آرماتورها ( reinforcement rebar) در واقع میلگردهای هستند که تغییر شکل یافته و به صورت شبکه ای به هم متصل شده اند. آرماتورها در بتن مسلح و سازه های ساختمانی استفاده می شوند.
استفاده از آرماتورها در بتن که به آن آرماتور بندی می گویند، به منظور تقویت نیروی کششی بتن و در نتیجه افزایش استحکام و مقاومت کلی سازه صورت می گیرید. برای بهبود کیفیت اتصال میلگرد با بتن، معمولا از میلگردهای آجدار برای آرماتوربندی استفاده می کنند. برای آنکه دقیقا بدانیم آرماتور چیست، چه انواعی دارد و از چه میلگردهایی در آرماتوربندی استفاده می شود، با این مقاله از آهن ملل همراه باشید.
نسخه صوتی مقاله آرماتور چیست؟
آرماتور چیست؟
معمولا لغات میلگرد و آرماتور به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما آرماتور (reinforcement rebar) و میلگرد (rebar) با یکدیگر تفاوت دارند. فرق آرماتور و میلگرد بسیار ساده است. میلگرد یک نوع پروفیل تو پر از جنس فولاد است که سطح مقطع دایره ای دارد. در صورتی که روی میلگرد عملیاتی که منجر به تغییر شکل ظاهری آن شود (مانند برشکاری، خمکاری، جوشکاری یا بستن با سیم مفتول) انجام گیرد و از آن در سازه استفاده شود، دیگر به آن میلگرد گفته نمی شود. در این حالت باید به آن آرماتور یا reinforcement rebar (میلگرد تغییرشکل یافته) گفت.
در واقع اینگونه می توان گفت که آرماتورها میلگردهای تغییر شکل یافته ای هستند که آماده قرارگیری در بتن می باشند. و یا به عبارتی دیگر، زمانی که میلگرد تغییر شکل داده شده و آماده بتن ریزی باشد، به آن آرماتور می گویند.
نکته: انواع میلگرد نیز از جنبه های گوناگون قابل دسته بندی هستند، مانند شکل ظاهری، جنس، محل استفاده و .. برای آشنایی بیشتر با انواع میلگرد و معیارهای دسته بندی آن ها مقاله زیر را مطالعه نمایید.
# حتما بخوانید
آرماتور بندی چیست؟
زمانی که آرماتورها را در کنار یکدیگر قرار داده و اتصال بین آن ها از طریق بست فلزی، سیم آرماتوربندی یا جوشکاری صورت گیرد، به این کار، آرماتور بندی می گویند. آرماتوری بندی یکی از اصولی ترین روش های ساختمان سازی با استحکام بالا است. زیرا بتن حالتی خمیری دارد و به هر شکلی در می آید، اما استفاده از آرماتور در بتن یا به اصطلاح استفاده از بتن مسلح، باعث می شود سازه به شکل دلخواه و مطابق با اصول مهندسی شکل بگیرد.
در واقع در آرماتوربندی ساختمان، میلگردها به اشکال مختلف خم یا برش می خورند و به هم جوش داده یا با سیم متصل می شوند؛ در نهایت یک سازه اسکلت مانند تولید می شود که به وسیله آرماتورها ساخته شده است. در انتها بر روی آرماتورها، بتن ریخته شده و به این شکل، ساختمانِ در دست احداث، چندین برابر مقاوم تر و مستحکم تر از بتن ریزی بدون آرماتور خواهد بود. مشخصات آرماتورهای به کار رفته در آرماتوربندی مانند قطر میلگرد، ابعاد چشمه و … با توجه به نوع کاربری و میزان بارگذاری محاسبه شده و اجرا می گردد.
توصیه می کنیم برای آشنایی با مراحل آرماتوربندی در قسمت های مختلف ساختمان مقاله زیر را مطالعه نمایید.
# حتما بخوانید
پیشنهاد کارشناس آهن ملل: مطالعه مقاله اجرای آرماتوربندی ساختمان به همراه الزامات و مراحل آرماتوربندی
اجرای آرماتوربندی ساختمانانواع آرماتور
به طور کلی تمام آرماتورهایی که در سازه های بتن آرمه استفاده می شوند را می توان به دو دسته آرماتور طولی و آرماتور عرضی تقسیم کرد.
آرماتور طولی یا آرماتور اصلی
هر میلگردی که در راستای طول عضو (تیر یا ستون) استفاده شود آرماتور طولی یا اصلی نامیده می شود. آرماتورهای طولی جهت تحمل خمش در تیر به کار برده می شوند. جهت اجرای آرماتورهای طولی معمولا از میلگرد A3 با قطر ۱۰ الی ۵۰ میلی متر استفاده می شود.
آرماتور عرضی یا آرماتور فرعی
به هر میلگردی که در راستای عرض عضو و عمود بر میلگرد طولی استفاده شود آرماتور عرضی می گویند و جهت تحمل برش و پیچش و جلوگیری از گسترش ترک در تیر به کار برده می شود. برای آرماتور عرضی معمولا از میلگردهایی با قطر ۶ تا ۱۲ میلی متر استفاده می کنند.
استفاده از انواع میلگرد تقویتی در آرماتوربندی
در آرماتور بندی ساختمان ها از هر دو نوع میلگرد اصلی و میلگرد تقویتی به عنوان آرماتور طولی و عرضی که در بالا اشاره کردیم، استفاده می شود. میلگردهای اصلی همان میلگردهای اولیه هستند که تغییر شکلی در آن ها داده نشده باشد. میلگردهای تقویتی نیز در واقع همان آرماتورهای هستند که برای تقویت سازه استفاده می شوند و در بازار به جای آرماتور تقویتی به آن ها میلگرد تقویتی می گویند. آرماتور تقویتی یا همان میلگرد تقویتی انواع متفاوتی دارد و همگی از شمش های فولادی نورد گرم ساخته می شوند، به همین دلیل مهمترین ویژگی این نوع میلگردها، مقاومت کششی بالای آنهاست. همچنین میلگرد تقویتی تا ۱۸۰ درجه خم می شود و این یعنی، به راحتی می توان از آنها در آرماتوربندی استفاده کرد. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با میلگرد تقویتی مقاله زیر را مطالعه نمایید.
# حتما بخوانید
پیشنهاد کارشناس آهن ملل: مطالعه مقاله معرفی انواع میلگرد تقویتی و نحوه آرماتوربندی آن ها
انواع میلگرد تقویتیهمانطور که گفتیم از انواع میلگرد تقویتی در آرماتوربندی استفاده می شود. از جمله میلگردهای تقویتی مورد استفاده در آرماتوربندی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- آرماتور اتکا
آرماتورهای اتکا یا ادکا برای تحمل نیروهای برشی و همچنین جهت اتصال مناسب تیر به تیرچه و جلوگیری از لغزیدن تیرچه از روی تیر استفاده می شوند.
۲- آرماتور ممان منفی
چون در زمان اجرای دال، بتن ریزی سقف یکجا انجام می شود، در نتیجه در بالای تیرها مقداری لنگر منفی ایجاد می شود. برای تحمل این لنگر منفی از آرماتور ممان منفی استفاده می کنند.
تفاوت آرماتور ادکا و ممان منفی
۳- آرماتور حرارتی
جهت کنترل ترک های ناشی از تنش های حرارتی و جمع شدگی، از آرماتور حرارتی بر روی سقف استفاده می شود. میلگرد حرارتی به دلیل مقاومت کششی بالایی که دارد بهترین گزینه برای جلوگیری از خسارات ناشی از ترک خوردگی بتن است. استفاده از میلگرد حرارتی در سقف باعث جلوگیری از گسستگی دیافراگم سقف، افزایش باربری سازه و … می شود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با میلگرد حرارتی و صفر تا صد ضوابط اجرای آن مقاله زیر را مطالعه نمایید.
# حتما بخوانید
پیشنهاد کارشناس آهن ملل: مطالعه مقاله معرفی میلگرد حرارتی؛ از نکات اجرا تا نحوه محاسبه
معرفی میلگرد حرارتی۴- آرماتور خاموت یا رکاب
خاموت ها میلگردهای حالت گرفته ای هستند که به حالت قائم در تیر یا ستون قرار می گیرند. خاموت ها معمولا به شکلی شبیه به مقطع تیر ساخته می شوند و به صورت تنگ بسته یا تنگ باز در سازه های بتن آرمه مورد استفاده قرار می گیرند.
هدف استفاده از خاموت یا رکاب، جلوگیری از بیرون زدگی آرماتورهای طولی در اثر کمانش و تحمل نیروهای برشی و جلوگیری از گسترش ترک است. خاموت در دسته میلگردهای عرضی قرار می گیرد.
۵- آرماتور سنجاقی
برای تقویت مقاومت برشی خاموت ها و اتصال کامل بین میلگردهای طولی و خاموت، از آرماتور سنجاقی استفاده می شود. آرماتور سنجاقی به دلیل باریک و منعطف بودن می تواند از هر دو طرف خم شده و ظاهری شبیه به سنجا‌‌ق پیدا کند. میلگرد سنجاقی نیز در دسته میلگردهای عرضی قرار می گیرد و انواع مختلفی دارد. برای آشنایی بیشتر با میلگرد سنجاقی مقاله زیر را مطالعه نمایید:
# حتما بخوانید
۶- آرماتور خرک
برای قرار دادن دو شبکه متوالی افقی با فاصله معین در داخل قالب (در بتن ریزی های و آرماتوربندی کف و فونداسیون) از آرماتور یا میلگرد خرک استفاده می شود.
کاربرد میلگرد خرک صرفا برای پایدارسازی مش فوقانی فونداسیون در ساختمان بوده و استفاده از خرک در آرماتوربندی کاربرد سازه ای ندارد. فاصله خرک در فونداسیون برای تنظیم فاصله لازم بین دو شبکه مش استفاده می شود.
نحوه استفاده و ویژگی های این میلگرد را در مقاله آرماتور بندی فونداسیون به طور کامل بیان کرده ایم.
# حتما بخوانید
۷- آرماتور رکابی
قبل از بیان کاربرد آرماتور رکابی ابتدا لازم است بدانیم میلگرد رکابی چیست؟ میلگرد رکابی شبیه به حرف U است که دو لبه آن به داخل خم شده باشد. مهمترین نقش میلگرد رکابی در ساختمان سازی، برای ایجاد و تنظیم فاصله بین دو شبکه میلگرد است و بیشتر در بتن ریزی دیوار و دال کاربرد دارد. به طور کلی می توان کاربرد میلگرد یا آرماتور رکابی را به صورت زیر بیان کرد:
- تنظیم فاصله آرماتورهای طولی یا عمودی در بتن ریزی دیوارها و دال ها
- تنظیم فاصله آرماتورهای طولی یا عمودی بین دو سفره آرماتور (شبکه مش بندی)
۸- آرماتور رامکا
آرماتورهای رامکا، میلگردهایی هستند که در پایین ترین نقطه ستون قرار می گیرند تا محل قرارگیری قالب را معین کرده و از حرکت قالب جلوگیری کنند. میلگرد رامکا در واقع برش خورده یا بخشی از یک میلگرد سایز ۱۰ یا ۱۲ است. معمولا میلگردهای رامکا را به وسیله سیم آرماتور و یا جوشکاری، به میلگردهای طولی و یا خاموت ها متصل می کنند. حفظ ابعاد دقیق مقاطع بتنی ساختمان و کنترل هم راستایی ستون های موجود در طبقات مختلف از کاربردهای اصلی میلگرد رامکا است. پیشنهاد می کنیم برای شناخت تاثیر میلگرد رامکا در ثبات و استحکام سازه مقاله زیر را مطالعه نمایید.
# حتما بخوانید
پیشنهاد کارشناس آهن ملل: مطالعه مقاله میلگرد رامکا چیست؟+نحوه اجرا و کاربرد آن در ساختمان
میلگرد رامکا چیستدو روش کلی استفاده از آرماتورها
همانطور که گفتیم انواع آرماتور بندی یا به وسیله میلگردها و یا به وسیله آرماتورهای تقویتی اجرا می شود. در زیر مزایای هر دو نوع آرماتوربندی را بررسی می کنیم:
میلگرد: میلگرد را می توان همان آرماتور اولیه یا آرماتوری که به فرم خاصی در نیامده و هنوز از آن استفاده نشده است نامید. میلگرد یا آرماتور اولیه برای ایجاد مقاومت در برابر بارهای سازه استفاده می شود.
آرماتور تقویتی: آرماتورهای تقویتی انواع میلگردهای تقویتی هستند که در فرآیند آرماتوربندی استفاده شده و باعث ایجاد مقاومت بتن در برابر ترک خوردگی و تنش های ناشی از تغییرات دمایی می شوند. علاوه بر این، استفاده از آرماتور تقویتی با محکم نگه داشتن میلگردهای اصلی در جای خود باعث افزایش مقاومت میلگردها می شوند و همچنین به دلیل توزیع بارهای وارد بر سازه منجر مقاومت سازه را افزایش می دهند.
مزایای انواع آرماتور بندی
آرماتور بندی یکی از اصلی ترین روش ها در ساخت سازه ها و ساختمان های مدرن بوده که باعث می شود ساختمان از لحاظ مهندسی مقبولیت و ایمنی مناسبی داشته باشد. به طور کلی سازه بتنی که در آن از آرماتور استفاده می شود دارای مزایای زیر است:
- قدرت فشرده سازی و تراکم سازی بیشتر بتن
- کمتر شدن هزینه نگهداری بتن
- مقاومت بالای بتن در برابر آب و آتش
- افزایش استحکام کششی بتن آرمه
- امکان شکل دادن بتن به شکل های مختلف
- پایداری بیشتر سازه بتنی و جلوگیری از انحراف ساختمان
نحوه محاسبه قیمت آرماتور بندی
برای به دست آوردن قیمت آرماتوربندی باید با توجه به لیست تعرفه آرماتور بندی در همان سال اقدام کرد. از جمله پارامترهایی که در تعرفه اعلام می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجرای آرماتوربندی روی میلگردها مانند بریدن، خم کردن، سیم پیچی و …، که با واحد کیلوگرم قیمت گذاری می شود.
- اجرای قالب بندی دیواره کانال بتنی تا ارتفاع ۱.۸ به صورت یک طرفه و یا دو طرفه در هر عمق، که با واحد مترمربع قیمت گذاری می شود.
- اجرای بتن ریزی فونداسیون سازه های مختلف در هر عمق و ضخامت، که با واحد مترمربع قیمت گذاری می شود.
به طور کل می توان گفت عوامل تاثیرگذار در نحوه محاسبه آرماتور بندی و قیمت نهایی آن، شامل مواردی مانند وزن و سایز میلگرد، متراژ پروژه، ابعاد چشمه ها، تعداد شبکه های آرماتور، شرایط محیطی پروژه و … هستند. در نهایت نحوه محاسبه قیمت آرماتور بندی فونداسیون یا سقف معمولا با توجه به وزن میلگرد و دستمزد اجرای آرماتوربندی، برحسب متراژ متغییر است.
جمع بندی
آرماتور در واقع همان میلگردی است که تغییر شکل یافته و آماده قرارگیری در بتن است. از آرماتورها به منظور افزایش مقاومت کششی بتن استفاده می شود. به آرماتورهایی که به صورت شبکه ای به هم متصل شوند، آرماتوربندی می گویند. آرماتوبندی یکی از اصولی ترین روش ها برای ساخت سازه های بتنی مقاوم و مستحم است. به طور کلی از دو نوع آرماتور طولی و عرضی در ساختمان سازی استفاده می شود. هر آرماتوری که در راستای طول عضو (تیر یا ستون) قرارگیرد آرماتور طولی و هر آرماتوری که در راستای عرض عضو و عمود بر میلگرد طولی باشد، آرماتور عرضی نام دارد. آرماتور بندی باید مطابق با اصول مهندسی اجرا شود.
سوالات متداول آرماتور چیست؟
آرماتور چیست؟
آرماتورها در واقع میلگردهای هستند که تغییر شکل یافته (شامل خمکاری، برشکاری یا جوش دادن میلگرد) و به صورت شبکه ای به هم متصل شده اند. آرماتورها در بتن مسلح و سازه های ساختمانی استفاده می شوند.
تفاوت آرماتور و میلگرد چیست؟
فرق آرماتور و میلگرد بسیار ساده است. آرماتورها در واقع میلگردهای تغییر شکل یافته و خم شده هستند که آماده قرارگیری در بتن می باشند. به عبارتی دیگر، زمانی که میلگرد تغییر شکل داده شده و آماده بتن ریزی باشد، به آن آرماتور می گویند.
