حمل و نقل آهن آلات یکی از چالش‌های اصلی برای خریداران و تولیدکنندگان است. از آنجا که حمل این بارهای سنگین و حساس، هزینه بالایی دارد، سوالات زیادی برای مشتریان و فعالان این حوزه پیش می‌آید. وزن بار دقیقاً چطور محاسبه می‌شود؟ از چه ماشینی برای حمل بار آهن استفاده شود بهتر است؟ زمان بارگیری و ارسال بار چقدر طول می‌کشد؟ چگونه از بروز مشکلات و آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنیم؟ در این مقاله، به پاسخ پرتکرارترین سوالات مشتریان در مورد حمل و نقل آهن آلات می‌پردازیم تا بتوانید با اطمینان بیشتری این فرآیند را مدیریت کنید.
حمل آهن آلات از چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
به طور کلی، انواع روش های حمل و نقل آهن آلات در ۴ دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- حمل و نقل جاده‌ای
- حمل و نقل ریلی
- حمل و نقل دریایی
- حمل و نقل ترکیبی
طبق آمار حمل و نقل بار در ایران، سهم حمل بار به صورت جاده‌ای بیش از ۹۰ درصد است و تنها ۱۰ درصد باربری به صورت ریلی صورت می‌گیرد. از این رو در ادامه گسترده‌ترین و محبوب‌ترین روش حمل و نقل آهن آلات، یعنی روش جاده‌ای را بررسی می‌کنیم.
حمل و نقل آهن آلات با چه وسایلی انجام می‌شود؟
انواع ماشین برای حمل آهن آلات شامل انواع تریلی و کامیون و در برخی موارد نیسان، پیکان و مزدا است.
- تریلی (کفی، نیم لبه، لبه‌دار)
- کامیون (بنز ۹۱۱، کامیون تک، کامیون جفت، خاور)
- نیسان
- پیکان
- مزدا
انتخاب هر کدام از این وسایل نقلیه به وزن، طول بار و همچنین مسافت جابه‌جایی بستگی دارد. به طور مثال
برای حمل و نقل در فواصل طولانی و تناژ بالا از انواع تریلی و کامیون استفاده می‌شود.
برای جابه‌جایی داخل شهری با وزن محدود از نیسان‌های مخصوص استفاده می‌کنند. اما به طور کل، ماشین‌های سبک بار مانند نیسان، مزدا و پیکان، به دلیل ظرفیت پایین و طول کفی محدودی که دارند، کمتر برای حمل و نقل آهن آلات مناسب هستند.
ظرفیت هر وسیله نقلیه چقدر است و برای چه آهن آلاتی مناسب است؟
ظرفیت و ابعاد هر کدام از ماشین‌های حمل آهن آلات متفاوت است و می‌توان آن‌ها را به ترتیب از بیش‌ترین ظرفیت تا کمترین ظرفیت به این صورت معرفی کرد:
۱- تریلی (کفی، نیم لبه، لبه دار): بهترین وسیله برای حمل و نقل مقاطع طویل فولادی مانند میلگرد و تیرآهن
- حداکثر ظرفیت: 24 تا ۲۶ تن
- حداکثر طول قابل حمل: حدود ۱۲.۵ متر
هر تریلی با توجه به سایز و وزن میلگرد یا تیرآهن می‌تواند از ۵ تا ۱۲ بندیل را حمل کند.
۲- کامیون (بنز ۹۱۱، کامیون تک محور، کامیون جفت محور، خاور)
- کامیون تک محور: حداکثر ظرفیت تا حدود ۱۱ تن، حداکثر طول قابل حمل تا ۶ متر – مناسب برای ورق‌های برشی و شیت فابریک
- کامیون دو محور: قابلیت حمل از ۱۵ تا ۲۰ تن، حداکثر طول قابل حمل ۷.۵ متر – مناسب برای حمل ورق، پروفیل و نبشی تا حدود ۷ متر
- خاور: قابلیت حمل تا حدود ۵ تن، حداکثر طول قابل حمل حدود ۴ تا ۵.۵ متر – مناسب حمل پروفیل‌های کمتر از ۶ متر
- بنز ۹۱۱: حداکثر ظرفیت تا ۵.۵ تن، حداکثر طول قابل حمل حدود ۴ متر – مناسب برای حمل ورق برشی، پلیت و محصولات مفتولی
۳- نیسان: برای جابه‌جایی درون شهری آهن آلات با ظرفیت حداکثر ۳ تن، از نیسان‌های مخصوص استفاده می‌شود.
- حداکثر ظرفیت: حدود ۳ تن
- حداکثر طول قابل حمل: طول کفی آن ۲.۲ متر است، اما در برخی موارد از نیسان با اتاق مخصوص برای حمل دورن شهری آهن آلات ۶ و حتی ۱۲ متری نیز استفاده می‌شود.
۴- پیکان و مزدا: از جمله ماشین‌های سبک بار هستند کهبرای حمل پلاک، بیس پلیت و … در مسافت محدود کاربرد دارند.
- حداکثر ظرفیت: 1 تن
- حداکثر طول قابل حمل: 2 متر
۵- کانتینر: استفاده ازکانتینر رایج‌ترین راه برای حمل و نقل دریایی و بین‌المللی آهن آلات است. انواع کانتینر که برای این منظور استفاده می‌شود به این صورت است:
- کانتینر ۲۰ فوت: حداکثر ظرفیت حدود ۲۰ تا ۲۶ تن و حداکثر طول قابل حمل حدود ۶ متر
- کانتینر ۴۰ فوت: حداکثر ظرفیت حدود ۲۹ تن و حداکثر طول قابل حمل حدود ۱۲ متر
حمل و نقل آهن آلات شامل چه مقاطعی است؟
آهن آلات شامل انواع تیرآهن، میلگرد، نبشی، ناودانی، ورق آهن و دیگر مقاطع فولادی می‌شوند که هر کدام شرایط ویژه‌ای برای حمل و جابه‌جایی دارند و باید بر اساس نوع آهن آلات ماشین مناسب را انتخاب کنید. به طور مثال
- حمل ورق آهن به دلیل وزن بالا معمولاً با تریلی انجام می‌شود. نوع ورق (شیت یا رول) در بارگیری اهمیت دارد؛ شیت نیاز به جرثقیل دارد، اما رول در حالت ایستاده (تنوری) با لیفتراک یا چنگک بارگیری می‌شود. در حالت خوابیده، تعبیه «جارولی» در کفی تریلی نیز ضروری است.
- برای حمل و نقل میلگرد، انتخاب روش حمل مناسب با توجه به طول و سایز میلگرد و وزن بار متفاوت خواهد بود. مطالعه نکات حمل و نقل میلگرد به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت حمل بار کمک خواهد کرد.
- برای حمل و نقل تیرآهن، رعایت نکات کلیدی از جمله انتخاب وسیله حمل مناسب، توجه به سایز، ظرفیت و بارگیری صحیح ضروری است که در مقاله نکات حمل و نقل تیرآهن به آن‌ها اشاره کردیم.
چه قوانینی باید در حمل و نقل آهن آلات رعایت شود؟
قوانین و مقرارت حمل و نقل به صورت مشترک در سازمان‌های وزارت راه و شهرسازی، حفاظت محیط زیست، سازمان‌های بنادر، دریانوردی، هواپیمایی و ریلی تنظیم شده و به صنعت حمل و نقل کشور ابلاغ می‌شود. برخی از این ضوابط حمل آهن عبارتند از:
- رعایت وزن مجاز برای بارهای سنگین و حجیم (مثل میلگرد، تیرآهن و ورق‌های فولادی)
- استفاده از مسیرهای ویژه یا حمل در ساعات کم ترافیک
- مهار صحیح بار برای جلوگیری از آسیب بار یا سایر وسایل نقلیه
- دریافت مجوزهای خاص برای بارهای فوق سنگین یا طویل
- نصب علائم ایمنی و چراغ‌های هشدار
اسناد مورد نیاز در حمل آهن آلات چیست؟
از جمله اسنادی که هر وسیله حمل و نقل آهن آلات باید به همره داشته باشد عبارتند از:
- برگه بارنامه: شامل تاریخ بارگیری، مبدا بارگیری، اطلاعات وسیله نقلیه، مبلغ کرایه و …
- بیمه‌نامه بار: برای جلوگیری از خسارت به بار هنگام حمل
- گواهی مبدأ: برای آهن آلات صادراتی لازم و معمولاً توسط مقامات گمرکی صادر می‌شود. شامل جزئیات کالا، کشور مبدأ و …
- مجوزهای ویژه: شامل مجوزهای حمل و نقل بین‌المللی، مجوزهای واردات و صادرات و ….
هزینه حمل آهن آلات چگونه محاسبه می‌شود؟
هزینه حمل آهن آلات در حمل و نقل جاده‌ای به عوامل مختلفی مانند طول مسیر، وزن بار، نوع بار، وسیله نقلیه، بارگیری از یک یا چند مبدا، شرایط جاده‌ای و محدودیت‌های زمانی بستگی دارد. این متغیرها باعث تغییرات قابل توجهی در هزینه‌ها می‌شوند.
نرخ کرایه حمل بار آهن چقدر است؟
پارامترهای ثابت و اصلی در محاسبه هزینه حمل آهن آلات مسافت، نوع وسیله و وزن بار است. با توجه به این پارامترها قیمت حمل بار آهن مقدار ثابتی ندارد. اما به طور مثال کرایه حمل بار آهن با تریلی کفی و حجم یک ظرفیت بار (۲۲ تا ۲۶ تن) به این صورت است:
| مبدا | منطقه جغرافیایی | مقصد | نوع وسیله نقلیه | هزینه حمل و نقل (تومان) |
| اصفهان | مرکز (پایتخت) | تهران | تریلی کفی | ۱۴.۰۰۰.۰۰۰ |
| اصفهان | جنوب | بندرعباس | تریلی کفی | ۲۰.۶۰۰.۰۰۰ |
| اصفهان | غرب | کرمانشاه | تریلی کفی | ۱۷.۶۰۰.۰۰۰ |
| اصفهان | شرق (نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان) | پایانه مرزی دوغارون | تریلی کفی | ۳۰.۲۰۰.۰۰۰ |
نکته: هزینه اعلام شده در جدول بالا، فقط هزینه حمل بار آهن است. هزینه‌های جانبی مانند هزینه بارگیری جداگانه محاسبه شده و معمولا در برگه بارنامه اضافه می‌شوند.
اگر اطلاعات بیشتری در مورد حمل آهن آلات و محاسبه کرایه آن‌ها دارید می‌توانید با شماره ۰۳۱۳۵۰۲۰و همکاران ما در واحد لجستیک آهن ملل در ارتباط باشید.
هزینه حمل آهن در فاکتور فروش لحاظ می‌شود؟
در فاکتور مقاطع فولادی فقط قیمت محصول درج می‌شود. هزینه حمل و نقل و بارگیری به صورت مجزا در برگه بارنامه نوشته می‌شود. در واقع در بارنامه مجموع هزینه حمل و نقل (هزینه بارگیری، کرایه راننده و هزینه باسکول) ذکر می‌شود. این هزینه توسط مشتری پرداخت می‌گردد.
چه مدت طول می‌کشد بار آهن به دست مشتری برسد؟
مدت زمانی که طول می‌کشد تا بار آهن را دریافت کنید متغیر است و به این عوامل بستگی دارد:
- محل تامین بار (انبار یا کارخانه مبدا)
- قوانین مبدا در ارسال بار (برخی کارخانه‌ها ارسال روزانه ندارند)
- شرایط حمل و نقل (نوع وسیله نقلیه، قوانین حمل داخل و خارج شهر و …)
- تنوع بار (در صورت نیاز به بارگیری از مکان‌های مختلف، مدت زمان تامین بار بیشتر خواهد شد)
با این توصیفات کوتاه‌ترین زمان تحویل بار بین ۱ تا ۳ روز است.
چرا وزن بار آهن در پیش فاکتور، برگه باسکول و فاکتور متفاوت است؟
وزن بار آهن در سه سند پیش فاکتور، باسکول و فاکتور درج می‌شود که معمولاً با هم تفاوت دارند.
وزن پیش فاکتور، تقریبی است، زیرا این وزن با استفاده از فرمول به دست می‌آید. اما وزن برگه باسکول، معیار اصلی و وزن دقیق بار آهن است. این وزن در فاکتور نهایی نیز نوشته می‌شود.
نکته: تفاوت وزن باسکول آهن آلات و پیش‌فاکتور از حدود ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم برای هر تریلی بار آهن، تقریبا منطقی است، اما در صورتی که تفاوت وزن حدود ۱ یا ۲ تن باشد، حتما باید این تفاوت بررسی شود.
نکته: وزن‌کشی در باسکول مبدأ با نظارت فروشنده و در مقصد با نظارت خریدار و در هر دو مکان توسط راننده صورت می‌گیرد.
حمل اضافه بار آهن در چه شرایطی مجاز است؟
اضافه بار در حمل و نقل آهن آلات به معنی حمل بار بیشتر از حد مجاز تعیین شده توسط قوانین راهنمایی و رانندگی است. این کار مجاز نیست و در صورت تشخیص اضافه بار آهن، جریمه‌های سنگین مانند توقیف وسیله نقلیه یا تخلیه بار اضافی به همراه خواهد داشت.
توجه داشته باشید حمل بار بیشتر از ظرفیت ماشین حمل آهن آلات نه تنها باعث کاهش هزینه‌ها نمی‌شود، بلکه خطر آسیب به محصولات و هدر رفتن سرمایه را نیز افزایش می‌دهد.
سخن آخر
هزینه‌های حمل و نقل آهن آلات تأثیر زیادی بر قیمت نهایی بار شما خواهد داشت، به ویژه در بازارهایی که مشتریان به قیمت نهایی حساس هستند، حتی تغییرات کوچک در هزینه حمل می‌تواند موجب تغییرات عمده در تقاضا شود. به همین دلیل بهتر است قبل از اقدام، نسبت به چالش‌های این فرایند و روش‌های حل آن‌ها که در این مقاله توضیح دادیم، آگاه باشید.
