خدمات فلزات تنوع بالایی دارند و از برشکاری و جوشکاری تا حکاکی، پرداخت، خمکاری، پوشش دهی و … را شامل می‌شود. بدون استفاده از خدمات فلزات بسیاری از محصولات فلزی ناکارآمد خواهند بود. در این مقاله می‌توانید با لیست انواع خدمات فلزات و اینکه از کجا می‌توان خدمات فلزات را دریافت کرد آشنا شوید.
چرا خدمات فلزات اهمیت دارند؟
خدمات فلزات باعث می‌شود محصول فلزی برای کاربردهای مختلف آماده شود. اهمیت خدماتی که روی فلزات انجام می‌شود به حدی است که در بسیاری از موارد بدون استفاده از این خدمات، نمی‌توان بهتره مناسبی از محصول فلزی برد.
خدمات فلزات بسیار متنوع‌‌اند؛ برخی نیازمند تخصص و دانش بالا هستند، در حالی که برخی دیگر به‌سادگی در کارگاه‌های مختلف قابل انجام‌اند.
لیست مهم‌ترین خدمات فلزات
اینکه چه خدماتی روی فلزات انجام می‌شود، بستگی به نوع فلز، کاربرد مورد نظر و صنعت هدف دارد. اما به طور کل روی تمامی فلزات می‌توان انواع خدمات زیر را انجام داد:
- خدمات برشکاری فلزات
- خدمات حکاکی فلزات
- خدمات سختکاری فلزات
- خدمات پرداختکاری فلزات
- خدمات اسیدشویی فلزات
- خدمات اسپینینگ فلزات
- خدمات پرینت سه‌بعدی فلزات
- خدمات لعاب‌کاری فلزات
- خدمات آبکاری فلزات
- خدمات پوشش‌دهی فلزات
- خدمات رنگ‌آمیزی فلزات
- خدمات هیدروفرمینگ
- خدمات مونتاژکاری فلزات
- خدمات خمکاری فلزات
- خدمات پانچ فلزات
- خدمات جوشکاری فلزات
- خدمات ورقکاری
۱- خدمات برش فلزات
به عملیات بریدن فلزات به قطعات کوچک‌تر با استفاده از ابزارهای مختلف و روش‌های متنوع، برشکاری فلزات می‌گویند. هدف از برشکاری فلزات، تولید اشکال مختلف یا ایجاد قطعات فلزی مورد نیاز برای ساخت وسایل مختلف است.
با توجه به تفاوت ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی انواع فلزات، روش‌های مختلفی برای برش آن‌ها وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- قیچی دستی و برقی
- اره برقی، اره نواری
- گیوتین
- سنگ فرز
- واترجت
- دستگاه لیزر
- دستگاه CNC
تمامی ابزارهای برشکاری فلزات را می‌توان با توجه به شرایط دمایی در دو دسته گرم و سرد جای داد. برشکاری انجام شده توسط آن‌ها نیز به دو نوع برشکاری مقاطع فلزی به روش گرم و سرد تقسیم می‌شوند.
۲- خدمات حکاکی فلزات
حکاکی یکی از روش‌ها و خدمات چاپ روی فلز است. از حکاکی فلزات برای علامت‌گذاری و همچنین شخصی‌سازی قطعات فلزی و ایجاد طرح‌های دلخواه استفاده می‌شود.
خدمات حکاکی روی فلز روش‌های مختلفی دارد، از این بین حکاکی روی فلز با لیزر از پیشرفته‌ترین روش‌ها است. به طور کل این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- حکاکی لیزری
- حکاکی ضربه‌ای، کوبشی، سوزنی
- حکاکی براده‌برداری
- حکاکی پرسی
- حکاکی اسکرایب، خراشی
- حکاکی رول مارکینگ ( نورد غلطکی )
- حکاکی الکتروشیمیایی
۳- خدمات سخت کاری فلزات
یکی از خدمات فلزات که در مراحل ساخت و تولید قطعات اجرا می‌شود، سختکاری است. سختکاری فلزات به منظور بهبود (کاهش یا افزایش) سختی فلز و به طور کل بهبود خواص مکانیکی آن انجام می‌شود.
روش‌های مختلفی برای اجرای سخت کاری فلزات وجود دارد. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، عملیات حرارتی شامل سه مرحله اصلی حرارت‌دهی، نگهداری دما و خنک‌کاری می‌باشد.
۴- خدمات پرداخت کاری فلزات
پرداخت کاری به منظور جلوگیری از خوردگی و افزایش مقاومت فلز در برابر سایش انجام می‌شود. پرداخت کاری فلز همچنین باعث مقاومت قطعات فلزی در مقابل واکنش شیمیایی و اصطکاک سطح آن‌ها می‌شود. مهم‌ترین مدل‌های پرداختکاری پولیش فلزات و سیاه کاری فلزات است.
خدمات پولیش فلزات: پولیشبا استفاده از مواد ساینده، سطح فلز را براق و صیقلی کرده، از اکسید شدن و خوردگی جلوگیری می‌کند و عمر مفید آن را افزایش می‌دهد. روش‌های رایج شامل سنگ‌زنی، سندبلاست، پرداخت لرزشی و برس‌کاری هستند.
خدمات سیاه کاری فلزات: یک فرایند شیمیایی است که در آن به طور کنترل شده سطح فلزات اکسید می‌شود تا یک پوشش سیاه و مات روی آن‌ها تشکیل شود. سیاه‌کاری به منظور بهبود ظاهر، مقاومت در برابر خوردگی و مقاومت به انعکاس نور انجام می‌شود.
۵- خدمات اسید شویی فلزات
اسیدشویی فلزات فرایندی است که طی آن سطح فلز از انواع آلودگی و ناخالصی‌ها پاک می‌شود. این ناخالصی‌ها شامل پوسته‌های اکسیدی، لکه‌ها، آلودگی‌های غیرآلی، زنگ‌زدگی و رسوب است که با عملیات اسیدشویی از سطح فلزات آهنی، مس، فلزات گرابها و آلیاژهای آلومینیومی حذف می‌شود.
نکته: فرایند اسیدشویی قبل از عملیان آبکاری فلزات انجام می‌شود.
انواع روش‌های اسیدشویی مورد استفاده برای فلزات عبارتند از:
- اسیدشویی در حمام اسید (غوطه‌وری در مخزن اسید)
- اسیدشویی با اسپری روی سطح
- اسیدشویی با استفاده از قلم مو
۶- خدمات اسپینینگ فلزات (شکل‌دهی چرخشی)
اسپینینگ یا شکل‌دهی چرخشی یکی از خدمات پرکاربرد در تولید قطعات و محصولات فلزی است. با اسپینینگ می‌توان از ظروف پخت و پز مانند قابلمه تا محفظه احتراق موتور و تجهیزات صنعتی پیشرفته را تولید کرد.
در واقع از اسپینینگ برای تولید اشکال توخالی با محور تقاون و بدون درز استفاده می‌شود. مواد اولیه در این روش عمدتا ورق‌های فلزی هستند که با ترکیب نیرو و چرخش، تحت فشار قرار گرفته و شکل مورد نظر را به خود می‌گیرند.
به طور کل فلزاتی که شکل‌پذیری و چکش‌خواری مناسب و سختی سطح پایینی دارند، مانند آلومینیوم، برای این روش خمکاری مناسب هستند. ورق‌های فولادی با کربن زیر ۲درصد که از نورد گرم تولید شده باشند نیز برای شکل‌دهی چرخشی مناسب‌اند.
۷- خدمات پرینت سه‌بعدی فلزات
پرینت سه بعدی فلز بهترین روش برای تولید نمونه محصول فلزی یا تولید محدود قطعات فلزی با هندسههای پیچیده، خاص و شخصی‌سازی‌شده است. خدمات پرینت سه بعدی فلزات با روش و ابزارهای مختلف زیر انجام می‌شود:
- تکنولوژی LPBF با فیلامنت فلزی (همجوشی بستر پودر لیزری)
- تکنولوژی FDM (ساخت مدل از طریق ذوب مواد )
- تکنولوژی EBM (همجوشی بستر پودر پرتو الکترونی)
- تکنولوژی بایندرجت فلزی
- تکنولوژی DED (رسوب مستقیم انرژی)
- تکنولوژی اسپری سرد
رایج‌ترین تکنیک پرینت سه‌بعدی فلز، LPBF است که بیشتر به عنوان ذوب لیزری انتخابی یا SLM شناخته می‌شود. این روش ۸۰٪ بازار کشور را در اختیار دارد و برای فلزاتی مانند آلومینیوم، تیتانیوم، آهن، نیکل، کبالت و آلیاژهای مس مناسب است.
۸- خدمات لعاب کاری فلزات
لعاب روکشی بسیار نازک از ترکیبات عالی و معدنی است که روی فلز اضافه می‌شود و سطح فلز را از آسیب‌های شیمیایی و فیزیکی محافظ کند. علاوه بر این باعث زیبایی ظاهری فلز می‌شود.
خدمات رنگ لعاب فلزات با افزایش پایداری حرارتی، مقاومت شیمیایی و استحکام مکانیکی، جایگزینی مناسب برای آبکاری و رنگ‌آمیزی محسوب می‌شود. انواع فلزات مانند فولاد، الومینیوم و مس را می‌توان از دو روش زیر لعاب کاری کرد:
لعاب‌کاری خشک فلزات: در این روش از پودر لعاب یا باردار کردن با الکتریسیته ساکن استفاده می‌شود. اجرای آن نیازمند مهارت بالا است تا سطحی یکنواخت و با کیفیت ایجاد شود.
لعاب‌کاری تر فلزات: در لعاب‌کاری تر، قطعه فلزی در دوغاب غوطه‌ور می‌شود یا با جریان سریع دوغاب یا اسپری کردن دوغاب با فشار بالا، لعاب‌کاری انجام می‌شود.
۹- خدمات آبکاری فلزات
فرایند آبکاری فلزات به این صورت است که یک لایه فلز محافظ (معمولا روی، قلع یا آلومینیوم) بر روی قطعه فلزی کشیده می‌شود تا از آن در برابر خوردگی محافظت نماید. به طور کل این روش سبب افزایش مقاومت در برابر حرارت، اکسیداسیون و خوردگی و جلوگیری از ضعیف شدن فولاد می‌شود.
نوع روکش اعمال‌شده بر سطح فلز پس از آبکاری، تعیین‌کننده نام محصول نهایی است:
- فلز گالوانیزه: فلزی که با لایه‌ای از روی (Zn) پوشش داده شده است.
- فلز قلع‌اندود: فلز آبکاری‌شده با قلع.
- فلز آلومینایزینگ: قطعه‌ای با روکش آلومینیوم بر سطح خود.
۱۰- خدمات پوشش دهی فلزات
پوشش‌دهی (عایق‌کاری) فلزات با مواد مختلف انجام شده و هدفِ آن محافظت، تزئین یا ایجاد ویژگی خاص در فلز است. پوشش‌دهی می‌تواند روی سطح یا زیرلایه آن انجام شود. مزایای پوشش دهی فلز افزایش سختی، مقاومت سایشی و خوردگی، هدایت حرارتی و الکتریکی، تغییر خواص سطحی و بهبود انعکاس نور و رنگ است.
برخی از فلزات مانند لوله‌های فولادی بیشترین بهره را از پوشش‌دهی می‌برند، زیرا با پوشش‌دهی لوله‌های فولادی می‌توان از تاثیر سیال عبوری بر خواص و ویژگی های این تجهیزات جلوگیری کرد.
در مقاله زیر می‌توانید انواع پوشش لوله از نظر نوع مواد که مهم‌ترین آن‌ها شامل انواع پوشش اپوکسی، پایه نفتی، ترموپلاستیکی، پلی اوره و سیمانی است را بخوانید.
# حتما بخوانید
۱۱- خدمات رنگ کاری فلزات
رنگ آمیزی فلزات علاوه بر افزایش زیبایی آن، از بروز خوردگی و اکسایش فلز جلوگیری می‌کند. انواع رنگ مخصوص فلزات با ترکیب شیمیایی متفاوتی وجود دارند که می‌توانند کارایی بالایی داشته باشند. این رنگ‌ها معمولا به صورت اسپری رنگ، یا با کمک قلم مو و غلتک اعمال می شوند و مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- رنگ پلی یورتان
- رنگ مولتی سورفیس
- رنگ اکریلیک
- رنگ رزینی آلکید
- رنگ روغنی
- رنگ اپوکسی
- رنگ چکشی
۱۲- خدمات هیدروفرمینگ (شکل‌دهی هیدرولیکی)
فرآیند هیدروفرمینگ، روشی جدید و مقرون به صرفه است که برای شکل‌دهی فلزات انعطاف‌پذیر مانند آلومینیوم، برنج و فولاد و تبدیل آن‌هابه قطعاتی سبک، مستحکم و مقاوم استفاده می‌شود. در هیدروفرمینگ از سیال پرفشار (معمولاً آب یا روغن) برای تغییر شکل ورق یا لوله فلزی استفاده می‌شود.
این فناوری در صنعت خودرو کاربرد گسترده‌ای دارد و امکان تولید سازه‌های قوی و سبک را فراهم می‌کند. همچنین از پیشرفت‌های جدید در این عرصه می‌توان به هیدروفرمینگ ورق و لوله اشاره کرد.
۱۳- خدمات مونتاژکاری فلزات
مونتاژ فلزات فرایندی است که طی آن، قطعات فلزیِ جداگانه با استفاده از ابزارهای مکانیکی یا دستی به یکدیگر متصل شده و یک سازه یا محصول نهایی را تشکیل می‌دهند. این فرآیند شامل روش‌هایی مانند جوشکاری، پرچ‌کاری، لحیم‌کاری و پیچ‌کاری می‌شود.
مونتاژکاری از دسته خدمات فلزی پس از برش و خم است. مونتاژکاری برای ساخت قطعات صنعتی، سازه‌های فلزی، پل‌ها، ماشین‌سازی، راه‌سازی و … کاربرد فروانی دارد.
۱۴- خدمات خمکاری فلزات
خمکاری، یک عملیات مکانیکی و یکی از روش های پرکاربرد در صنعت فلزات است که برای تولید قطعات با شکل و هندسههای مختلف به کار می‌‌رود. در این فرآیند با استفاده از دستگاه‌‌های خاص، قطعه فلزی را به شکل منحنی، زاویه‌دار یا سایر شکل‌های مطلوب خم می‌‌کنند. خمکاری فلزات در صنایع مختلف از جمله ساختمان‌سازی، خودروسازی، دامداری، کشاورزی، ساخت وسایل منزل و … کاربرد فراوانی دارد.
از جمله مواردی که خدمات خمکاری در آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است شامل موارد زیر می‌شود:
خمکاری ورق برای ایجاد فرم‌های کاربردی و زیبا در ورق‌های فلزی انجام می‌شود و در تولید قطعات مختلف کاربرد دارد.
خمکاری میلگرد با اعمال نیرو در یک نقطه، بدون شکستگی، شکل آن را تغییر می‌دهد.
خمکاری لوله به دو روش گرم و سرد انجام می‌شود که روش سرد کاربرد بیشتری دارد.
۱۵- خدمات پانچ فلزات
در فرآیند پانچ فلز معمولا با استفاده از یک پرس‌پانچ به ابزاری به نام پانچ نیرو وارد می‌شود تا به داخل قطعه فلزی وارد شود و با برش دادن فلز، در آن سوراخ ایجاد کند. پانچ بیشتر روی ورق‌های فلزی انجام می‌شود. انواع ورق پانچ در طرح، ضخامت و سایزهای متفاوتی تولید شده و متداول‌ترین آن‌ها ورق مشبک آهنی با چشمه‌ها یا سوراخ‌هایی به شکل دایره است.
۱۶- خدمات جوشکاری فلزات
جوشکاری فلز از قدیمی‌ترین روش‌های اتصال دو قطعه است. در واقع جوشکاری فلز فرایندی است که در آن با استفاده از اِعمال حرارت بالا و ذوب ماده در نقطه اتصال، قطعات فلزی به یکدیگر متصل می‌شوند و یک ساختار یکپارچه تشکیل می‌دهند.
از جوشکاری فلزات در مونتاژ قطعات، ترمیم آن‌ها، روکش‌کاری و ضدسایش کردن نیز استفاده می‌شود. در صنعت ساخت و ساز نیز از جوشکاری به وفور استفاده می‌شود، به طور مثال
جوشکاری تیرآهن باعث کاهش وزن سازه و صرفه‌جویی در هزینه‌ها شده و استحکام بالاتری ایجاد می‌کند.
جوشکاری لوله فولادی برای ایجاد اتصالات پیوسته اهمیت دار.
جوشکاری ورق گالوانیزه نیاز به دقت دارد تا لایه روی‌اندود آسیب نبیند.
جوشکاری میلگرد نیز بسته به نوع و کاربرد آن از روش‌ها و تکنیک‌های متفاوتی استفاده می‌کند.
۱۷- خدمات ورقکاری
ورقکاری مجموعه‌ای از خدمات است که منجر به فرم‌دهی ورق‌های فلزی می‌شود. امروزه عمده محصولات فلزی از ورق تولید می‌شوند. به طور مثال بسیاری از وسایل فلزی که روزانه از آن‌ها استفاده می‌کنیم به نحوی توسط ورقکاری و از انواع ورق آهن ساخته شده‌اند.
مجموعه عملیاتی که از آن‌ها با عنوان ورقکاری نام برده می‌شود شامل خمکاری، فرم دادن لبه، تاب‌گیری، درزبندی، برش، کشش عمیق، اکسپندینگ، هیدروفرمینگ و … هستند.
بهترین مکان‌ها برای دریافت خدمات فلزات کجاست؟
مراکز آهن‌فروشان از اصلی‌ترین ارائه‌دهندگان خدمات فلزات هستند. در هر شهر ایران می‌توان این مراکز را به‌صورت پراکنده یا متمرکز یافت. به طور مثال بازار آهن تهران شامل شادآباد و آهن مکان است، درحالی‌که بازار آهن اصفهان در ۶ منطقه مختلف پراکنده شده و شهرک‌های صنعتیِ آن خدمات فلزات ارائه می‌دهند. همچنین، شرکت‌های فروش آهن‌آلات نیز به دلیل همکاری با کارگاه‌های تخصصی، می‌توانند این خدمات را به مشتریان ارائه دهند.
آدرس مراکز ارائه خدمات فلزات در اصفهان را می‌توانید در لینک زیر و در قسمت آدرس بازار آهن اصفهان (ارائه خدمات) بیابید.
# حتما بخوانید
سخن آخر
خدماتی که روی فلزات انجام می‌شود بسیار متنوع و پرکابرد است. تقریبا هیچ قطعه فلزی یا مقاطع فولادی نیست که در مراحل ساخت، مونتاژ و اجرا به خدمات نیاز نداشته باشد. از جمله خدمات فلزات که رایج‌تر و مهم‌تر هستند می‌توان به خمکاری، برش، جوشکاری، آبکاری، رنگ‌آمیزی، پانچ، چاپ یا حکاکی، سختکاری، پرداختکاری، اسیدشویی و فرم‌دهی اشاره کرد.
