اصول بتن ریزی و نکات طلایی اجرای آن در ساختمان

شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید استفاده از بتن به ۶۵۰۰ سال قبل از میلاد بر می گردد. بسیاری از بناهای باستانی که از هزاران سال همچنان پا برجا هستند، از بتن ساخته شده اند. در نتیجه می توان فهمید بتن نقش اساسی در ساخت سازه های مختلفی دارد. بتن ریزی مانند ساخت بتن از اصول و قواعدی پیروی می کند که توجه به آن ها به استحکام و مقاومت بیشتر سازه مورد نظر کمک می کند. در این مقاله قصد داریم به اصول بتن ریزی و نکات آن اشاره نماییم. با آهن ملل همراه باشید.

بتن چیست؟

بتن به راحتی در انواع اشکال و سازه های مختلف ساخته می شود. اجزای تشکیل دهنده بتن تقریباً در هر نقطه از جهان به راحتی در دسترس هستند. بنابراین این ماده به یکی از محبوب ترین و پرمصرف ترین مصالح ساختمانی در جهان تبدیل شده است.

بتن از سه ماده اصلی تشکیل شده است: آب، سنگدانه، سیمان پرتلند و مواد افزودنی.

• سیمان پرتلند: سیمان به عنوان یک عامل اتصال دهنده میان آب و سنگدانه عمل می کند.

• آب: آب برای واکنش شیمیایی با سیمان (هیدراتاسیون) مورد نیاز است. هر چه نسبت آب به سیمان (w/c) کمتر باشد، بتن قوی تر است. (استحکام بیشتر، نفوذپذیری کمتر)

• سنگدانه ها: سنگدانه ها از ماسه و شن تشکیل می شوند.

انواع بتن

بتن انواع مختلفی دارد که هر کدام خواص، ویژگی و کاربردهای متفاوتی دارند. انواع بتن های موجود در صنعت ساخت و ساز عبارتند از:

بتن الیافی

به بتنی که در مخلوط آن از الیاف استفاده شده باشد، بتن الیافی می گویند. الیاف مخصوص بتن انواع مختلفی دارند که شامل: الیاف فولاد، شیشه، سلولزی، پلی استر و غیره می باشند. مزایای الیاف بتنی بسیار زیاد است که از مهم ترین آن ها کاهش یا حذف میلگرد می باشد. همچنین بتن الیافی دارای یکپارچگی، دوام و مقاومت بالا در برابر انبساط و انقباض می باشد.

بیشتر بخوانید: بتن الیافی؛ مزایا و کاربردهای آن

بتن پلیمری

بتن پلیمری با بتن معمولی متفاوت است زیرا از چسب پلیمر به جای سیمان برای چسباندن سنگدانه ها استفاده می شود. این نوع از بتن دوام بیشتر و تخلل کمتری نسبت به بتن معمولی دارد. دیگر مزیت های این محصول شامل: پخت سریع، مقاومت کششی، خمشی و فشاری بالا، چسبندگی خوب، وزن سبک و غیره می باشد.

بتن خودمتراکم

بتن خودتراکم (SCC) را می توان به عنوان بتن مدرن تعریف کرد که تحت وزن خود جریان داشته و برای انجام تراکم نیازی به لرزش خارجی ندارد. معمولا از این نوع بتن در ساخت و سازهایی که استفاده از ویبراتور، دشوار است، استفاده می شود. کیفیت، دوام و سرعت گیرش بالا از ویژگی های بتن خودمتراکم می باشد.

شما عزیزان می توانید برای اطلاع بیشتر درباره بتن خود متراکم و کاربردهای آن به مقاله “بتن خودمتراکم” مراجعه کنید.

بتن اکسپوز

بتن اکسپوز به دلیل جذابیت زیبایی شناختی و دوام به یکی از محبوب ترین بتن های تزئینی تبدیل شده است. بنابراین این نوع بتن بیشتر در نمای ساختمان، ساخت سازه هایی مانند صندلی در مکان های عمومی، استخر و بناهای آبی کاربرد دارد. بتن اکسپوز دارای بافت های متفاوتی از جمله بافت شنی و زبر، چوبی، پارچه ای و غیره می باشد.

بتن ریزی چیست؟

به طور کلی بتن ریزی شامل مراحل زیر است:

آماده سازی محل

اولین مرحله مهم در بتن ریزی، آماده سازی سطح می باشد. در ابتدا لازم است میلگردها و قالب های محل را از نظر تعداد، سایز، فاصله قرارگرفتن آن ها از هم، ایستایی و تمیزی بررسی شوند. همچنین فضایی که باید بتن ریزی شود، از هر گونه مواد اضافه و زائد پاکسازی شود.

برای آشنایی بیشتر با اصول قالب بندی جهت بتن ریزی می توانید به مقاله “قالب بندی بتن؛ انواع و ویژگی ها” مراجعه نمایید.

بتن ریزی

پس از آماده سازی سطح، عملیات بتن ریزی شروع می شود و تا زمانی که میلگردهای زیر کار از مقدار مناسبی از بتن پوشیده شوند، ادامه دارد. لازم به ذکر است در پروژه هایی با مقیاس کوچک، بتن ریزی با استفاده از میکسر در محل پروژه انجام می شود در حالی که در پروژه های بزرگ، مقدار بتن برآورد شده برای پروژه را از شرکت های بتن سازی خریده و کامیون هایی بتن را به محل پروژه می آورند. پس از بتن ریزی تا زمانی که بتن مقاومت لازم را بدست نیاورده است، نباید قالب های آن را برداشت چرا که حذف قالب ها در مدت زمان کوتاه، باعث ایجاد ترک در بتن می شود.

بتن ریزی سقف

مهم ترین نکته ای که در بتن ریزی سقف باید به آن توجه داشت این است که ضخامت کل سقف هم تراز باشد. در غیر این صورت باعث افزایش بار اضافی به سقف می شود. بتن ریزی در سقف به دو روش پمپ و تاور کرین انجام می شود و تراز بودن ضخامت در هنگام انجام عملیات باید کنترل گردد.

بتن ریزی فونداسیون

بتن ریزی فونداسیون بعد از عملیات آرماتور و قالب بندی انجام می شود. حداقل ضخامت بتن فونداسیون باید ۱۰ سانتی متر باشد. همچنین پیوسته بودن بتن ریزی در این سازه، بسیار مهم است زیرا با این روش، فونداسیون از استحکام کافی برخوردار می شود.

فونداسیون هر سازه ای از اهمیت زیادی برخوردار است. ساخت فونداسیون اصولی و طبق استاندارهای جهانی باعث بالا رفتن استحکام، مقاومت و کیفیت سازه می شود. روش های زیادی برای تقویت فونداسیون وجود دارد که می توانید با مراجعه به مطلب “۸ روش برای تقویت بتن فونداسیون” مراجعه نمایید.

تجهیزات و دستگاه های بتن ریزی

پمپ بتن: پمپ بتن دارای مدل های هوایی و زمینی هستند که در محیط های باریک کاربرد دارند. از پمپ برای انتقال بتن هایی با ذرات درشت و حجیم استفاده می شود.

ویبراتور: ویبراتور در انواع برقی، بنزینی و ریلی موجود است. از این وسیله برای از بین بردن حباب هوا و متراکم کردن ملات بتن استفاده می شود.

میکسر بتن: میکسر بتن یا بتونیر، برای بتن حجم کم تا متوسط استفاده می شود و مانند ویبراتور در ۳ نوع برقی، دیزلی و بنزینی، موجود هستند.

بهترین زمان برای بتن ریزی

تقریبا در تمام طول سال می توان بتن ریزی را انجام داد؛ اما همیشه شرایط آب و هوایی برای ایجاد بتن مستحکم و بدون ترک مناسب نیست. از آنجا که بتن از مخلوط مواد با آب تشکیل شده است، دمای هوای سرد یا گرم می تواند بر نحوه عملکرد آب در طول واکنش های شیمیایی که ملات را به بتن سخت تبدیل می کند، تأثیر گذارد. در شرایط انجماد، آب موجود در مخلوط می تواند یخ زده و منبسط شود و منجر به ایجاد ترک های ریز و درشت گردد. همچنین واکنش های شیمیایی را کند کرده و باعث ضعیف شدن ساختار بتن می شود.

بتن ریزی در هوای گرم، هنگامی که درجه حرارت از ۹۰ درجه سانتی گراد بالاتر رود، باعث تبخیر آب موجود در مخلوط می شود. بدون آب کافی، بتن منقبض، سفت و ضعیف شده و ترک می خورد. ممکن است آماده سازی مخلوط با نسبت آب بیشتر به عنوان راهی هوشمند برای جلوگیری از این امر به نظر برسد؛ اما بتن را ضعیف کرده و احتمال ترک خوردگی یا پوسته پوسته شدن آن را در طول زمان افزایش می دهد.

بنابراین بهتر است در محیط های بیش از حد گرم، بتن ریزی صورت نگیرد. لازم به ذکر است در هوای سرد استفاده از سیمان های آمیخته به ویژه سیمان پوزولانی در بتن جلوگیری شود و برای بتن هایی که در معرض یخبندان هستند از مواد حباب زا کمک گرفت.

نکات و اصول بتن ریزی

توجه به نکاتی که در زیر آورده شده است به اجرای بتن مقاوم و مستحکم کمک بسیاری می کند:

• مخلوط بتن به شدت تحت تأثیر باران قرار دارد؛ اما این تنها در زمانی می باشد که هنوز زمان گیرش اولیه یعنی ۳۰ دقیقه نگذشته است. هنگامی که بتن بین زمان گیرش اولیه و زمان نهایی است، در صورت بارش برف و باران ظاهر بتن خراب می شود.

• حال اگر حجم باران بیش از حد باشد، ممکن است لایه بالایی مخلوط بتن دچار اختلال شود؛ اما پس از رسیدن بتن به آخرین زمان گیرش یعنی ۱۰ ساعت بعد، باران به پخت بتن کمک می کند. همانطور که در بالا ذکر شد بتن ریزی نباید در هوای بیش از حد گرم و سرد انجام شود. بهترین دما برای بتن ریزی بین ۱۶ تا ۳۲ درجه سانتی گراد می باشد.

• استفاده از ویبراتور در حین بتن ریزی به منظور متراکم کردن بتن ضروری است. تنها زمانی می توان از ویبراتور استفاده نکرد که بتن از نوع خود تراکم باشد. مرحله ویبره کردن بتن باید در حدود ۱دقیقه انجام و در همان یک دقیقه کل بتن در تمام قسمت ‌ها پخش شود. در صورتی که ویبره کردن بتن بیش از حد لازم صورت گیرد، باعث بالا آمدن دانه های کوچک به سطح و دانه های بزرگ به کف می شوند.

• برای بتن ریزی لازم است از قیف های مخصوصی استفاده شود چرا که ارتفاع دستگاه بتن ریز و محل مورد نظر نباید بیش از ۱ متر باشند.

• حتی الامکان محل ساخت مخلوط و بتن ریزی نزدیک به هم انتخاب گردد زیرا در هنگام اجرای عملیات بتن ریزی ملات باید حالت خمیری داشته باشد تا به راحتی به فضای بین میلگردها نفوذ کرده و آن ها را بپوشاند.

• برای مرطوب نگاه داشتن سطح بتن، می‌ توانید از گونی، حصیر و حتی یخ استفاده کنید. باید توجه داشت که یخ بیش از اندازه باعث افزایش آب ملات و سستی آن می شود.

قیمت بتن ریزی

قیمت بتن ریزی به عوامل مختلفی بستگی دارد. اصلی ترین عامل تاثیر گذار بر قیمت عیار بتن (سیمان مصرفی) است. هر چه عیار بتن بالاتر باشد، هزینه آن بالاتر می رود. در بسیاری مواقع با افزایش فضای مورد نظر، هزینه بتن ریزی کاهش می یابد. محل مورد نظر در قیمت گذاری نیز بسیار مهم است چرا که قیمت بتن ریزی فونداسیون با سقف متفاوت است. همچنین مسافت نیز بر افزایش هزینه موثر می باشد؛ به همین خاطر بهتر است فاصله محل تهیه بتن تا پروژه نزدیک باشد.

برش بتن

گاهی اوقات ممکن است برای بازسازی یا تغییر در سازه های بتنی مجبور به برش بتن شویم. برش دادن بتن با استفاده از دستگاه های مخصوص از جمله: دستگاه کرگیری، کفبر، وال ساو، سیم الماسه و غیره انجام می شود که باعث بالا بردن سرعت، ترک کم، برش دقیق و غیره می گردد.

برای مطالعه: روش های برش بتن در ساختمان سازی

جمع بندی

در این مطلب سعی شد به بررسی بتن ریزی و نکات مربوط به تجهیزات آن پرداخته شود. همانطور که دریافتید، ساخت سازه بتنی صحیح، به بتن ریزی دقیق و اصولی وابسته است. هر چه در اجرای بتن ریزی، نکات گفته شده رعایت شود، بتن سازه بدون ترک و مستحکم ساخته خواهد شد. از این که تا آخر مقاله با ما همراه بودید متشکریم.

سوالات متداول اصول بتن ریزی و اجرای آن