انواع ورق های استیل را از نظر خاصیت مغناطیسی، کاربرد، شکل ظاهری و همچنین برند تولیدکننده به صورت زیر دسته بندی کرد:

۱- انواع ورق استیل از نظر خاصیت مغناطیسی

یکی از روش های دسته بندی ورق استنلس استیل توجه به خاصیت مغناطیسی آن هاست که باعث می شود انواع ورق های استنلس استیل را به دو دسته استیل بگیر و استیل نگیر تقسیم کنند.

• ورق استیل بگیر: به ورق‌ های استیلی که جذب آهنربا می‌ شوند، استیل بگیر می گویند. ورق های ۴۱۰، ۴۲۰ و ۴۳۰ در دسته انواع ورق استیل بگیر قرار می گیرند.
• ورق استیل نگیر: ورق های استیلی که خاصیت مغناطیسی نداشته و جذب آهنربا نمی ‌شوند، استیل نگیر نام دارند. این ورق‌ ها کاربرد بیشتری داشته و از نظر قیمت هم گران ‌تر از نوع استیل ‌های بگیر هستند. انواع ورق استیل نگیر نیز بیشتر شامل ورق های سری ۳۰۰ (۳۰۴ – ۳۰۹ – ۳۱۶ – ۳۱۰- ۳۲۱) می شوند.

---

۲- انواع ورق استیل بر اساس شکل ظاهری

در پروژه‌ هایی که از فولاد زنگ نزن، از جمله ورق های استنلس استیل استفاده می شود (مانند صنایع خودرو سازی، لوازم آشپزخانه، معماری و …) ظاهر پروژه اهمیت زیادی دارد. در همین راستا از ورق های استنلس استیل در انواع براق، خشدار، مات، رنگی و طرح دار استفاده می شود که به صورت زیر معرفی می شوند:

۲-۱- ورق استیل براق

براق بودن این نوع ورق به دلیل چندین مرحله پولیش ‌کاری در فرآیند تولید آن است. این ورق، علاوه بر براق بودن، قابلیت تمیزکاری آسانی دارد و بیشتر در دکوراسیون منازل مورد استفاده قرار می گیرد. ورق‌ های براق، معمولا به صورت رول و بدون روکش پی وی سی عرضه می شوند. عدم وجود روکش، حتی در شیت فابریک هم ممکن است اتفاق بیافتد.

۲-۲- ورق استیل خش دار

خش دار کردن ورق استیل، باعث کاهش درخشندگی و براقیت آن می‌ شود. در سطح ورق خش‌ دار، خطوط ریز و موازی وجود دارد. ورق ‌های خش دار به دو صورت رول و شیت عرضه می شوند و در هر دو حالت، دارای روکش پی وی سی یا پلاستیکی هستند و به همین دلیل، استیل روکش دار نیز نامیده می شوند. ورق‌ خش دار شیت شده در بازار موجود است که شامل ورق خش دار فابریک (خشدار شده در کارخانه تولیدکننده) و ورق خش دار ایرانی است که در بنگاه‌ های داخلی خش دار شده است.

۲-۳- ورق استیل رنگی

از جمله ورق های استیل رنگی می توان به انواع میرورها (ورق استیل آینه ای) و ورق های طرح دار رنگی اشاره کرد. ورق های رنگی نیز بیشتر از کشورهای تایوان و چین وارد شده و به صورت شیت در بازار خرید و فروش می شوند. ورق های استیل طلایی یا نقره ای نیز در ساخت زیورآلات کاربرد دارند.

۲-۴- ورق استیل مات

ورق استیل مات بعد از عبور از غلتک ‌های نورد، بدون عملیات پرداخت خاصی از خط تولید خارج می شود. تنها عملیات پولیش این نوع ورق بعد از مرحله اسیدشویی و برای نرم تر کردن سطح ورق، صورت می گیرد. به همین دلیل ورق تولیدی در نهایت، ظاهری مات دارد. این نوع ورق به دو صورت ورق مات دو پل ( دو بار پولیش خورده) و ورق مات تک پل (فقط اسید شویی شده) در بازار عرضه می شود.

۲-۵- ورق استیل طرح دار

به دلیل گستردگی استفاده از ورق های استیل، به ویژه در نمای داخلی و خارجی ساختمان ها (مراکز خرید، هتل، فرودگاه)، بدنه آسانسورها و لوازم تزئینی و … انواع ورق استیل با طرح های متنوع نیز عرضه می شود. از جمله این طرح ها می توان به پرطاووسی، شطرنجی، طرح گل و … اشاره کرد.

---

۳- انواع ورق استیل از نظر کاربرد

ورق های استیل را از نظر کاربرد می توان به دو دسته زیر طبقه بندی کرد:

۳-۱- ورق استیل صنعتی

۳-۲- ورق استیل دکوراتیو

۳-۱- ورق استیل صنعتی

انواع ورق استیل صنعتی، بیشتر شامل آلیاژهای ۳۰۴، ۳۱۶ و ۳۱۷ می شود. سایر آلیاژهای ورق استیل صنعتی به صورت زیر است:

آلیاژهای پرکاربرد ۳۰۴، ۳۱۶، ۳۱۷ همچنین آلیاژهای ۴۲۰ – ۴۳۰- ۳۰۱ – ۳۰۴L  -۳۰۴ – ۳۲۱ – ۳۱۶L  – ۳۰۹S  – ۳۱۰S  – ۴۸۴۱  در دسته ورق های استیل صنعتی قرار می گیرند.

از جمله کاربردهای ورق استیل صنعتی، ساخت مخازن، تجهیزات و ماشین آلات صنعتی، ساخت ماشین آلات سنگین، صنایع پتروشیمی و … است.

۳-۲- ورق استیل دکوراتیو

ورق های استیل دکوراتیو، همان ورق های استنلس استیل با طرح و رنگ های مختلف هستند که به دلیل ظاهر زیبایی که دارند به این نام خوانده می شوند. طرح و رنگ این نوع ورق استیل متفاوت است و با توجه به کاربردهای مختلف تولید می شود که از این جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورق استیل طلایی
• ورق استیل نقره ای
• ورق استیل آینه ای
• ورق استیل براق
• ورق استیل مات
• ورق استیل خش دار

---

۴- انواع ورق استیل آلیاژی بر اساس نام تجاری و روش ساخت

علاوه بر دسته بندی ورق استیل که تاکنون معرفی کردیم، انواع ورق استنلس استیل پرکاربرد بر اساس روش ساخت و نام تجاری را می توان به صورت زیر نیز دسته بندی کرد:

• ورق داپلکس (۲۲۰۵، ۲۷۵۰، ۲۷۰۷): ورق استیل داپلکس، نام خود را از زیرساختار دوفازی که دارد (ترکیبی از ریزساختار فاز آستنیت و فریت) گرفته است. وجود ترکیب شیمیایی کروم و مولیبدن بالا در استیل داپلکس (Duplex )، مقاومت در برابر خوردگی آن را بالا می برد. به طور مثال، فولاد ۲۲۰۵، کاربرد بسیاری در محیط های دریایی و استخراج نفت و گاز دارد.

• ورق استیل اینکونل (۶۲۵ ، ۷۱۸ ۶۰۰، ۶۱۷ و …): ورق استیل اینکونل (Inconel)، یکی از پرکاربردترین سوپرآلیاژهای پایه نیکل است. فولاد اینکونل ۶۲۵، آلیاژ پرکاربردی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است.

• ورق مونل (۴۰۰): آلیاژ مونل Monel از فلزات غیرآهنی پایه نیکل است که مقاومت به خوردگی بالایی دارد. از جمله کاربردهای فلز مونل، استفاده در پره کشتی ها و توربین هایی است که به مقاومت بالایی در برابر خوردگی نیاز دارند.

---

جدول انواع ورق استیل به طور خلاصه

برای راحتی بیشتر، جدول انواع ورق استیل را آماده کرده ایم که بتوانید تمامی مدل های این ورق را یکجا مشاهده بفرمایید.

انواع ورق استنلس استیل
انواع ورق استیل بر اساس آلیاژ	ورق استیل سری ۲۰۰ – ورق استیل سری ۳۰۰ – ورق استیل سری ۴۰۰ – ورق استیل سری ۵۰۰ – ورق استیل سری ۶۰۰
انواع ورق استیل بر اساس خاصیت مغناطیسی	ورق استیل بگیر – ورق استیل نگیر
انواع ورق استیل بر اساس شکل ظاهری	ورق استیل براق – ورق استیل خش دار – ورق استیل رنگی – ورق استیل مات – ورق استیل طرح دار
انواع ورق استیل بر اساس کاربرد	ور استیل صنعتی – ورق استیل دکوراتیو
انواع ورق استیل بر اساس نام تجاری و روش ساخت	ورق استیل داپلکس – ورق استیل اینکونل – ورق استیل مونل

---

ترکیب شیمایی ورق استنلس استیل

استاندارد ورق های استنلس استیل که در سطح بین المللی تدوین می شوند، ترکیب شیمیایی انواع گریدهای ورق استیل را مشخص می کنند، اما عنصر مشترک برای تمامی گریدهای این ورق کربن، کروم و نیکل است. جزئیات این ترکیبات، طبق استاندارد ملی ایران شماره ۸۴۱۰-۱ و ۸۴۱۰-۴ به صورت زیر می باشد:

• کربن: با افزایش درصد کربن از شکل پذیری ورق‌ ها کاسته می شود؛ ولی در عوض، سختی و مقاومت آن ها افزایش می یابد.
• کروم و نیکل: عناصر آلیاژی اصلی در فولادهای زنگ نزن، کروم و نیکل هستند. آلیاژهای دیگر، معمولا در کنار این دو عنصر در ترکیب فولاد زنگ نزن اضافه می شوند.

نکته: طبق استاندارد ملی ایران، فولادهایی که ویژگی اصلی آن ها مقاومت به خوردگی است، دارای حداقل ۱۰.۵ % کروم و حداکثر ۱.۲۰% کربن هستند.

• مولیبدن: این عنصر مقاومت به خوردگی را به خصوص در برابر حفره دار شدن ناشی از کلر بهبود می بخشد. فولادی هایی که بیشتر از ۲% مولیبدن در ترکیب خود دارند، فولاد کروم نیکل مولیبدن (CrNiMo Steel) نامیده می شوند.

• منگنز: منگنز به عنوان جایگزین نیکل و به منظور افزایش انحلال پذیری نیتروژن در ترکیب فلز استفاده می شود.
• کم کربن: استفاده از عنصر کروم در ترکیب فولاد، ممکن است باعث خوردگی بین دانه ای شود. روش جدیدی که برای جلوگیری از خوردگی بین دانه ای استفاده می شود، ساخت فولاد با مقدار کربن برابر یا کوچکتر از ۰.۰۳% است که فولادهای LC یا کم کربن نامیده می شوند.
• نیتروژن: نیتروژن به عنوان جایگزین نیکل و به منظور افزایش استحکام و همچنین مقاومت به حفره دار شدن، به فولاد اضافه می شود.
• تیتانیوم، نیوبیم، زیرکونیوم: استفاده از این عناصر، از رسوب کاربیدهای کروم پس از عملیات حرارتی یا فرآیندهای جوشکاری، جلوگیری می کند. از این عناصر به منظور پایدارسازی تا سال ۱۹۶۰ استفاده می شد، اما امروزه از رده های کم کربن استفاده می شود که ارزان تر و مطمئن تر هستند.
• گوگرد: درصدهای مختلف گوگرد، باعث بهبود خواص ویژه ای می شود. به طور مثال، برای قابلیت ماشین کاری، مقدار گوگرد کنترل شده ۰.۰۱۵% تا ۰.۰۳۰، برای قابلیت جوش پذیری، مقدار گوگرد کنترل شده ۰.۰۰۸% تا ۰.۰۱۵% و برای قابلیت صیقل کاری، مقدار گوگرد کنترل شده حداکثر ۰.۰۱۵% توصیه شده و مجاز است.

نکته: لازم است به این نکته  توجه کنید که اضافه کردن گوگرد برای مقاومت به خوردگی و ضربه مضر است.

ترکیب شیمایی نمونه ای از پرکاربردترین فولادهای زنگ نزن بر اساس استاندارد ۸۴۱۰-۴  را در ادامه مشاهده می کنید.

شناسه فولاد زنگ نزن		C حداکثر	Si حداکثر	Mn حداکثر	P حداکثر	S حداکثر	Cr حداکثر	Cu حداکثر	Mo حداکثر	Ni حداکثر
نام	شماره
فولاد زنگ نزن ۳۰۴	۱.۴۳۰۱	۰.۰۷	۱	۲	۰.۰۴۵	۰.۰۱۵	۱۷.۵ تا ۱۹.۵	–	–	۸ تا ۱۰.۵
فولاد زنگ نزن ۳۱۶	۱.۴۴۰۱	۰.۰۷	۱	۲	۰.۰۴۵	۰.۰۱۵	۱۶.۵ تا ۱۸.۵	–	۲ تا ۲.۵	۱۰ تا ۱۳
فولاد زنگ نزن ۴۱۰	۱.۴۰۰۶	۰.۰۸ تا ۰.۱۵	۱	۱.۵	۰.۰۴۰	۰.۰۱۵	۱۱.۵ تا ۱۳.۵	–	–	۰.۷۵
فولاد زنگ نزن ۴۲۰	۱.۴۰۲۱	۰.۱۶ تا ۰.۲۵۱		۱.۵	۰.۰۴۰	۰.۰۱۵	۱۲ تا ۱۴	–	–	–
فولاد زنگ نزن ۴۳۰	۱.۴۰۱۶	۰.۰۸	۱	۱	۰.۰۴۰	۰.۰۱۵	۱۶ تا ۱۸	–	–	–

---

فرق بین فولاد آلیاژی با فولاد ساده کربنی

به طور کلی، فولادها به دو دسته فولاد ساده و استیل ضد زنگ تقسیم می شوند. فولاد ساده کربنی از عناصر محدودی مثل سیلیسیم، منگنز، گوگرد و فسفر تشکیل می شود.

تفاوت اصلی بین فولاد ساده کربنی و آلیاژهای فولاد ضد زنگ، اضافه کردن عنصر کروم است. کروم باعث می شود فولاد ضد زنگ در برابر خوردگی مقاوم تر باشد. فولاد مورد نظر برای قرار گرفتن در لیست انواع فولاد ضد زنگ، باید حداقل ۱۰.۵٪ کروم داشته باشد.

ورق فولادی ضد زنگ در گریدها و آلیاژهای متعددی موجود است و معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که هم خواص فولاد و هم مقاومت در برابر خوردگی اهمیت داشته باشد. فولاد ضد زنگ، برخلاف فولاد معمولی به آسانی دچار خوردگی نمی شود، زنگ نمی زند یا لکه نمی گیرد؛ اما علیرغم نامش، کاملاً ضد لک نیست. به ویژه در محیط های کم اکسیژن یا محیط های شور، امکان لکه شدن آن نیز وجود دارد.

علاوه بر ترکیب شیمایی، دیگر تفاوت این دو نوع فولاد، مربوط به سطح صاف و صیقلی در فولاد آلیاژی نسبت به فولاد ساده کربنی و گران تر بودن فولادهای آلیاژی نسبت به فولادهای ساده است.

در جدول زیر، کاربرد فولاد ساده را همراه با درصد کربنی مشاهده می کنید که به آن اضافه شده است.

ردیف	نوع فولاد ساده کربنی	درصد کربنی	موارد استفاده
۱	نرم	کمتر از ۰.۱۵	میخ – پرچ – لوله
۲	کم کربن	۰.۳ تا ۱.۵	تیرآهن – میلگرد – چرخ دنده
۳	کربن متوسط	۰.۳ تا ۰.۶	شفت – میل لنگ – فنر
۴	پر کربن	۰.۶ تا بالا	اره – آچار – مته – پیچ گوشتی

---

کاربرد ورق استنلس استیل

ورق فولادی ضد زنگ، ورقی همه کاره است و در کاربردهای بسیار متنوعی استفاده می شود.

این ورق ها اغلب در محیط هایی استفاده می شوند که در معرض آب و رطوبت هستند و یا تمیزی و بهداشت مهم است. به طور مثال، این ورق در ساخت و ساز، کاربردهای خدمات غذایی، حمل و نقل، صنایع شیمیایی، دریایی، نساجی و … کاربرد بسیاری دارد.

یکی دیگر از مهم ترین مواردی که از ورق فولادی ضد زنگ استفاده می شود، در آشپزخانه های تجاری برای کمدها و قفسه ها، برای پوشاندن سطوح و صفحه پیشخوان و روی دیوارها به عنوان اسپلش بک است. همچنین، اجاق‌های گاز نیز از فولاد ضد زنگ ساخته شده‌اند؛ زیرا این ورق ها در برابر حرارت مقاوم هستند و به راحتی تمیز می‌شوند.

کاربرد ورق استیل در آزمایشگاه ها نیز فراوان است، زیرا دوام و مقاومت استنلس استیل در برابر حرارت و خوردگی بالاست. همچنین استاندارد بالایی در تمیزکاری دارد.

از ورق فولادی ضد زنگ برای ساخت مخازن ذخیره آب، سیلوهای ذخیره غلات و تانکرهای حمل و نقل نیز استفاده می شود.

کاربردهای معرفی شده برای ورق استیل را می توانید به صورت لیست کوتاهی در ادامه مشاهده کنید:

• ذخیره سازی و جابه‌جایی مواد غذایی
• مخازن ذخیره سازی آب و مایعات
• مبدل های حرارتی
• محفظه های برق
• صنایع شیمیایی
• نوار نقاله
• معماری و ساختمان
• قطعات و تجهیزات دریایی
• آزمایشگاه ها
• صنایع حمل و نقل، نساجی و کشتی سازی

---

 ابعاد ورق استیل و حالت عرضه آن ها

ورق های استیل به دو صورت رول و شیت و در ابعاد متفاوت تولید می شوند. ابعاد ورق استیل موجود در بازار را در ادامه معرفی می کنیم:

ضخامت ورق استیل: در ضخامت های مختلف از ۰.۳۵ تا ۶ میلی متر عرضه می شوند.

عرض ورق استیل: ورق های استیل اکثرا در عرض های ۱ – ۱.۲۲ – ۱.۲۵ – ۱.۵ و ۲ تولید می شوند.

طول ورق استیل: پارامتر طول برای ورق های شیت و برش خورده معنا دارد که معمولا در طول های ۲ – ۲.۵ – ۳ و ۶ متر برش می خورند.

در جدول زیر می توانید ابعاد نرمال ورق های استیل موجود در بازار را مشاهده کنید.

ابعاد ورق استیل
عرض ورق استیل	طول ورق استیل
۱.۲۲	۲.۴۴
۱	۲
۱.۲۵	۲.۵
۱.۵	۳
۱.۵	۶
۲	۶

علاوه بر جدول اندازه ورق استیل که مشاهده کردید، برخی ورق های استیل مورد استفاده در صنعت در ابعاد ۱ * ۱.۲۵ – ۱.۵ * ۲ – ۱.۵ * ۲.۵ و ۶ * ۳ عرضه و استفاده می شوند.

همچنین برای محاسبه وزن ورق استنلس استیل می توان از فرمول زیر استفاده کرد:

وزن ورق استیل (کیلوگرم) = چگالی ورق استیل* ضخامت (میلی متر) * عرض (متر) * طول (متر)

نحوه استفاده از این فرمول و همچنین روش محاسبه وزن انواع وق فولادی را در صفحه زیر به طور کامل همراه با ویدئو آموزشی توضیح داده ایم.

---

تولیدکننده ورق استنلس استیل در ایران

در حال حاضر تولید ورق استیل در ایران انجام نمی شود و ورق های استیل موجود در بازار، همگی وارداتی بوده و اکثرا از کشورهای چین، هند، تایوان و آفریقای جنوبی وارد شده اند.

اما در سال ۱۴۰۱، شرکت فولاد مبارکه اصفهان خبری مبنی بر تولید تختال ضد زنگ به روش ریخته گری مداوم را منتشر و از این قابلیت پرده برداری کرد. با این توصیف، در آینده ای نه چندان دور، امکان تولید محصولات زنگ نزن از جمله ورق زنگ نزن یا همان ورق استیل در ایران برای نخستین بار به وجود خواهد آمد.

---

قیمت ورق استنلس استیل

گرید ورق، ضخامت و ابعاد ورق و نوع فروش (به صورت شیت یا رول) پارامترهای اصلی در تعیین قیمت ورق استنلس استیل است. دیگر پارامترهای تعیین کننده قیمت ورق استیل، برای قیمت انوع ورق آهن نیز صدق می کند و مهم ترین آن ها شامل قیمت جهانی ورق، نوسانات نرخ ارز و طلا و میزان عرضه و تقاضا هست.

قیمت ورق های استیل در گریدهای مختلف را می توانید در صفحه زیر مشاهده کنید. در صفحه قیمت ورق استیل، گرید، ضخامت و ابعاد ورق مشخص شده اند. این ورق ها غالبا توسط تولیدکننده به صورت برش خورده عرضه می شوند، اما رول ورق استیل نیز موجود است.

اگر قصد خرید ورق استیل را دارید، علاوه بر دانستن قیمت ورق، لازم است به نکات تخصصی زمان خرید نیز توجه کنید. این نکات را می توانید در مقاله راهنمای خرید ورق استیل بخوانید.

تفاوت ورق استنلس استیل و گالوانیزه

یکی از انوع ورق های فولادی که معمولا با ورق استنلس استیل مقایسه می شود، ورق گالوانیزه است. ورق گالوانیزه شباهت های بسیار محدودی با ورق استیل دارد. به طور مثال هر دو ورق برای مقابله با خوردگی در هوای مرطوب محبوبیت دارند، اما نوع مقاومت در برابر خوردگی و طول عمر آن ها متفاوت است. همچنین هر دو از نظر ظاهری سطحی صاف و براق دارند، اما سطح ورق استیل کاملا یکنواخت است و ورق گالوانیزه به دلیل پولک هایی که روی سطح خود دارد به راحتی قابل تشخیص است. علاوه بر موارد فوق، تفاوت ورق استیل و گالوانیزه را می توان از نظر عناصر تشکیل دهنده، روش تولید، کاربرد، قیمت، خواص و طول عمر نیز بررسی کرد که همه آن ها را می توانید در مقاله زیر بخوانید.

---

کلام آخر

ورق استلنس استیل از دسته ورق های آهنی و آلیاژی است. ورق‌ های آلیاژی استنلس استیل از ترکیب آهن و کربن به وجود می آید. علاوه بر این، با افزودن مقداری عنصر کروم در نهایت یک فولاد ضد زنگ حاصل می شود. انواع گریدهای ورق استنلس استیل کاربردهای مختلفی دارد، از جمله در ساخت کارد و چنگال، تزیینات دکوراسیون و غیره. از خصوصیات این ورق نیز می توان به داشتن سطحی صاف و براق، خاصیت ضد زنگ و مقاومت به خوردگی اشاره کرد.

سوالات متداول