بولت، یک میلگرد یا میله رزوه‌دار است که به صورت صاف یا به شکل‌های مختلف J، U، L، حلقه‌دار و … خمکاری شده است. انواع بولت برای اتصال و نصب اعضا روی سطوح صُلب، مانند بتن استفاده می‌شوند. بولت ها، یک‌سر رزوه یا دوسر رزوه هستند و با توجه به جنس، شکل ظاهری و روش کاشت دسته‌بندی می‌شوند. به طور مثال، انواع بولت از نظر شکل ظاهری به ۹ مدل مختلف تقسیم می‌شود که در این مقاله به معرفی همه آنها به علاوه مشخصات، کاربرد، تولیدکنندگان و قیمت آنها خواهیم پرداخت.
نسخه صوتی مقاله بولت چیست؟
بولت چیست؟
بولت (bolt) در انگلیسی به معنای پیچ است. منظور از بولت فلزی نیز یک پیچ و اتصال فلزی ساخته شده از میلگرد است که یک سر یا دو سر آن رزوه می‌شود.
بولت در فضاهای صنعتی و ساختمانی و مخصوصا برای چفت و بست کردن اعضا روی سطوح صلب، مانند بتن کاربرد دارد. ملموس‌ترین استفاده از بولت نیز که احتمالا همه ما مشاهده کرده‌ایم، اتصال بین صفحه زیر ستون و فونداسیون در ساختمان‌سازی است.
بولت ها از نظر شکل ظاهری و کاربرد، تنوع زیادی دارند که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.
انواع بولت
انواع بولت از نظر شکل ظاهری، جنس و نوع کاشت، قابل دسته بندی و به صورت زیر هستند:
۱- انواع بولت از نظر شکل ظاهری
تقریبا ۹ مدل مختلف بولت از نظر شکل ظاهری داریم:
۱- بولت مستقیم
ساده‌ترین نوع بولت، بولت مستقیم است که از یک میله رزوه‌دار صاف تشکیل شده است. بولت مستقیم برای نصب در سطوح صاف کاربرد دارد.
۲- یو بولت یا کرپی (U Bolt)
این نوع بولت، شبیه به حرف U انگلیسی است که دو سر آن رزوه شده است. از یو بولت، بیشتر برای مهار لوله‌ها مخصوصا در صنایع نفت و گاز استفاده می‌شود. اگر قصد تهیه این نوع بولت را دارید، لازم است بدانید بعد از عنوان یو بولت، عمدتا یک عدد قرار می‌گیرد که با توجه به سایز لوله انتخاب می‌شود.
۳- بولت J شکل، بولت عصایی یا جی بولت (J Bolt)
این بولت نیز همانطور که از نام آن پیداست، شبیه به حرف J انگلیسی است و به همین دلیل به آن بولت عصایی نیز گفته می‌شود. رزوه در جی بولت در امتداد پایه صاف آن انجام می‌شود.
جی بولت، بهترین گزینه در کاربردهایی است که به یک قلاب گیرنده نیاز دارند. از این نوع بولت برای اتصال صفحه ستون به فونداسیون، بستن لوله و قوطی‌ها استفاده می‌شود.
نکته: جی بولت به نام «پیچ خم» یا «bent bolt» نیز شناخته می‌شود.
۴- بولت L شکل، انکر بولت یا انکر پیچ (Anchor Bolt)
رایج‌ترین بولت در بازار، انکر بولت یا بولت L شکل است.
انکر (anchor) در انگلیسی به معنی لنگر انداختن و محکم شدن است، انکر بولت نیز با عنوان «پیچ چفتی» ترجمه می‌شود. این پیچ فولادی در انتهای یک سر خود رزوه دارد که داخل پوشش فلزی یا پلاستیکی جاسازی می‌شود. این کار به نصب محکم‌تر قطعات داخل بتن کمک می‌کند.
انکر بولت ابزاری برای اتصال قسمت‌های سازه و صفحات فولادی مانند پلیت‌ها به صفحات بتنی است.
تفاوت بولت و انکر بولت
بسیاری از افراد نام بولت و انکر بولت را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند. به همین دلیل لازم است بدانید
منظور از بولت در بازار، همان بولت مستقیم است. اصطلاح «بولت» معمولا در ابزارآلات استفاده می‌شود.
اصطلاح «انکر بولت» نیز بیشتر در صنعت ساخت و ساز و آهن آلات ساختمانی استفاده می‌شود.
به طور کل، اینگونه می‌توان گفت: «در بازار و اصطلاح عامیانه، منظور از بولت، بولت مستقیم و منظور از انکربولت، بولت L شکل است.»
۵- رول بولت، انکر بولت مکانیکی (Roll Bolt)
منظور از رول بولت، دسته‌ای از پیچ‌ها با سر مخروطی شکل همراه با یک مهره و یک واشر است. این قطعات در ترکیب با یکدیگر امکان اتصال محکم و پایدار رول بولت را در بتن فراهم می‌کنند. رول بولت به صورت مکانیکی درون حفره‌های بتن جاسازی می‌شود.
رول بولت به خاطر قابلیت مکانیکی بالا و پایداری در برابر فشار و نیروهای مختلف، کاربرد زیادی در ساختمان‌سازی دارد.
۶- آی بولت، بولت اشکی یا بولت چشمی ( Eye Bolt)
یک طرف این بولت، حلقه‌ای قرار دارد که باعث نامگذاری آن به بولت اشکی یا چشمی شده است. جالب است بدانید منظور از آی بولت نیز ترجمه کلمه eye bolt به معنی بولت چشمی است. این حلقه‌ی انتهایی باعث اتصال طناب، نوار یا زنجیر به بولت می‌شود و در جابه‌جایی و اتصالات، کاربرد بسیاری دارد.
۷- استاد بولت (Stud Bolt)
به بولت با پیچ دو سر رزوه، استاد بولت یا بولت دو سر رزوه می‌گویند. دو سر این نوع بولت، تماما رزوه و باز است که با مهره بسته می‌شود. مهره‌ها از جنس استیل هستند یا پوشش تفلون یا گالوانیزه دارند. گالوانیزه یا استیل باعث مقاومت و ایمنی بولت در برابر عوامل جوی می‌شود و پوشش تفلون نیز به عنوان عایق حرارت عمل کرده و در برابر فشار و خوردگی نیز مقاوم است.
کاربرد استاد بولت، بیشتر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و برای اتصال فلنج، لوله و شیرآلات است.
۸- تسمه بولت، تسمه قالب بندی، تسمه تنگ
منظور از تسمه بولت، نوارهای فلزی با سوراخ های ممتد در طول آنها است. از تسمه تنگ برای پشتیبانی از قالب‌های بتنی و اتصال محکم‌تر استفاده می‌شود.
قبلا از تنگ تسمه ای یا تسمه بولت برای جلوگیری از باز شدن قالب استفاده می‌شد، اما امروزه از تسمه بولت به جای بولت قالب بندی استفاده می‌شود؛ به این صورت که برای قالب بندی دیوار برشی اگر از قالب‌های سوراخ‌دار استفاده نشود، برای اتصال دو پنل قالب از بولت تسمه ای یا تنگ تسمه ای استفاده می‌کنند.
۹- هنگر بولت یا Hanger Bolt
هنگر بولت، نوع دیگری از بولت است که برای اتصال به اشیاء چوبی استفاده می‌شود. این نوع بولت، استحکام و سرعت بالایی در نصب دارد. این پیچ، سرتاسر رزوه است ولی نوع رزوه در دو طرف متفاوت است.
۲- انواع بولت از نظر کاشت
نوع کاشت و قرارگیری بولت‌ها درون بتن، به روش‌های زیر انجام می‌شود که باعث تقسیم‌بندی بولت‌ها به سه دسته مختلف می‌گردد:
۱- بولت های درجا (Cast-in-Place)
در این روش، کاشت بولت های مختلف مانند انکر بولت، گل میخ سردار و یا پیچ با قلاب به صورت درجا انجام می‌شوند. به این معنی که در مرحله آرماتوربندی و قبل از بتن ریزی در موقعیت خود قرار می‌گیرند.
۲- بولت های پس کاشته (Post-Installed)
در صورتی که کاشت بولت یا میلگرد بعد از عملیات بتن ریزی و سخت شدن بتن انجام شود، به آن بولت پس‌کاشته می‌گویند.
در این روش، از سیستم‌های کاشت با عنوان انکرهای شیمیایی و انکرهای مکانیکی استفاده می‌شود.
۳- بولت با انکرهای انبساطی (Expansion)
بولت هایی که در این روش استفاده می‌شوند، نوعی بولت پس‌کاشته هستند، اما همگی مکانیزم گیرش خاصی در بتن دارند. مکانیزم گیرش بولت های انبساطی در بتن، باز شدن قسمت انتهایی آن‌هاست. این بولت‌ها با منبسط‌شدن داخل سوراخ بتن گیر کرده و در جای خود ثابت می‌شوند.
۳- انواع بولت از نظر جنس
بدون شک، بولت‌ها به دلیل تنوع کاربرد و همچنین اهمیت زیادی که در اتصال و نصب قطعات دارند، باید از موادی با مقاومت بالا ساخته شوند. به همین دلیل جنس بولت ها اکثرا در سه نوع زیر است:
- بولت فولادی (فلزی)
- بولت استنلس استیل
- بولت آلومینیومی
بولت فولادی به دلیل مقاومت بالا، در دسترس بودن و قیمت مناسبی که دارد برای کاربردهای عمومی بهترین گزینه است. بولت استنلس استیل که به اختصار به آن بولت استیل می‌گویند، ضد زنگ و ضد خوردگی بوده و برای صنایع مهم و حساس، مانند پزشکی و یا دریانوردی کاربرد بیشتری دارد. از بولت آلومینیومی نیز بیشتر در ساخت قطعات و ساختارهای سبک، مانند هواپیماها استفاده می‌شود.
۴- انواع بولت از نظر کاربرد
بولت‌ها با توجه به محل استفاده خود در ابعاد، جنس و مقاومت متفاوتی تولید شده و در دو نوع بولت صنعتی و بولت ساختمانی دسته‌بندی می‌شوند.
۱- بولت صنعتی
بولت های صنعتی با توجه به اندازه، نوع و جنس از مقاومت بالایی برخوردار هستند و از آنها در پروژه های بزگ و صنعتی مانند زیرساخت‌سازی، دکل های الکتریکی، تاسیسات نیروگاهی، سدسازی، پل سازی و … استفاده می‌شود.
بولت صنعتی معمولا از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شود و مقاومت بالا در برابر عوامل محیطی، مانند رطوبت و حرارت از خود نشان می دهد. این ویژگی مهم در طولانی‌مدت، دوام و کارایی این اتصالات را تضمین می‌کند.
۲- بولت ساختمانی
انواع بولت ساختمانی نسبت به نوع صنعتی، ابعاد و استحکام پایین‌تری دارند. از بولت ساختمانی برای اتصال و تثبیت قطعات و اعضای سازه های ساختمانی استفاده می‌شود و معمولا از جنس فولاد هستند تا مقاومت و تحمل فشار کافی را در برابر بارهای وارده داشته باشند.
مشخصات بولت
مشخصات بولت ها از نظر جنس، اندازه، نوع رزوه و ضریب ایمنی متفاوت است. آشنایی با مشخصات بولت کمک می‌کند تا با توجه به نیاز خود، محصول مناسب را انتخاب کرده و به صورت بهینه هزینه کنید.
رایج‌ترین مشخصاتی که می‌توان در همه انواع بولت‌ها بررسی کرد، اندازه و ابعاد آن‌هاست. این مشخصات در بولت‌های مختلف منحصر به فرد است، اما پارامترهای قابل بحث در آنها مشترک و به صورت زیر می‌باشد:
- قطر بولت (D)
- طول بولت (L)
- طول پایه (C)
- طول رزوه (T)
نکته: رزوه بولت ها در دو نوع متریک و اینچی است. رزوه متریک بر اساس قطر و تعداد پیچ ها انتخاب می‌شود. رزوه اینچی علاوه بر قطر و تعداد پیچ، بر اساس قطر داخلی نیز مشخص می‌شود.
نکته: قطر و اندازه بولت نیز به وزن و نیازهای اتصال بستگی دارد.
کاربرد بولت
بولت ها به دلیل تنوع بالا و دوام و مقاومت زیاد در اکثر صنایع برای اتصالات مهم و حیاتی استفاده می‌شوند. از انواع انکر بولت در صنایع زیر و غالبا برای دو کاربرد سازه ای و غیر سازه ای استفاده می‌شود.
- ساختمان سازی
- ساخت سد و پل
- راه سازی
- ساخت نیروگاه، دکل های برق و …
- ساخت خطوط مترو و راه آهن
- نصب تجهیزات بیمارستانی
- تاسیسات مکانیکی برای اتصال مخازن به زمین
- صنعت نفت و گاز
بین موارد فوق، بدون شک استفاده از بولت در ساختمان سازی کاربرد بیشتری داشته و عمدتا به صورت زیر است:
- استفاده به عنوان بولت فونداسیون برای تثبیت بیس پلیت در فونداسیون
- اجرای سقف کاذب
- اجرای انواع پارتیشن ساختمانی
- اجرای نمای ساختمان
- نصب داربست های فلزی
- نصب تجهیزات روی دیوار بتنی
- نصب لوازم بهداشتی در ساختمان
- نصب ساپورت های تاسیساتی و مکانیکی
- نصب پنل های پیش ساخته شده بتنی
شرکت‌های تولید کننده بولت در ایران
کارخانه های بسیاری در ایران در زمینه تولید بولت فعال هستند که مهم ترین آنها را در ادامه معرفی می‌کنیم. این تولیدکنندگان، محصولات خود را هم به صورت اینترنتی و هم به صورت سنتی در بازار فروش آهن آلات عرضه می کنند.
- شرکت بولت کاران
- گروه صنعتی متال بولت
- شرکت کسری بولت
- شرکت بولت صنعت
قیمت انواع بولت
با توجه به تنوع بولت ها، قیمت آنها بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله عواملی که باعث تغییر قیمت بولت های مختلف می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوع بولت
- جنس بولت
- پوشش بولت
- سایز و ابعاد بولت
- رعایت استانداردهای تولید
- حجم خرید
اگر برای خرید و یا انتخاب بولت نیاز به مشاوره دارید و یا به دنبال قیمت روز بولت خاصی هستید، می‌توانید با کارشناسان فروش ما با شماره ۰۳۱۳۵۰۲۰ در تماس باشید.
سخن آخر
بولت، همان پیچ است که از میلگرد یا میله فولادی ساخته شده و برای اتصال و نصب قطعات استفاده می‌شود. انواع بولت میلگرد بر اساس کاربرد، جنس و روش کاشت قابل بررسی است. همچنین مشخصات، کاربرد، تولیدکنندگان و قیمت آنها نیز متفاوت است که در این مقاله به آنها پرداختیم.
سوالات متداول
بولت چیست؟
بولت، میله یا میلگردی است که یک سر یا دو سر آن رزوه دارد. بولت می تواند به شکل صاف یا خمیده باشد. بولت ها برای اتصال و نصب قطعات و اعضا در صنایع مختلف و ساختمان سازی استفاده می شوند.
چند مدل بولت داریم؟
بولت ها از نظر ظاهری ۹ مدل مختلف با اشکال صاف، J شکل، U شکل، L شکل، اشکی، سر مخروطی، دوسر رزوه متفاوت و به شکل تسمه دارند.
انواع بولت از نظر کاربرد، نحوه کاشت و جنس نیز قابل دسته بندی می باشند که در این مقاله، کامل به آن پرداختیم.
کاربرد برد چیست؟
بولت، جزء جدانشدنی در صنایع مختلف به ویژه ساختمان سازی است و برای نصب تجهیزات، اجرای اجزاء مختلف سازه، پشتیبانی از تاسیسات و … استفاده می شود.
