۷ روش ساده و کاربردی محاسبه وزن میلگرد

محاسبه وزن میلگرد به دلیل تاثیر آن بر قیمت نهایی میلگرد و همینطور ارتباط مستقیم آن با کیفیت میلگرد، اهمیت بسیاری دارد. روش های مختلفی برای محاسبه وزن میلگرد وجود دارد؛ از خواندن وزن درج شده روی پلاک بندیل میلگرد تا استفاده از جداول وزنی و یا استفاده از فرمول های مختلف محاسبه وزن میلگرد. در این مقاله از دانشنامه آهن ملل، تمامی روش های پرکاربرد محاسبه وزن میلگرد را معرفی کرده ایم. با ما همراه باشید.

از وزن میلگرد چه می دانید؟

وزن میلگرد، همانند وزن سایر مقاطع فولادی با واحد کیلوگرم بیان می شود و همانطور که اشاره کردیم از موثرترین عوامل در تعیین قیمت و کیفیت میلگرد است. اصلی ترین پارامتر تاثیرگذار بر وزن میلگرد، قطر آن است. به این صورت که هر چه قطر میلگرد بیشتر شود، متعاقبا وزن آن نیز بیشتر می شود. موارد دیگری که بر وزن میلگرد تاثیر می گذارد، گرید میلگرد، استاندارد مورد استفاده برای تولید میلگرد و آلیاژ میلگرد است.

طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲، تولیدکننده میلگرد، ملزم به حک نمودن وزن میلگرد و سایر مشخصات روی محصولات تولیدی خود است. طبق این آیین نامه، تمامی بسته های میلگرد ساده یا آجدار باید دارای حداقل یک پلاک مشخصات فلزی (یا هر نوع پلاک مقاوم دیگر) باشند و وزن بسته بر حسب کیلوگرم روی آنها درج شده باشد.

دلیل اهمیت وزن میلگرد

محاسبه وزن میلگرد، علاوه بر زمان طراحی و اجرا، هنگام قیمت گذاری نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا با بالا رفتن قطر و وزن میلگرد به مراتب قیمت آن نیز افزایش خواهد یافت.

مسئله مهم دیگر، اهمیت استانداردسازی ساختمان و استفاده از مصالح باکیفیت و استاندارد است که لازمه آن، تولید محصولات با فرآیند تولید اصولی، رعایت وزن و سایز استاندارد، ترکیب شیمیایی و سایر مشخصه های مصوب در استانداردهای جهانی و ملی است. بین موارد ذکرشده، تولید میلگرد با وزن استاندارد، اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا متاسفانه برخی تولیدکنندگان، اقدام به تولید میلگرد با وزن کمتر از استاندارد نموده اند و فروشندگان نیز با سوء استفاده از عدم آگاهی مصرف کننده و صرفا برای کسب سود بیشتر از این کم فروشی، گرایش بازار را به سمت مصرف میلگردهای سبک و غیر استاندارد برده اند.

همچنین دانستن وزن میلگرد، کمک شایانی به تشخیص کیفیت میلگرد می کند؛ به این دلیل که چگالی فولاد در همه حالت ها یکسان است. بنا بر این، اگر وزن میلگرد کمتر از حد استاندارد باشد، نشانگر غیر استاندارد بودن آن و کوچکتر بودن سطح مقطع آن خواهد بود. اگر از میلگردهای غیر استاندارد استفاده کنید، مهندس عمران ساختمان در محاسبات خود دچار خطا خواهد شد و عواقب جبران ناپذیری برای ساختمان در پی خواهد داشت.

روش های محاسبه وزن میلگرد

در ادامه، ۷ روش محاسبه وزن میلگرد معرفی شده اند. روش های فوق از محاسبه آنلاین وزن میلگرد شروع می شود و سپس محاسبه به وسیله جدول را آموزش می دهیم. در انتها نیز استفاده از روش های محاسباتی و فرمول ها آموزش داده می شود.

روش اول: محاسبه وزن میلگرد به صورت آنلاین

یکی از روش هایی که برای محاسبه وزن میلگرد وجود دارد، استفاده از اپلیکیشن های موبایل یا نرم افزارهای محاسبه وزن میلگرد است. این پلتفرم ها با پیش فرض چگالی آهن، وزن میلگرد را محاسبه می کنند؛ به همین دلیل تنها عددی که نیاز دارید قطر میلگرد است تا با وارد کردن آن وزن میلگرد را دریافت کنید.

در عین حال به دلیل تفاوت وزن میلگردهای مشابه در کارخانه های مختلف، نرم افزاری برای این منظور به کار می آید که با توجه به تفاوت وزن هر شاخه در کارخانه ‌های مختلف، وزن هر شاخه میلگرد کارخانه ها را به دقت محاسبه کند.

محاسبه وزن میلگرد با استفاده از جدول

برای محاسبه وزن میلگرد آجدار و ساده با استفاده از جدول، از سه نوع جدول زیر می توان استفاده کرد:

• جدول استاندارد
• جدول وزنی تولیدکننده
• جدول اشتال

با استفاده از این جداول می توانید وزن میلگرد خود را محاسبه کنید و یا با مقایسه وزن نهایی میلگرد خود با جداول وزنی فوق، مطمئن شوید میلگردی که خریده اید اصل است یا تقلبی.

نکته: جدول های وزنی کارخانه های تولیدکننده میلگرد بر اساس استاندارد هایی است که کارخانه برای ساخت میلگرد استفاده می کند. بنا بر این، جداول وزن کارخانه ها و جداول استاندارد، معمولا تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.

روش دوم: محاسبه وزن میلگرد با استفاده از جدول استاندارد

از جمله استاندارهای میلگرد در ایران، استاندارد ملی شماره ۳۱۳۲، استاندارد GOST 5781 روسیه، استاندارد BS 4449 و استاندارد DIN 488:86 می باشد. در هر کدام از این استانداردها جدول وزنی میلگردها (وزن هر سایز میلگرد در واحد متر) درج شده است. با استخراج وزن مربوط به هر سایز و ضرب آن در طول هر شاخه، می‌ توان وزن هر شاخه میگلرد را به دست آورد. همچنین می توان وزن اعلام شده توسط سازنده یا وزن محاسبه شده توسط روش های دیگر را با وزن میلگرد در این جدول ها مقایسه کرد که ببینید تا چه حد منطبق هستند.

به طور مثال، بر اساس استاندارد روسی GOST 5781 و مورد تایید استاندارد ملی ایران، میلگردها در چهار گرید A1،  A2، A3 و A4 تولید می شوند که به میلگرد A1، میلگرد ساده و به سه گرید بعدی، میلگرد آجدار می گویند. هر کدام از این دسته بندی ها بر وزن میلگرد تولیدی تاثیر می گذارد. علاوه بر گرید و استاندارد، سایز میلگرد نیز بر وزن آن تأثیرگذار است که در جدول زیر به توضیح آن ها می پردازیم؛ اما پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با انواع گرید میلگرد و تفاوت آن ها با یکدیگر، مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.

طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲، اندازه های قطر اسمی و وزن یک متر طول میلگردهای آجدار و ساده و نیز رواداری های آن ها (تلورانس آن ها) باید با مندرجات جداول زیر مطابقت داشته باشد.

روش سوم: محاسبه وزن میلگرد با استفاده از جدول وزنی کارخانه

تولیدکنندگان میلگرد، معمولاً جدول وزنی میلگردهای خود را در اختیار خریدار قرار می‌ دهند. وزن میلگرد کارخانه‌ های مختلف با قطر و طول یکسان، معمولا تفاوت اندکی با یکدیگر دارند؛ زیرا این جداول وزنی بر اساس استانداردی است که کارخانه در ساخت میلگردهای خود از آن استفاده کرده است و باعث تفاوت در وزن میلگرد تولیدی می شود. همچنین، قطر اسمی و آلیاژ میلگرد، دو پارامتر مهمی است که روی وزن میلگرد تأثیر می گذارد و ممکن است محاسبات شما را دستخوش تغییرات کند. منظور از قطر اسمی میلگرد، قطر میلگرد بدون آج یا صاف می ‌باشد که هم‌‌وزن میلگرد آجدار انتخاب شود. قطر میلگردهای تولیدی در برخی کارخانه‌ ها با تلرانس ۲ الی ۳ میلی‌ متر تولید می شوند که همین امر، باعث تفاوت وزن مشهود در میلگرد می گردد. برای آشنایی بیشتر با قطر میلگردهای ساده و آجدار و نحوه محاسبه آنها پیشنهاد می کنیم مقاله زیر را مطالعه فرمایید:

وزن میلگرد کارخانه های مختلف فولادی

وزن میلگرد کارخانه‌های مختلف را در جدول زیر مشاهده می کنید.

تذکر: سطرهای خالی در جدول فوق، نشان دهنده عدم تولید این نوع میلگرد توسط کارخانه مورد نظر است. همچنین، دو وزن در یک سایز برای یک کارخانه، نشان دهنده تلرانس وزنی در این نوع از میلگرد می باشد.

روش چهارم: محاسبه وزن میلگرد با استفاده از جدول اشتال

اشتال، یک واژه آلمانی به معنای استیل است. با کمک این جدول می توان وزن استاندارد انواع میلگرد را به دست آورد. جدول وزنی اشتال نسبت به جدول وزنی کارخانه ها جامع تر است. در این جدول، جلوی هر سایز میلگرد، مواردی همچون مساحت سطح مقطع و وزن مخصوص میلگرد به ازای هر متر ذکر شده است. برای محاسبه وزن میلگرد با جدول اشتال، ابتدا مساحت سطح میلگرد (A) را محاسبه کنید. سپس داخل جدول به ستون مساحت مراجعه کنید. کوچک ‌ترین عددی را انتخاب کنید که بزرگ‌ تر یا مساوی مقدار مساحت میلگرد مورد نظر شما باشد. با تعیین عدد مساحت در جدول اشتال، سایز و وزن میلگرد مشخص می شود.

جدول اشتال میلگرد

پارامتر U: سطح روکش میلگرد

پارامتر W: گشتاور مقاوم برای تخمین مقاومت پروفیل در برابر تنش برشی

پارامتر G: وزن هر متر از میلگرد

پارامتر d: قطر یا سایز میلگرد

پارامتر flache: سطح میلگرد در طول یک متر آن (واحد مترمربع)

جدول اشتال در محاسبه میزان میلگرد مورد نیاز برای مسلح کردن بتن نیز کاربرد دارد. علاوه بر آن، میزان میلگرد مورد نیاز ساختمان در جدول لیستوفر میلگرد درج می شود. لیستوفر میلگرد، نوعی راهنمای خرید میلگرد برای پروژه محسوب می شود و همچنین راهنمایی برای خم و برش آرماتورها است. توصیه می کنیم برای آشنایی بیشتر با لیستوفر میلگرد، مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.

محاسبه وزن میلگرد با استفاده از فرمول

برای به دست آوردن وزن میلگرد می توان از طریق فرمول نیز اقدام کرد. در ادامه، چند نمونه فرمول محاسبه وزن میلگرد را معرفی می کنیم:

روش پنجم: فرمول محاسبه وزنِ نمونه ای از میلگرد

می توان قبل از اقدام به خرید میلگرد، نمونه کوچکی از میلگرد را از فروشنده درخواست کنید. پس از دریافت نمونه، آن را وزن کنید و طول آن را نیز بدست آورید. با تقسیم وزن نمونه بر طول آن، وزن هر متر میلگرد به دست می آید. در ادامه، فرمول محاسبه وزن میلگرد را مشاهده می کنید. در این فرمول باید وزن را به گرم و طول را به میلی‌ متر وارد کنید.

طول نمونه/وزن نمونه = وزن هر متر میلگرد به کیلوگرم

این نحوه محاسبه وزن میلگرد، بیشتر به منظور مقایسه وزن میلگرد دریافتی با وزن استاندارد است. به این صورت که عدد به دست آمده را با توجه به سایز میلگرد، با وزن آن در جدول استاندارد مقایسه کنید. در صورتی که وزن محاسبه شده توسط شما با عدد وزنی متناظر سایز میلگرد در جدول استاندارد مساوی یا بزرگتر از آن باشد، میلگرد مورد نظر استاندارد است.

روش ششم: فرمول کارگاهی محاسبه وزن میلگرد (روشی قدیمی برای محاسبه وزن میلگرد)

فرمولی که در آن از عدد ۱۶۲ در محاسبه وزن میلگرد استفاده می شود، روش کارگاهی محاسبه وزن میلگرد نام دارد. محاسبه کارگاهی وزن میلگرد، یکی از ساده ترین و سریع ترین روش های محاسبه وزن میلگرد است و وزن هر متر از میلگرد خریداری شده نباید تفاوت چندانی با عدد به دست آمده از این فرمول داشته باشد. فرمول وزن میلگرد با استفاده از عدد ۱۶۲ یا فرمول کارگاهی وزن میلگرد به شرح ذیل است:

• محاسبه وزن یک متر میلگرد

۱۶۲/سایز میلگرد به توان ۲ = وزن هر متر میلگرد به کیلوگرم

• محاسبه وزن میلگرد با طول دلخواه

در صورتی که طول میلگرد را یک متر در نظر نگیریم (برای هر طول دلخواه) در این صورت، فرمول به صورت زیر خواهد بود:

۱۶۲/  طول میلگرد*(سایز میلگرد به توان ۲ ) = وزن هر متر میلگرد به کیلوگرم

W = D²L / 162

W: وزن میلگرد
D: قطر میلگرد
L: طول میلگرد

روش هفتم: فرمول محاسبه وزن میلگرد با استاندارد DIN ( استفاده از وزن مخصوص فولاد)

یکی دیگر از روش های قدیمی محاسبه وزن میلگرد و سایر مقاطع فولادی، با توجه به استاندارد DIN و با استفاده از فرمول زیر است:

۷.۸/۱۰۰۰*۳.۱۴*طول*شعاع میلگرد به توان ۲ = وزن هر متر میلگرد به کیلوگرم

در این فرمول باید شعاع به میلی متر و طول را به متر وارد کنید.

وزن میلگردهای کارخانه های مختلف چقدر است؟

همانطور که گفتیم، وزن میلگردهای تولیدی در کارخانه های مختلف با سایز یکسان می تواند متفاوت باشد. به طور مثال، میلگرد ذوب آهن، کویر کاشان و ظفر بناب، وزن سنگین تری دارند و وزن میلگردهای تولیدشده توسط آن ‌ها به جدول وزنی استاندارد و اشتال نزدیک ‌تر است. کارخانه هایی همچون سیرجان حدید نیز میلگردهای سبک تر اما با کیفیت قابل قبول را تولید می کنند. علاوه بر این، وزن میلگرد کارخانه ‌های مختلف، به نوع فولاد و استانداردی که در تولید به کار می ‌برند نیز بستگی دارد.

در جدول زیر، وزن پرفروش ترین و پرکاربردترین سایز میلگردهای آجدار را با تفکیک تولیدکننده های متفاوت مشاهده می کنید:

ردیف	وزن میلگرد	ذوب آهن	کویر کاشان	ظفربناب	راد همدان	سیرجان حدید جنوب
۱	وزن میلگرد ۱۰	۷.۵	۷.۵	۶.۹	۶.۳	۵.۵
۲	وزن میلگرد ۱۴	۱۵	۱۴.۸	۱۳.۸	۱۳.۵	۱۱.۳
۳	وزن میلگرد ۱۶	۲۰	۱۹.۲	۱۸	۱۷.۵	۱۵.۳
۴	وزن میلگرد ۱۸	۲۵	۲۴.۶	۲۲.۸	۲۱.۵	۲۰
۵	وزن میلگرد ۲۰	۳۰	۳۰	۲۸.۱۵	۲۷	۲۶

سخن آخر

محاسبه وزن میلگرد به روش های مختلفی امکان پذیر است که از جمله آن ها می توان به استفاده از جداول وزنی (جدول استاندارد، جدول کارخانه سازنده و جدول اشتال) و استفاده از فرمول های محاسبه وزن میلگرد اشاره کرد. نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که پس از محاسبه وزن میلگرد، وزن نهایی را با وزن حک شده در پلاک بندیل میلگرد یا عدد نشان داده شده در باسکول مقایسه کنید. متاسفانه برخی سودجویان، اقدام به فروش میلگردهایی با وزن کمتر با لیبل کارخانجات می کنند؛ به همین دلیل، محاسبه و مقایسه وزن میلگرد با وزن استاندارد آن ها بسیار حائز اهمیت است. نکته دیگر در مورد وزن میلگرد، توجه به تفاوت وزن میلگرد کارخانه های مختلف است. برای مثال، وزن میلگردهای کارخانه ذوب آهن اصفهان به جدول اشتال نزدیک تر بوده و به همین دلیل از کیفیت بالاتری برخوردار است.

سوالات متداول محاسبه وزن میلگرد