کوتینگ فلزات تقریبا در همه وسایلی که در اطرافمان است وجود دارد، ولی با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند. تا به حال به این فکر کرده اید که چرا بدنه هودهای آشپزخانه عمر طولانی دارند؟ یا بدنه آبگرمکن هایی که هر روز با آن سر و کار داریم، نمی سوزد؟ بدنه این وسایل فلزی هستند و روکش های مقاومی به نام کوتینگ دارند که در این مقاله با آن آشنا خواهید شد.
کوتینگ چیست؟
به طور کلی کوتینگ (Coating) یا پوشش دهی به معنی قرار دادن یکی لایه پوشش روی فلز، پارچه، شیشه یا هر سطح دیگر است. وظیفه کوتینگ، محافظت از لایه اصلی ماده است. همچنین کوتینگ، سطح فلز یا پارچه برای چسباندن رنگ آماده می کند. در فرآیند کوتینگ یا از یک فلز مایع یا از یک پودر خشک استفاده می شود که در ادامه توضیح می دهیم.
کوتینگ فلزات چیست؟
کوتینگ فلزات نوعی پوشش دهی یا رنگ آمیزی روی سطح فلزات است که در کارخانه یا به صورت دستی انجام می شود مانند کوتینگ گالوانیزه. جنس کوتینگ فلزات معمولا از روکش های مقاوم مانند روی، کروم، قلع یا کادمیوم است. کوتینگ فلزات به عنوان یک سپر در برابر رطوبت، اشعه خورشید، گرما و مواد شیمیایی عمل کرده و عمر فلز را دو چندان می کند.
در واقع، جنس کوتینگ بیشتر از فلز است. با این حال، کوتینگ های غیر فلزی مانند اپوکسی، پلی‌یورتان و نانو نیز برای این کار استفاده می شود. نمونه های کوتینگ فلزات را می توان در انواع ورق رنگی فولادی، لوله های فولادی، قطعات خودرو و هواپیما دید.
انواع کوتینگ فلزات
از معروف ترین انواع کوتینگ فلزی می توان به کوتینگ گالوانیزه، آنُدایزینگ، آبکاری، اسپری گرمایی و کوتینگ با پودر اشاره کرد که در زیر توضیح می دهیم.
۱- گالوانیزه (Galvanized Coating)
کوتینگ گالوانیزه نوعی پوشش دهی فلزات است که روی انواع ورق و لوله فولادی اعمال می شود. این پوشش بوسیله فرو بردن فلز در یک حمام روی (زینک) به وجود می آید. پوشش هایی که برای لوله های فولادی به کار می روند هم برای سطح داخلی و هم برای سطح خارجی لوله کاربرد دارند. این پوششش ها لوله را در برابر زنگ زدگی، خوردگی و رشد قارچ ها محافظت می کند.
درباره انواع پوشش لوله فولادی می توانید در مقاله زیر اطلاعات بیشتری را به‌دست آورید.
# حتما بخوانید
گفتیم که از کوتینگ گالوانیزه برای ورق فولادی هم استفاده می شود. از نمونه های کوتینگ گالوانیزه می توان روکش های پلی استر یا اپوکسی را نام برد که توسط شرکت فولاد مبارکه روی دو طرف ورق های رنگی اعمال می شود.
۲- آنودایزینگ (Anodizing)
آنودایزینگ یا آنودایز کردن فرآیندی است که طی ِن لایه اکسید آلومینیوم یا سُرب روی سطح فلز ایجاد می کند. این لایه ضخامت فلز را بیشتر می کند و به عنوان سد محافظ در برابر مواد شیمیایی، رطوبت، خوردگی و زنگ زدگی عمل می کند.
۳- آبکاری (Electroplating)
آبکاری یا رسوب الکتریکی شامل رسوب یک لایه نازک فلز روی سطح فلز دیگر است. در این روش،، هر دو فلز در محلول الکترولیتی قرار می گیرند. فلزی که قرار است پوشش داده شود به عنوان آنُد عمل می کند و فلز پوشش دهنده به عنوان کاتُد عمل می کند.
نکته: به الکترود مثبت در محلول الکترولیتی آنُد و به الکترود منفی کاتُد می گویند.
در نتیجه، جریان الکتریکی به سلول الکترولیتی اعمال می شود و باعث می شود یون های فلزی از کاتد به آند حرکت کنند و در نتیجه کوتینگ تشکیل شود.
۴- اسپری گرمایی (Thermal Spraying)
اسپری گرمایی از عملیات صنعتی کوتینگ فلزات است که از جت پلاسما استفاده می کند. در این نوع کوتینگ، مواد فلزی یا سرامیکی در دمای بالا ذوب شده و توسط جت پلاسما روی سطح اسپری یا افشره می شود.
۵- کوتینگ پودری (Powder Coating)
در کوتینگ پودری یا پوشش دهی با پودر ، یک بار الکتریکی در پودر خشک ایجاد می شود. در نتیجه پودر خشک به سطح فلز می چسبد و یک پوشش صاف به دست می آید. پوشش پودری حامل مایع نیست، به این معنی که می تواند پوشش های ضخیم تری نسبت به پوشش های مایع معمولی مانند کوتینگ گالوانیزه ایجاد کند.
کاربرد کوتینگ فلزات
مهم ترین کاربرد کوتینگ فلزات، جلوگیری از خوردگی فلزات است. فلزات پس از مدتی در اثر رطوبت دچار خوردگی و زنگ زدگی می شوند. به همین منظور یک لایه محافظ روی آن می کشند تا فلز مقاوم تر شود. کوتینگ فلزات کاربردهای دیگری هم دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش چسبندگی رنگ به فلز
- ضد سایش کردن قطعات فلزی و ماشین آلات
- زیبایی ظاهری
- افزایش مقاومت در برابر اشعه خورشید و گرما
- کاهش اصطکاک در لوله های انتقال نفت، گاز و آب
کوتینگ در ورق های گالوانیزه
اشاره کردیم که یکی از کاربردهای کوتینگ فلزات، جلوگیری از خوردگی است. در ورق های گالوانیزه رنگی چندین پوشش وجود دارد که به عنوان محافظ روی ورق کشیده می شوند. اولین پوشش همان روکش زینک است و بعد از آن به ترتیب پوشش کروم و پوشش پرایمر روی سطح فلز قرار می گیرد. پوشش کروم برای جلوگیری از خوردگی و پوشش اپوکسی برای محافظت ورق فولادی در برابر رنگ زدگی استفاده می شود.
پس ورق گالوانیزه رنگی فقط یک کوتینگ ندارد و دارای چندین کوتینگ است. یکی از کوتینگ ها خود رنگ است که روی ورق گالوانیزه اعمال می شود. برای همین از هر رنگی برای ورق گالوانیزه و پوشش دهی آن استفاده نمی شود. درمقاله زیر می توانید درباره رنگ های مخصوص ورق گالوانیزه اطلاعات بیشتری پیدا کنید.
# حتما بخوانید
کلام آخر
کوتینگ فلزی به معنی اعمال کردن یک لایه محافظ روی فلزات است. این لایه می تواند از جنس روی، آلومینویم، پلی استر، پلی اورتان یا حتی نانو باشد. بسته به نوع محصول کوتینگ فلزات متفاوت است. به عنوان مثال، برای محصولات فولادی از جمله ورق، لوله و نبشی از کوتینگ گالوانیزه استفاده می شود، زیرا هم مقرون به صرفه و هم با فولاد سازگار تر است.
