موضوع این مقاله، تفاوت ورق استیل و ورق گالوانیزه و همچنین روش های تشخیص آن ها از یکدیگر است. این دو ورق، کاربرد بسیاری در صنایع دارند و با وجود شباهت‌های محدودی که دارند، باید آن ها را از نظر تفاوت‌های بسیاری از جمله عناصر تشکیل دهنده، روش تولید، کاربرد، قیمت، خواص، طول عمر و … بررسی کرد تا متوجه ماهیتشان شویم. برای آگاهی از این تفاوت ها با این مقاله از دانشنامه آهن ملل همراه باشید تا ابتدا با ماهیت کلی این مقاطع آشنا شده و سپس تفاوت ورق گالوانیزه و استیل را از ۹ جنبه بررسی کنیم.
نسخه صوتی تفاوت ورق استیل و گالوانیزه
ورق استیل چیست؟
ورق استیل یا ورق استنلس استیل، از فولاد زنگ نزن ساخته می شود که اصلی ترین عناصر آن آهن کروم و نیکل است. در تولید ورق استیل، از هیچ گونه پوششی استفاده نمی گردد. از خصوصیات این ورق می توان به مقاومت بالا در برابر خوردگی اشاره کرد. این ورق با توجه به ویژگی‌هایی که دارد در صنایع نفت و گاز، هوافضا و خودروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در مقاله زیر می توانید با ورق استیل و جزئیات آن بیشتر آشنا شوید.
# حتما بخوانید
ورق گالوانیزه چیست؟
ورق گالوانیزه، نوعی ورق فولادی است که از ورق سیاه یا به‌عبارتی فولاد معمولی تولید شود. این ورق نیز در برابر خوردگی مقاوم است، اما نه به اندازه ورق استیل. برای افزایش مقاومت ورق گالوانیزه در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی، آن را از طریق روش‌های مختلف با فلز روی (Zn) پوشش می‌دهند.
روش های روی اندود کردن ورق گالوانیزه، نوع و ضخامت پوشش ورق، ابعاد آن و … را در مقاله زیر بخوانید.
# حتما بخوانید
تفاوت ورق گالوانیزه و استیل از ۹ جنبه اساسی
حال که آشنایی مختصری با این ۲ ورق پیدا کردیم، می‌توانیم به بررسی تفاوت ورق استیل و گالوانیزه بپردازیم. این تفاوت‌ها در ۹ مورد خلاصه می‌شوند که به شرح زیر هستند:
۱- تفاوت در عناصر تشکیل دهنده
با توجه به این که ورق گالوانیزه همان ورق سیاه (ورق فولادی) است که آن را پوشش داده‌اند، ترکیبات اصلی آن نیز ترکیبات شمش فولادی و شامل عناصری مانند فسفر، گوگرد و سیلیسیوم می باشد. زمانی که این ورق با فلز روی پوشانده می شود، مقاومت لازم را در برابر خوردگی پیدا می کند.
اما ورق استیل از فولاد متفاوتی تولید می شود که به آن فولاد زنگ نزن می گویند. ترکیبات اصلی فولاد زنگ نزن و ورق استیل ساخته شده از آن نیز شامل عناصر آهن، کروم، نیکل و کربن است. این ساختار، در نهایت به افزایش مقاومت ورق استیل در برابر زنگ‌زدگی منجر می‌شود. ترکیب دیگری که در این مقاطع مورد استفاده قرار می‌گیرد، مولیبدن است که اثرگذاری مواد شیمایی را روی ورق خنثی می‌کند.
۲- تفاوت در روش تولید
دیگر تفاوت ورق استیل با ورق گالوانیزه در روش تولید آن ها است. برای تولید مقاطع استیل، از فولاد ضدزنگ استفاده می‌شود. به طور مثال، می توان این ورق را از تختال زنگ نزن به روش ریخته گری مداوم تولید کرد.
اما برای تولید ورق گالوانیزه، ورق های سیاه را از طریق روش‌های به‌خصوصی گالوانیزه می‌کنند. برای این منظور می‌توان از ۲ راهکار سرد و گرم استفاده کرد. اگر از انرژی الکتریکی برای این کار استفاده کنند، به آن روش سرد و اگر ورق در روی مذاب‌شده غوطه‌ور شود، آن را روش گرم می‌نامند.
۳- تفاوت در استحکام و خواص مکانیکی
تفاوت ورق استیل با ورق گالوانیزه در خواص مکانیکی آن ها نیز دیده می‌شود. ورق‌های استیل با توجه به ترکیبات و روش تولیدشان، علاوه بر استحکام بالایی که دارند، بدون هیچ گونه پوششی در برابر زنگ زدگی مقاوم هستند.
در مقابل، ورق سیاه که در فرآیند گالوانیزاسیون استفاده می شود، استحکام خوبی دارد؛ اما به خودیِ خود، دارای خواص ضدزنگ نیست و پس از گالوانیزه شدن به روش‌های مختلف، مقاومت زیادی در برابر خوردگی و زنگ زدگی پیدا می‌کند.
۴- تفاوت از نظر حفاظت در برابر خوردگی
ورق استیل، به دلیل ساختار و ترکیباتی که دارد در محیط‌های مختلف و حتی مرطوب می‌تواند کاملا مقاوم باشد. درصورتی‌که خراش روی ورق گالوانیزه و از بین رفتن پوشش سطح آن، باعث افزایش احتمال زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شود. هدف استفاده شما از مقاطع، روی انتخابتان تاثیر می‌گذارد.
۵- تفاوت با توجه به کاربرد
از دیگر تفاوت های مهم ورق استیل با ورق گالوانیزه، می‌توان به کاربرد آن ها نیز اشاره کرد. از ورق‌های استیل در صنایعی استفاده می‌شود که به الکتریسیته ساکن نیاز ندارند (صنعت داروسازی و مواد غذایی).
مقاومت مطلوب در برابر رطوبت و در عین حال، قیمت مناسب ورق‌های گالوانیزه نیز باعث استفاده از آن ها در صنایع مختلف، همچون ساخت و ساز، ساخت مخزن تانک، تولید لوله بخاری، ساخت پارتیشن و تجهیزات کشاورزی شده است.
۶- تفاوت بر اساس قیمت
قیمت ورق استنلس استیل و قیمت ورق گالوانیزه نیز با یکدیگر تفاوت دارد. به طور کلی باید گفت ورق‌های استیل به دلیل خواص و استحکام بالایی که دارند از قیمت بالاتری هم برخوردار هستند. اما ورق گالوانیزه از فولاد معمولی تولید می‌شود و تنها به دلیل هزینه‌بربودن فرآیند گالوانیزاسیون، قیمت نهایی آن نسبت به دیگر ورق های ساخته شده از فولاد معمولی افزایش می‌یابد.
۷- تفاوت در استاندارد تولید
به دلیل تفاوت در مواد اولیه، این دو ورق، روش های تولید متفاوتی نیز دارند. برای تولید ورق های گالوانیزه و ورق استیل از استانداردهای ملی و بین المللی متفاوت استفاده می شود که نمونه هایی از آن را در ادامه معرفی می کنیم.
استانداردهای تولید ورق گالوانیزه
- استاندارد ملی ایران شماره های ۱۸۸۶۲ – ۱۴۷۳۴ و ۷۵۹۷
- استاندارد BS EN 10326
استانداردهای تولید ورق استیل
- استاندارد ملی ایران شماره های ۸۴۱۰-۴ و ۸۴۱۰-۳
- استاندارد بین المللی BS EN 10088
- استاندارد بین المللی EN 10088-2
۸- تفاوت در تولیدکنندگان
درحال‌حاضر، تنها کارخانه فولاد مبارکه توانایی تولید ورق استیل را دارد و ورق های استیل موجود در بازار، وارداتی هستند. اما ورق‌های گالوانیزه در کشور، توسط کارخانه‌های فولاد مبارکه، تاراز چهارمحال، هفت الماس، شرکت ورق خودرو شهرکرد و … تولید می‌شوند.
۹- تفاوت از نظر طول عمر
به‌طور کلی باید گفت ورق گالوانیزه‌ای که در بهترین شرایط پوشش داده شود، می‌تواند بین ۲۰ تا ۳۰ سال عمر مفید داشته باشد. مقاطع استیل نیز با استحکامی که دارند تا چندین دهه بدون نیاز به تعمیر یا تعویض، سالم باقی می‌مانند.
نحوه تشخیص ورق استیل از گالوانیزه
بهترین و ساده ترین روش برای تشخیص این ۲ نوع ورق، توجه به شکل ظاهری آن هاست.
سطح ورق‌های گالوانیزه، صیقلی و براق است؛ اما به دلیل وجود ناخالصی، اشکالی به صورت پولک روی آن ها به راحتی قابل تشخیص اند. پولک های ایجاد شده روی ورق های گالوانیزه را با اصطلاحات گل‌ریز، گل درشت و بدون گل می‌شناسند. (ورق گالوانیزه بدون گل، به صورت پولکی شکل نیست و معمولاً از نظر ظاهری، کدر و مات بوده و سطح براقی ندارد)
ورق های استیل نیز سطح براق و صیقلی دارند، ولی از نظر شکل ظاهری در بازار به انواع براق، خشدار، رنگی و مات تقسیم می شوند.
ورق استیل را انتخاب کنیم یا ورق گالوانیزه؟
حال که فرق ورق گالوانیزه با استیل را می‌دانیم، باید تصمیم بگیریم کدام یک برای ما مناسب‌تر است. ورق‌های استیل معمولا در صنایعی مورد استفاده قرار می‌گیرند که از حساسیت بالایی برخوردار هستند.
ورق‌های گالوانیزه نیز مقاومت خوبی دارند و زمانی که بودجه شما محدود است یا حساسیت زیادی در پروژه وجود ندارد، می‌توانند بهترین گزینه باشند. البته این ورق‌ها برای محیط‌های بسیار مرطوب، مناسب نیستند. چرا که آسیب‌دیدگی پوشش سطحی می‌تواند باعث بروز مشکل در فولاد زیر آن شود و در نهایت، مقطع، خیلی زود خورده می شود.
جمع بندی
تفاوت ورق استیل با ورق گالوانیزه را می‌توان در چند مورد بررسی کرد. از این موارد باید به ترکیبات ورق‌ها، روش تولید، حفاظت در برابر خوردگی، قیمت، استحکام و خواص مکانیکی، استاندارد تولید و کاربرد آن ها اشاره کرد.
پس از بررسی این موارد، درمی‌یابیم مقاطع استیل، قیمت بالاتری دارند؛ اما به دلیل استحکام و مقاومت بیشتر، معمولا در صنایع حساس مورد استفاده قرار می‌گیرند. ورق‌های گالوانیزه نیز با توجه به قیمت کمتر و مقاومتشان در برابر خوردگی، در صنایع بسیاری کاربرد دارند که محیط خیلی مرطوبی نداشته باشند.
سوالات متداول
تفاوت ورق استیل و گالوانیزه در عناصر تشکیل دهنده چگونه است؟
ورق گالوانیزه از ورق سیاه (آهنی) ساخته می شود و ترکیبات اصلی آن شامل عناصری مانند فسفر، گوگرد و سیلیسیوم می شود.
اما ورق استیل از فولاد متفاوتی تولید می شود که به آن فولاد زنگ نزن می گویند. ترکیبات اصلی فولاد زنگ نزن و ورق استنلس استیل ساخته شده از آن، آهن، کروم، نیکل و کربن است.
ورق استیل و گالوانیزه از نظر مقاومت در برابر خوردگی چه تفاوتی دارند؟
ورق استیل، به این دلیل که از فولاد زنگ نزن ساخته شده، در محیط‌های مختلف و حتی مرطوب می‌تواند کاملا مقاوم باشد. اما ورق گالوانیزه فقط پوشش ضد خوردگی دارد و درصورت ایجاد خراش روی ورق و از بین رفتن پوشش سطح آن، احتمال زنگ‌زدگی و خوردگی در آن بالاست.
ساده ترین راه تشخیص ورق استیل و ورق گالوانیزه چیست؟
ساده ترین روش برای تشخیص این دو نوع ورق، توجه به شکل ظاهری آن هاست. با اینکه سطح هر دو ورق تا حدودی صیقلی و براق است؛ اما در ورق گالوانیزه به دلیل وجود ناخالصی، اشکالی به صورت پولک روی آن ها به راحتی قابل تشخیص است.
