تعمیر و ترمیم بتن و روش های آن

امروزه حجم عظیمی از سازه‌ های بتنی در سرتاسر دنیا ساخته شده اند که با گذشت زمان ممکن است تخریب شده و کارایی اولیه خود را از دست بدهد. از عواملی که سازه های بتنی را دچار مشکل می کند، خرابی و آسیب های بتن است.

همه ما بتن را به عنوان ماده ای مقاوم و بادوام می شناسیم؛ اما عوامل مختلفی از جمله اسیدها، کربناتاسیون، واکنش قلیایی و حتی اجرای نادرست می تواند باعث ایجاد مشکلاتی برای بتن شود. سال‌ ها تحقیق و دهه‌ ها تجربه، راه‌ حلی جامع برای ترمیم و تعمیر بتن در دسترس قرار داده اند که در ادامه به نحوه اجرای آن ها می پردازیم.

ترمیم بتن چیست؟

همانگونه که در بالا اشاره شد، عوامل مختلفی وجود دارد که می تواند باعث تخریب بتن شده و در نتیجه استحکام سازه را کاهش دهند. به همین ترتیب در صورت مشاهده هرگونه خرابی در بتن بایستی هرچه سریع تر ترمیم یا تعمیر بتن صورت گیرد. روش های مختلفی برای ترمیم وجود دارد که در ادامه به نمونه هایی از آن ها اشاره خواهیم کرد.

یکی دیگر از مواردی که سبب خرابی بتن می شود، بتن ریزی ناصحیح می باشد. بتن ریزی باید طبق اصول و استانداردهای خاصی انجام شود. برای آشنایی بیشتر با نحوه صحیح بتن ریزی می توانید به مطلب “اصول بتن ریزی” مراجعه نمایید.

روش های تعمیر و ترمیم بتن

ابتدا می بایست خرابی بتن به وسیله روش های مختلفی برداشته شود و سطح آن با فشار آب از هر گونه مواد اضافی زدوده گردد. اگر سطح مورد نظر روغنی یا چرب بود لازم است با مواد پاک کننده شسته شود.

روش های جدا کردن خرابی بتن به شرح زیر است:

• واترجت (استفاده از اره های الماسه یا از جنس سنگ سنباده)
• روش ضربه زنی (قلم ها یا چکش هوای فشرده یا برقی، قلم و چکش دستی، تیشه های سنگ تراشی و غیره)
• ساچمه پاشی
• ماسه پاشی

استفاده از وسیله هایی مانند چکش برقی، به علت وارد کردن ضربه های شدید به سطح بتن، باعث به وجود آمدن ترک های ریز و عمیق می شود. اگر مقدار آب در ملات بتن نامناسب باشد، سنگدانه های بتن چسبندگی خوبی نداشته و در صورت ضربه های شدید، ترک هایی ایجاد شده و در کل سازه پخش می شوند؛ بنابراین استفاده از واترجت در این شرایط بهتر است.

روش ساچمه پاشی فقط مناسب سطح افقی بتن است؛ اما روش ماسه پاشی را می توان برای ترمیم سطوح افقی و قائم بتن می توان استفاده کرد.

مواد ترمیم بتن شامل موارد زیر می باشند:

• بتن ریزی مجدد ( بتن اصلی یا اصلاح شده به کمک میکروسیلیس، اکریلیک، استیرن لاتکس، یا اپوکسی)
• تزریق دوغاب سیمان
• ترکیبات شیمیایی
• سیمان کاری

ترمیم بتن کرمو

کرموشدگی بتن به اصطلاح سطح پوسته پوسته و حفره ای بتن است که در صورت پدیدار شدن آن لازم است هرچه سریع تر به ترمیم آن بپردازیم. عوامل مختلفی برای به وجود آمدن آن وجود دارد که از جمله می توان به میزان آب اضافی، بتن ریزی نامناسب، پر نشدن قالب های بتن، لرزش سازه بتنی و غیره اشاره کرد.

برای انجام عملیات مانند آنچه که در قسمت روش های ترمیم بتن گفته شد، ابتدا سطح کرمو شده را به وسیله روش های مختلف جدا کرده و مجدد ملات ریزی شود.

نکات پیشگیری از کرموشدگی بتن

• برای جلوگیری از کرمو شدگی بتن بایستی در ملات بتن از ماسه بیشتری استفاده شود.

• شن های بادامی حذف شود.

• بهتر است از شن شکسته، نیمه شکسته یا ماسه های گرد گوشه استفاده شود.

• ابعاد سنگدانه ها از ۲۰ میلی متر بیشتر نباشند.

• از مواد روان ساز و مواد کاهنده آب استفاده شود. البته استفاده بی رویه از مواد ذکر شده، باعث گسیختگی بتن می شود.

نکات ترمیم بتن

در نظر گرفتن کنترل و تضمین کیفیت در هر مرحله، برای دستیابی به تعمیر اصولی بتن بسیار مهم است. در ادامه به برخی از نکات تعمیر و ترمیم بتن می پردازیم.

• مصالح برای تعمیرات بتن: مصالح تعمیرات و ترمیم بتن باید از کیفیت بالا، مطابق با مشخصات مورد نیاز و طبق نظر پیمانکار انتخاب شده باشد. مواد تعمیرات بایستی آزمایش شوند تا از کیفیت و مناسب بودن آن اطمینان حاصل گردد. هر ماده ای که از فروشنده تهیه می شود، باید طبق مشخصات و روش های تایید شده، استفاده گردد. در صورت نامناسب بودن مواد مورد استفاده، تعمیر بتن عملا فایده و سودی نداشته و ممکن است منجر به هزینه بالا شود.

• بررسی وسعت خرابی: برای تعمیر سازه ها لازم است وسعت خرابی بتن مشخص شود. گاهی قسمت های آسیب دیده بتن قابل شناسایی نیست و حتی ممکن است تخریب و تعمیر نیاز به وسعت بیشتری نسبت به تخمین اولیه داشته باشد. 

•  مشخص نمودن محدوده خرابی: نیاز است محدوده ای که می خواهیم تخریب کنیم علامت گذاری شود. برای این کار می توانید با شیار زنی محدوده مورد نظر را مشخص کنید. عملیات شیار زنی معمولا به عمق ۱ تا ۲ سانتی متر انجام می شود.

• هندسه تخریب: شکل های هندسی از جمله مستطیل، مربع، دایره و چند ضلعی می توانند برای مشخص کردن محدوده تخریب مناسب باشند. شایان ذکر است اشکال هندسی نامنظم اصلا توصیه نمی شود. لبه منطقه قابل تعمیر یا کناره های آن بایستی به صورت گونیا باشد چون پس از تعمیر دوام مناسبی نخواهیم داشت. 

• عمق تخریب بتن: تعیین عمق تخریب بتن یکی از مسائلی است که قبل از شروع عملیات باید به ان توجه شود. مشخص کردن عمق برای برخی از اجزای سازه های بتنی مشکل زاست زیرا نمی توان به طور دقیق آن را مشخص کرد.

• مشخص کردن میزان گسترش تخریب میلگردها: میزان خوردگی توسط کارشناسان خبره مورد بررسی قرار می گیرد. اگر میزان بالای زنگ زدگی در میلگرد مشاهده شود، لازم است منطقه تخریب را افزایش داد و تا جایی بتن تخریب شود که به میلگردهای سالم برسیم. 

• بتن قدیمی نباید ماده ترمیم را به درون خود بمکد چون جمع شدگی شدیدی ایجاد کرده و پیوند دو بتن ضعیف می شود. بتن پایه بایستی به صورت SSD در بیاید. در صورتی که آب اضافی موجود روی سطح بتن باعث خیس شدن دست شود، ترمیم آن نامطلوب بوده و پس از تعمیر سبب ضعف اتصال و پیوستگی می شود.

کلام آخر

بتن در طول زمان ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند زلزه، مواد اسیدی و قلیایی و غیره دچار خرابی شود. خرابی در بتن باعث کاهش مقاومت ساختمان می شود بنابراین باید آن را ترمیم یا تعمیر کرد. قبل از شروع عملیات لازم است وسعت و نوع خرابی مشخص شده تا روش ترمیم نیز تعیین گردد. برای ترمیم بتن ابتدا سطح خراب یا کرموشده را به وسیله روش های مختلف پاکسازی کرده و سپس با موادی مانند، بتن، دوغاب سیمان و غیره سطح مورد نظر را ترمیم می کنند.

سوالات متداول تعمیر و ترمیم بتن و روش های آن