همه چیز در مورد ورق روغنی؛ از معرفی و کاربرد تا نحوه تولید

ورق روغنی به ورق هایی گفته می شود که به روش نورد سرد تولید شده و سطح آن روغن کاری می شود. به همین دلیل، ورق روغنی به ورق سرد نیز معروف است. روغن کاری سطح این نوع ورق برای جلوگیری از فرسایش و زنگ زدگی انجام می گیرد. ورق روغنی در صنایع مختلف، مانند خودرو، ساخت و ساز، تاسیسات و … برای ساخت قطعاتی مانند اگزور، لولای فلزی، بدنه یخچال، تابلو برق و … استفاده می شود. ویژگی ها، مزایا و کاربرد ورق روغنی، نکات مهم قبل از خرید ورق، همچنین مراحل کامل تولید ورق روغنی و تفاوت آن با ورق سیاه را در این مقاله از دانشنامه آهن ملل مطالعه کنید.  

آهن ملل		ویژگی های محصول
۱	نام محصول	ورق روغنی
۲	ورق پایه در تولید ورق روغنی	ورق سیاه
۳	انواع	ورق روغنی معمولی ( st12) ورق روغنی نیمه کشش ( st13) ورق روغنی فوق کشش ( st14)
۴	ابعاد	ضخامت بین ۰.۳ تا ۳ میلی متر عرض ۱۰۰ و ۱۲۵ سانتی متر
۵	روش تولید	نورد سرد

ورق روغنی چیست؟

ورق روغنی از جمله ورق های تولید شده توسط فرآیند نورد سرد است، به همین دلیل به آن ورق سرد نیز گفته می شود. در واقع ورق روغنی یا ورق نورد سرد، محصولی است که از ورق سیاه با ضخامت بالا تولید می شود و ضخامت آن طی فرآیند نورد سرد کاهش یافته و به ضخامت مورد نظر تبدیل می گردد. این نوع ورق، سطح صاف و یکنواختی دارد. شکل پذیری و مقاومت در برابر کشش نیز از جمله مهم ترین خواص مکانیکی ورق روغنی است.

اگرچه اکثرا تصور می کنند برای تولید ورق گالوانیزه و رنگی از ورق روغنی استفاده می شود، اما در واقع این ورق سرد (ورق قبل از روغن کاری شدن) است که پایه اولیه تولید ورق های دیگر، مانند ورق گالوانیزه و رنگی می باشد. به عبارتی، طی فرآیند تولید ورق روغنی و در ابتدای فرآیند که ورق سیاه اسیدشویی شده و از نورد سرد می گذرد، بخشی از محصولات این قسمت (قبل از تولید ورق روغنی) وارد خط گالوانیزه، رنگی یا قلع اندود می شوند. به همین دلیل، این برداشت اشتباه به وجود آمده است که ورق گالوانیزه و رنگی از ورق روغنی تولید می شود.

نکته: در تولید ورق گالوانیزه، علاوه بر ورق سرد از ورق سیاه نیز استفاده می شود.

همانطور که متوجه شدید، ورق ها به دو روش نورد گرم و نورد سرد تولید می گردند. به ورق هایی که به روش نورد سرد تولید می شوند، ورق روغنی و به ورق هایی که به روش نورد گرم تولید می شوند، ورق سیاه می گویند. انواع ورق هایی که به روش نورد سرد و گرم تولید می شوند، شامل ورق روغنی، ورق سیاه، ورق گالوانیزه، ورق آلیاژی، نسوز و غیره می باشند. توصیه می کنیم برای آشنایی بیشتر با انواع ورق، مقاله معرفی انواع ورق آهنی را مطالعه بفرمایید.

ویژگی های ورق روغنی

ورق روغنی طی فرآیند تولید با عبور از نورد سرد و سپس اعمال حرارت روی آن، ویژگی های متفاوتی نسبت به ورق نورد گرم پیدا می کند. از جمله مهم ترین ویژگی ها و خواص ورق روغنی نسبت به ورق نورد گرم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مقاومت بالا در برابر کشش (افزایش ۲۰ درصدی مقاومت نسبت به ورق نورد گرم)
• شکل پذیری بالا
• سطح صاف، یکنواخت و باکیفیت تر
• حفظ خواص مکانیکی ورق بعد از استفاده

ابعاد ورق های روغنی

ورق های روغنی بعد از مراحل نورد سرد و بازپخت و در پایان مراحل تولید از مرحله خط کشی نهایی عبور می کند. در این حالت، ابعاد و ضخامت ورق به طور دقیق سنجیده می شود. همچنین در این مرحله، برش کناری برای ورق‌ ها ایجاد می شود تا تلرانس ابعادی ورق را تا حد ممکن کاهش دهند. در نهایت، ضخامت ورق روغنی بین ۰.۳ تا ۳ میلی متر خواهد بود و عرض آن نیز ۱۰۰ و ۱۲۵ میلی متر می باشد.

انواع ورق روغنی

ورق های روغنی به نسبت آلیاژ استفاده شده در آن ها و همینطور عملیات حرارتی انجام شده روی آن ها به سه دسته st12، st13 و st14 تقسیم می شوند که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

نکته: علاوه بر سه دسته فوق، دو نوع دیگر ورق روغنی به اسم ورق های ضد سایش (EK2) و ورق های ضدزنگ (QSTE) نیز در بازار موجودند، اما میزان تولید و همچنین کاربرد آن ها بسیار محدود است.

۱- ورق روغنی معمولی ( st12)

یکی از پرکاربرد ترین انواع ورق های روغنی، نوع معمولی (ورق روغنی st12) آن است که برای سازه های ساختمانی یا سازه های صنعتی استفاده می شود. این نوع ورق را می توان تا ۴۵ درجه خم کرد، به همین دلیل به آن ورق کششی نیز می گویند. این نوع ورق ها بیشتر از ۱۸ ماه تاریخ انقضا دارد.

۲- ورق روغنی نیمه کشش ( st13)

ورق نیمه کشسان با استفاده از پرس کاری در سازه های غیر صنعتی و صنعتی در عمق کم استفاده می شود. این نوع ورق را می توان تا ۹۰ درجه خم کرد، به همین دلیل به آن ورق نیمه کششی یا نیمه کشسانی هم می گویند. این نوع ورق ها بیشتر از ۸ ماه تاریخ انقضا دارد و قابلیت جوش پذیری بالایی دارد.

۳-ورق روغنی فوق کشش ( st14)

ورق st14 نسبت به انواع ورق های روغنی، انعطاف پذیری بیشتری دارد؛ به همین دلیل در مواردی که نیاز به پرس کاری عمیق باشد (مانند صنعت خودروسازی) از این نوع ورق استفاده می شود. ورق روغنی st14 می‌ تواند به طور کامل تا شود و تاریخ انقضای آن ۸ ماه است.

 

وزن ورق های روغنی

وزن ورق، یکی از مهم ترین پارامترهای تعیین قیمت ورق می باشد؛ به همین دلیل، آشنایی با وزن ورق روغنی و نحوه محاسبه آن برای فعالان در این حوزه اهمیت به‌سزایی دارد. برای محاسبه وزن ورق آهن روغنی می توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

فرمول محاسبه وزن ورق روغنی

عدد ۷.۸۵ در این فرمول، چگالی فولاد است که  معمولا برای راحتی محاسبات، آن را رُند کرده و عدد ۸ در نظر می گیرند.

۷.۸۵ × ضخامت (میلیمتر) × عرض (متر) ×طول (متر) = وزن ورق فولادی (کیلوگرم)

برای مشاهده ویدئو آموزشی محاسبه وزن ورق وارد لینک زیر شوید.

همچنین از آنجا که شرکت فولاد مبارکه، یکی از مهم ترین و برترین تولیدکنندگان ورق روغنی در ایران است، وزن ورق این کارخانه همواره مورد توجه خریداران ورق روغنی بوده است. برای دسترسی به وزن ورق کارخانه فولاد مبارکه، کافی است وارد لینک زیر شوید.

جدول وزن ورق های روغنی

در جدول زیر، وزن ورق روغنی به صورت شیت (برگه) را مشاهده می کنید. ابعاد اعلام شده در جدول پرکاربرد ابعاد ورق روغنی است که بیشترین تقاضا را در بازار دارند.

طول (میلیمتر)	عرض (میلیمتر)	ضخامت (میلیمتر)	چگالی (کیلوگرم بر میلیمتر مربع)	وزن (کیلوگرم)
۲	۲	۰.۵	۷.۸۶	۸
۲	۲	۰.۶	۷.۸۶	۱۰
۲	۲	۰.۷	۷.۸۶	۱۱
۲	۲	۰.۸	۷.۸۶	۱۳
۲	۲	۰.۹	۷.۸۶	۱۴
۲	۲	۱	۷.۸۶	۱۶
۲	۲	۱.۲۵	۷.۸۶	۲۰
۲	۲	۱.۵	۷.۸۶	۲۴
۲.۵	۱.۲۵	۰.۵	۷.۸۶	۱۳
۲.۵	۱.۲۵	۱.۲۵	۷.۸۶	۳۱
۲.۵	۱.۲۵	۱.۵	۷.۸۶	۳۸

روش تولید ورق روغنی

همانطور که گفتیم ورق روغنی به عنوان ورق نورد سردشده شناخته می شود؛ زیرا در فرآیند تولید آن از نورد سرد استفاده شده است. در واقع، مراحل تولید ورق روغنی را اینگونه می توان گفت که ماده اولیه و اصلی برای تولید این ورق، ورق سیاه است که با ورود به فرآیندهای نورد سرد و آنیلینگ، ضخامت آن کمتر شده و سطح صیقلی تری پیدا می کند. در نهایت نیز با روغن کاری سطح ورق، ورق روغنی تولید می شود.

تمامی مراحل تولید ورق رنگی را می توان به صورت زیر توضیح داد:

۱- مرحله اسید شویی

ابتدا ورق سیاه تولیدشده در فرآیند نورد گرم وارد مرحله اسیدشویی می شود که در آن با استفاده از ترکیب اسیدی، اکسید آهن و آلودگی های روی ورق، شست و شو می شود.

۲- مرحله نورد سرد

بعد از اسیدشویی ورق سیاه، آن را دوباره به صورت رول یا کویل در می آورند. سپس کویل نورد گرمِ اسیدشویی شده وارد مرحله نورد سرد می شود. نورد سرد در واقع، نورد رفت و برگشتی است که در آن چند غلتک به صورت رفت و برگشت، تحت کشش و نیروهای فشاری، ضخامت ورق اسیدشویی شده را کاهش می دهند.

۳- مرحله بازپخت

پس از مرحله نورد سرد، ورق، بازپیچی شده و وارد مرحله بازپخت می شود. این مرحله باعث افزایش کیفیت محصول خواهد شد؛ زیرا با عملیات حرارتی که در این مرحله انجام می شود خواص متالوژیکی و مکانیکی اولیه ورق شکل می گیرد.

۴- نورد پوسته ای

برای حذف موج های ایجادشده در ورق طی فرآیند تولید، نورد پوسته ای انجام می شود تا موج های ریز ورق کمتر شده و خواص مکانیکی آن بهبود یابد.

۵- خط کشی نهایی

در این مرحله با بازرسی و اصلاح کلاف در خط کشی نهایی، تلرانس ابعادی ورق را تا حد امکان کاهش می دهند و در نهایت، سطح ورق را روغن کاری می کنند. اعمال روغن محافظ روی ورق به منظور افزایش ماندگاری محصول انجام می شود.

در مرحله آخر نیز ورق به صورت کویل پیچیده می شود و کویل ورق روغنی تولید می گردد. و یا این که در خط برش به طول های ثابت برش می خورد و ورق شیت شده روغنی تولید می گردد.

در شکل زیر، مراحل تولید ورق رنگی را مشاهده می کنید.

اگر عکس پیدا شد

 

مزایای ورق روغنی

ورق های روغنی به دلیل انعطاف پذیری بالا و مزایایی که دارند، بسیار مورد توجه مصرف کنندگان قرار گرفته اند. مهم ترین مزایای ورق روغنی را در ادامه مشاهده می کنید.

• رنگ پذیری بالا نسبت به سایر ورق ها
• مقاومت بالا در برابر آسیب های فیزیکی و فشارهای ناگهانی
• دارای سطحی صیقلی و ظاهری زیبا و یکنواخت
• دقت ابعادی بالا
• منعطف و مناسب برای تولید انواع لوله و پروفیل

معایب ورق روغنی

در کنار مزایای فراوان، این ورق از معایبی نیز برخوردار است که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:

• ورق روغنی فاقد خاصیت ضدخوردگی است و در معرض رطوبت، درچار زنگ زدگی می گردد.
• در ضخامت های کم، آسیب پذیر است.
• امکان استفاده از آن ها برای محصولات سنگین فلزی وجود ندارد.
• قیمت بالاتری نسبت به محصولات مشابه دارد.

کاربردهای ورق روغنی

ورق های روغنی در زندگی روزمره استفاده فراوانی دارند؛ به طور مثال، ورق روغنی نوع فوق کشش برای تولید فیلتر و بدنه اتومبیل ‌ها استفاده می‌ شود. همچنین از آن ها برای اجاق گازهایی که صفحه فلزی لعاب گیر دارند، برای قطعات زیرین اتومبیل و تولید اگزوز نیز استفاده می گردد. به طور کلی، کاربرد ورق روغنی را به صورت زیر می توان بیان کرد:

• صنعت خودرو: اگزوزسازی، قطعات خودرو، تابلوهای علائم راهنمایی و رانندگی، گاردریل ها و …
• صنعت ساختمان: مصارف عمومی، مانند لولای فلزی درب، ابزارآلات
• تاسیسات: سینی کابل، کانال کولر، هواسازها، بدنه بخاری
• لوازم خانگی: کابینت آشپزخانه، بدنه یخچال، انواع قفسه ها، آب گرم کن
• صنعت الکترونیک و برق: تابلو برق، پریز و ترانسفورماتور و …
• صنایع لوله و پروفیل: لوله های مبلی، لوله های درزدار و بدون درز
• صنعت غذا: درب قوطی کنسرو، بدنه قوطی ها، جعبه های فلزی فانتزی و …
• کابین و مخزن سازی: انواع مخازن برای مواد شیمایی و دیگر مخازن ذخیره سازی

ارزیابی روغن های ورق های روغنی

روغنکاری در تولید ورق روغنی، مزایای بسیاری دارد که از جمله می توان به کاهش سایش غلتک ها و کاهش نیروی مورد نیاز برای نورد، کاهش دمای ورق، و صاف شدن راحت تر ورق ها اشاره کرد. روغن نورد باید کیفیت بالایی داشته باشد تا پروسه روغنکاری ورق های روغنی به خوبی و آسانی انجام شود. اگر روغن نورد، کیفیت بالایی نداشته باشد، ممکن است نتواند لزجت خود را به مدت طولانی حفظ کند. به همین دلیل برای تشخیص بهترین و باکیفیت ترین روغن نورد باید به معیار های زیر توجه کنید:

• پاک شدن آسان روغن از روی ورق
• افزایش مقاومت ورق در برابر زنگ زدگی و خوردگی

 

تفاوت ورق سیاه و روغنی

از تفاوت های ورق روغنی و ورق سیاه می توان به مقاومت بالای ورق های روغنی از نظر زنگ زدگی نسبت به ورق سیاه اشاره کرد. همچنین این دو ورق از نظر ابعاد، کیفیت و قیمت نیز با یکدیگر تفاوت دارند. به طور مثال، تُلرانس ابعادی ورق روغنی، بسیار کمتر از ورق سیاه بوده و از این نظر ظرافت بیشتر و ابعاد دقیق تری دارد؛ اما محدوده ضخامت ورق های سیاه بیشتر از ورق روغنی است و به همین دلیل، ورق سیاه در ضخامت های متنوع تری تولید می شود. برای کسب آگاهی بیشتر درمورد تفاوت های ورق روغنی و ورق سیاه، به مقاله زیر مراجعه کنید.

نکات مهم خرید ورق های روغنی

از مهم ترین نکاتی که هنگام خرید ورق های روغنی باید به آن توجه کرد، کارخانه تولیدکننده است. خرید از یک کارخانه معتبر، تضمین کننده کیفیت بالای ورق می باشد و خیالتان را از هرجهت راحت می کند. به طور کلی می توان گفت قیمت ورق روغنی نسبت به قیمت ورق سیاه بالاتر است و دلیل آن نیز صرف ظرافت و دقت بالا در تولید ورق روغنی است. در نتیجه، ضخامت کمتر و کیفیت بالای ورق روغنی، باعث گران تر بودن این محصول می شود.

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید، قیمت ورق است. برای خرید ورق روغنی لازم است ابتدا از نرخ این محصول در بازار آگاه باشید و پس از رصد قیمت و مقایسه آن ها با یکدیگر، اقدام به خرید نمایید. برای مشاهده قیمت روز ورق روغنی که به صورت روزانه از کارخانه های تولیدکننده دریافت می شود، می توانید وارد صفحه قیمت ورق روغنی سایت آهن ملل شوید. آهن ملل، به عنوان یکی از معتبرترین شرکت های خرید و فروش آهن آلات، قیمت انواع ورق روغنی را به صورت روزانه در اختیار مشتریان این حوزه قرار می دهد.

تولیدکنندگان برتر ورق روغنی

در حال حاضر، کارخانه های تولیدکننده ورق روغنی در ایران، تنها ۳ کارخانه فولاد مبارکه، فولاد غرب آسیا و هفت الماس می باشند. ورق های روغنی وارداتی نیز معمولا تولیدات کشورهای روسیه و قزاقستان هستند. هر کدام از تولیدکنندگان ورق روغنی، انواع ورق با ضخامت و ابعاد متنوع تولید می کنند. عمده تفاوت ورق های کارخانه های مختلف نیز همین مسئله است. توصیه می کنیم برای کسب آگاهی بیشتر درباره تولیدکنندگان برتر ورق روغنی در کشور و مشخصات ابعادی ورق ها مقاله زیر را مطالعه نمایید.

جمع بندی

ورق های روغنی به ورق هایی می گویند که به روش نورد سرد تولید می شوند. این نوع ورق ها دارای سطوح صاف و صیقلی هستند؛ به همین خاطر در ساخت لوازم خانگی، خودروسازی و غیره کاربرد بسیاری دارند. به طور مثال، ورق روغنی، ماده اولیه بسیاری از محصولات صنعتی نظیر لوازم خانگی، اتومبیل، تجهیزات اداری، کانتینرها و … است.

از تفاوت های ورق سیاه و روغنی می توان به مقاومت بالای ورق روغنی نسبت به ورق سیاه در برابر زنگ زدگی اشاره کرد. از آنجایی که عملیات تولید ورق های روغنی، پیشرفته تر و پروسه آن طولانی می باشد، قیمت بالاتری نیز نسبت به ورق سیاه دارد. اگر قصد خرید ورق روغنی را دارید، بایستی به کارخانه تولیدکننده آن و مشخصات ورق تولیدی این کارخانه ها توجه ویژه ای داشته باشید.

سوالات متداول ورق روغنی؛ مزایا و کاربردها