لیستوفر آرماتور چیست، نحوه تهیه آن + فیلم

در جدول لیستوفر که برای هر پروژه ساختمان سازی تهیه می شود، اطلاعاتی مانند موقعیت میلگرد، سایز، شکل و یا نحوه خم میلگرد و همچنین تعداد، وزن و طول میلگرد درج می شود. با استفاده از جدول لیستوفر که به آن لیستوفر آرماتور نیز می گویند، می توان از تعداد میلگردهای مورد نیاز ساختمان و همچنین سایز آن ها آگاه شد. به همین دلیل، یکی از مهمترین وظایف دفتر فنی در پروژه های عمرانی، تهیه جداول لیستوفر است. به طور کلی، لیستوفر میلگرد یا لیستوفر آرماتور، هم راهنمایی برای خرید میلگرد است و هم درک درستی از میزان مصالح مصرفی به پیمانکار می دهد. در این مقاله از دانشنامه آهن ملل، قصد داریم به کاربرد جدول لیستوفر و روش تهیه لیستوفر آرماتور بپردازیم. برای آشنایی بیشتر با این موضوع تا پایان با آهن ملل همراه باشید.

لیستوفر چیست؟

لیستوفر به تخمین اطلاعات مورد نیاز برای تهیه میلگرد و استفاده از آن در سازه کمک می کند. در صنعت ساختمان سازی قبل از شروع به ساخت و ساز به برنامه ریزی کامل و برآورد دقیق مصالح ساختمانی نیاز داریم تا به بهترین نتیجه دست پیدا کنیم. از همین رو لیستوفر فهرستی از میلگردهای مورد نیاز را برای هر یک از اعضای بتن مسلح معین می کند و به صورت جدولی خلاصه شده ارائه می دهد. اطلاعاتی که در لیستوفر اعلام می شود شامل قطر، شکل خمش، طول هر قسمت خم شده و طول مستقیم، زوایای خمش، طول کلی هر میلگرد و تعداد هر نوع میلگرد است. این اطلاعات کمکی بزرگی به تخمین مقادیر میلگرد مورد نیاز برای ساختمان می کند.

لیستوفر به انگلیسی

لیستوفر به انگلیسی Bar Bending Schedule  یا به اختصار BBS نامیده می شود که به معنی برنامه خمش میلگردها یا جدول زمانبندی میلگردها است.

چرا تهیه لیستوفر میلگرد مهم است؟

از آنجا که تهیه لیستوفر به تعیین مقدار میلگرد مورد نیاز در ساختمان کمک می کند و محاسبه برش و خم های لازم را تسریع می کند، در نتیجه باعث کاهش هدررفت میلگرد خواهد شد. همچنین با استفاده از نقشه لیستوفر می توان عملیات برش و خم کاری را در انبار و قبل از حمل و نقل میلگرد انجام داد. این کار، علاوه بر این که راهنمای خوبی برای خمش و میزان برش میلگرد است، سرعت اجرای پروژه را نیز افزایش داده و هزینه حمل و نقل را کاهش می دهد.

همچنین، ارائه نقشه لیستوفر میلگرد از جمله مدارک پیش نیاز در مناقصات ساخت و اجرای سازه های مختلف است؛ زیرا وجود لیستوفر، دید کلی از حجم آرماتورهای مورد نیاز سازه در اختیار طرف مقابل معامله قرار می دهد.

لیستوفر هوشمند

جدول لیستوفر در گذشته به صورت دستی تهیه می شد، اما امروزه برای تهیه لیستوفر از نرم افزار اکسل یا نرم افزارهای مخصوص استفاده می شود.

صنعت ساختمان در چند دهه اخیر به سرعت تغییر کرده است. در گذشته، ساختمان های سه تا چهار طبقه به عنوان ساختمان های مرتفع در نظر گرفته می شدند، اما با رشد سریع صنعت ساخت و ساز، ساختمان و برج های مرتفع جای ساختمان های چند طبقه قدیمی را گرفته اند. از این رو دیگر استفاده از روش دستی برای تهیه لیستوفر امکان پذیر نیست و به روشی سریع تر و هوشمند نیاز داریم.

استفاده از محیط نرم افزاری و هوشمند باعث جلوگیری از پِرتی میلگرد و هدررفتن هزینه مصالح می شود. با استفاده از نرم افزار می توان به صورت اتوماتیک میزان میلگرد مصرفی در یک ساختمان و لیستوفر ساختمان را محاسبه کرد. از دیگر مزایای استفاده از اپلیکشن ها و نرم افزارهای تهیه لیستوفر می توان به محاسبه سریع وزن آرماتور، امکان مشاهده انواع خم میلگرد، استفاده از فرمول های موجود جهت تسریع در فرآیند محاسبه و تهیه لیستوفرهای کارگاهی و در نهایت، سرعت بخشی به روند انجام متره و برآورد سازه های بتنی اشاره کرد. متره به دو صورت قابل تعریف است:

• محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز برای اجرای پروژه
• محاسبه مقادیر مصالح به کار رفته در یک پروژه اجرا شده

این نوع محاسبات و تحلیل ها در جدول های صورت وضعیت به نام جدول ریز متره یا جدول خلاصه متره انجام می گیرد. افرادی که این نوع محاسبات را انجام می دهند، مترور نامیده می شوند.

جدول اصطلاحات میلگرد

یادگیری اصطلاحات و کلمات انگلیسی مربوط به میلگرد، به شما کمک می کند که مراجع آموزشی انگلیسی را به خوبی متوجه شوید؛ همچنین به شما در مهارت نقشه خوانی کمک خواهد کرد.

در جدول زیر می توانید با این لغات آشنا شوید:

اصطلاح	لغت
bar	میلگرد
deformed bar	میلگرد اجدار
dowel bar	میلگرد اتصال
Starter bar	میلگرد انتظار
Bent-up bar	میلگرد با خم رو به بالا
High-bond bar	میلگرد با پیوستگی بالا
Stem bar	میلگرد بدنه
Bonding bar/splice bar	میلگرد پیوند
Distribution bar	میلگرد تقسیم
Tie bar	میلگرد تنگ
Web bar	میلگرد جان
Temperature reinforcement	میلگرد حرارتی
Bent bar	میلگرد خم
Bar bender	میلگرد خم کن
Uncartail bar	میلگرد سراسری
Longitudinal bar	میلگرد طولی
Hooked bar	میلگرد قلابدار
Straight bar	میلگرد مستقیم
Reinforcement	آرماتور
Shear reinforcement	آرماتور برشی
Lateral reinforcement	آرماتور جانبی
Skin reinforcement	آرماتور جلدی
Shrinkage reinforcement	آرماتور جمع شدگی
Flexural reinforcement	آرماتور خمشی
Transverse reinforcement	آرماتور عرضی
Secondary reinforcement	آرماتور فرعی
Compression reinforcement	آرماتور فشاری
Vertical reinforcement	آرماتور قائم
Tension reinforcement	آرماتور کششی
Auxiliary reinforcement	آرماتور کمکی
Crack-control reinforcement	آرماتور کنترل ترک
Spiral reinforcement	آرماتور مارپیچ
Balanced reinforcement	آرماتور متعادل
Continues reinforcement	آرماتور یکسره
stirrup	خاموت
Projecting reinforcement	آرماتور بیرون زده
Welded-wire reinforcement	آرماتور با شبکه سیمس جوش شده
Unbonded reinforcement	آرماتور بدون پیوستگی
Link reinforcement	آرماتور دوخت

مهم ترین مزایای استفاده از لیستوفر میلگرد یا آرماتور

همانطور که گفتیم در زمان برگزاری مناقصات ساخت و ساز و ارائه پیشنهاد قیمت، به جدول لیستوفر نیاز داریم. معمولا مشاور لیستوفر، تهیه لیستوفر میلگردها را انجام می دهد. همچنین پیمانکار در زمان اجرای پروژه و تهیه میلگردهای مورد نیاز در هر مرحله از کار به لیستوفر نیاز دارد. در حقیقت می توان گفت لیستوفر کمک بزرگی به مترور می کند و سرعت کار محاسبات را افزایش می دهد. لیستوفر می تواند یک راهنمای کامل برای آرماتوربند جهت برش و خم آرماتورها باشد. علاوه بر این، لیستوفر می تواند تا حدود زیادی از پرتی و هدررفتن آرماتورها جلوگیری کند. 

کاربرد لیستوفر در آرماتوربندی  فونداسیون

فرض بگیرید می خواهیم آرماتوربندی فونداسیون را بدون وجود جدول لیستوفر انجام دهیم. در این صورت، آرماتوربند بدون دید کامل نسبت به حجم آرماتورهای مورد نیاز فونداسیون و جزئیات مربوط به میلگردها، شروع به برش آرماتورها می کند. این کار باعث هدررفت میلگردها به میزان قابل توجهی می شود. به همین دلیل، لازم است قبل از شروع به کار، لیستوفر تهیه شود تا مشخص شود که در هر قسمت چه تعداد آرماتور با چه طول و سایزی و چه مقدار خم آرماتور لازم است. این مسئله باعث می شود آرماتوربند متوجه شود که وقتی برش آرماتور را انجام می دهد از باقیمانده برش در چه جایی استفاده کند. همچنین جدول لیستوفر میلگرد باعث صرفه جویی در محاسبات فونداسیون، دیوارها، سقف ها و تعداد شاخه های آرماتور می شود و در نتیجه، کمک می کند آرماتوربندی با دقت و سرعت بالایی اجرا شود.

توصیه می کنیم روش صحیح و اصولی آرماتوربندی فونداسیون و جایگاه جدول لیستوفر در آن را در مقاله زیر بخوانید.

در صورت عدم وجود لیستوفر در نقشه ها تکلیف چیست؟

به طور کل، تهیه جدول لیستوفر در عین سادگی، زمان بر و حتی کسل کننده است و کاربر باید برای هر پوز، تعداد، طول و قطر آرماتور همچنین شکل و خم آرماتور و در نهایت وزن آن را محاسبه نماید و در جداول وارد کند. از این رو ممکن است تهیه این جدول به راحتی نادیده گرفته شود. در صورت عدم وجود جدول لیستوفر در نقشه ها، باید حتما آن را توسط دفتر فنی تهیه کرد. یکی از مهم ترین وظایف دفاتر فنی در پروژه های عمرانی، تهیه جداول لیستوفر است.

حتی اگر نقشه ساختمان دارای لیستوفر بود، باز هم هنگام استفاده از لیستوفر موجود در نقشه ها باید دقت و حساسیت بالایی به خرج داد؛ زیرا نمی توان به صورت قطعی به لیستوفرهای نقشه اعتماد کرد. بر همین اساس، لازم است هنگام خرید آرماتور، لیستوفر توسط دفتر فنی کنترل و در صورت نیاز اصلاح شود و یا این که از ابتدا و پیش از شروع کار، جدول توسط دفتر فنی و مهندس مترور تهیه شود.

موارد تشکیل دهنده جدول لیستوفر میلگرد

در ادامه، یک نمونه جدول لیستوفر میلگرد فونداسیون را مشاهده می کنیم که به ترتیب به توضیح ستون های آن می پردازیم.

جدول لیستوفر آرماتورهای فونداسیون

ستون های جدول لیستوفر فونداسیون به ترتیب و از سمت چپ توضیح داده می شود:

ستون اول جدول لیستوفر (pos): شماره ‌گذاری موقعیت هر میلگرد را نشان می دهد. این موقعیت می‌ تواند در پلان یا در جزئیات، آدرس‌ دهی شود.
ستون دوم جدول لیستوفر  (Ø): فی همان سایز میلگرد است که در این ستون مشخص شده است.
ستون سوم جدول لیستوفر (Shape): شکل آرماتورها از لحاظ وضعیت خم (یکسر خم، دو سر خم، بدون خم، اوتکا و غیره) را نشان می دهد. در این مرحله، طول خم‌ ها و ابعاد آن ها باید روی هر قسمت نوشته شود.
ستون چهارم جدول لیستوفر (Length): طول آرماتور را نشان می دهد. اعداد این ستون از جمع جزئیات طول‌ های درج ‌شده در ستون سوم جدول حاصل می ‌شود.
ستون پنجم جدول لیستوفر (Number): تعداد مورد نیاز آرماتور در این ستون درج شده است.
ستون ششم و نهایی جدول لیستوفر (Weight) : در این ستون نیز وزن میلگرد نوشته شده است. وزن نهایی نوشته شده در این ستون از حاصل‌ ضرب سه پارامتر وزن واحد طول میلگرد در طول میلگرد (ستون چهارم) در تعداد میلگرد (ستون پنجم) همان ردیف حاصل می ‌شود. ( وزن نهایی = وزن واحد * طول * تعداد)

نکته: وزن واحد میلگرد از روش های مختلفی قابل محاسبه است. به طور مثال، می توان وزن واحد طول میلگرد را از جدول اشتال به دست آورد و یا با استفاده از فرمول زیر آن را محاسبه کرد:

وزن واحد طول میلگرد (کیلوگرم) (وزن مخصوص میلگرد) = 162 / (قطر میلگرد * قطر میلگرد)

فرمول فوق به عنوان فرمول کارگاهی محاسبه وزن میلگرد شناخته می شود. برای محاسبه وزن میلگرد، روش ها و فرمول های دیگری نیز استفاده می شود. برای آشنایی با تمام روش های محاسبه وزن میلگرد، مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.

نحوه محاسبه میلگرد مورد نیاز برای ساختمان (نحوه محاسبه لیستوفر)

برای به دست آوردن میزان میلگرد مورد نیاز یک ساختمان، ابتدا باید تعداد طبقات و مساحت ساختمان را مشخص نمود. به طور کلی می توان گفت به ازای هر متر مربع از سازه حدود ۶۰ الی ۶۷ کیلوگرم میلگرد نیاز است. با استفاده از این پیش فرض به راحتی می توان با توجه به سطح مقطع ساختمان و تعداد طبقات آن، مقدار میلگرد مورد نیاز را تخمین زد (به این صورت که عدد به دست آمده را در ۶۰ تا ۶۷ ضرب می کنیم). البته باید توجه کرد که هر سازه دارای یک فونداسیون (پی) نیز می باشد که در زیر ساختمان وجود دارد و بار کلی سازه را به دوش می کشد. برای محاسبه میزان میلگرد آجدار مورد نیاز برای فونداسیون نیز باید مقدار میلگرد در سه مقطع طولی، عرضی و تقویتی را محاسبه و برآورد نمود.

محاسبه وزن میلگرد فونداسیون

به دست آوردن تعداد دقیق میلگرد فونداسیون و وزن آرماتور فونداسیون تابع عوامل مختلفی است؛ مانند تعداد طبقات، نوع خاک، نوع فونداسیون (گسترده یا نواری)، نوع سقف، فاصله دهانه ها، معماری پروژه و … که همگی توسط محاسب سازه تعیین می ‌شود؛ اما می توان از فرمول های کلی نیز برای این منظور استفاده کرد. برای استفاده از این فرمول ها به دو پارامتر خم میلگرد و کاور نیاز داریم که در مقاله زیر به طور کامل به آن ها پرداخته شده است. اگر به اطلاعات کامل تری برای محاسبه میلگرد فونداسیون نیاز دارید، توصیه می کنیم مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.

 در مجموع برای محاسبه میلگرد مورد نیاز فونداسیون می توانید از فرمول های زیر استفاده کرد و اعداد به دست آمده را با هم جمع نمود.

(طول کاور × ۲) – (طول خم × ۲) + طول مقطع = طول میلگرد طولی
(طول کاور × ۲) – (طول خم × ۲) + عرض مقطع = طول میلگرد عرضی
طول میلگرد × (تعداد + وزن واحد طول میلگرد) = میلگردهای تقویتی در فونداسیون

محاسبه تقریبی میلگرد مورد نیاز برای انواع اسکلت ساختمان

برای محاسبه میلگرد مورد نیاز برای انواع اسکلت بندی ساختمان، ابتدا باید نوع اسکلت ساختمان را بدانیم؛ زیرا برای هر نوع اسکلت بندی، مقدار معینی میلگرد تعریف می شود. در ادامه برای هر کدام از انواع اسکلت های سازه، مقدار تقریبی میلگرد مورد نیاز بیان شده است:

• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت فولادی با مهاربند: ۴۵ الی ۶۵ کیلوگرم
• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت فولادی با قاب خمشی: ۶۵ الی ۹۰
• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت بتنی با قاب خمشی و دیوار برشی: ۳۵ الی ۴۵ کیلوگرم
• میلگرد مورد نیاز برای اسکلت بتنی: ۴۰ الی ۵۵ کیلوگرم

محاسبه تقریبی میلگرد مورد نیاز برای ستون و سقف

در یک قائده کلی می توان گفت در ساختمان های اسکلت بتنی برای هر ستون، ۱۲ الی ۱۸ کیلوگرم میلگرد نیاز است؛ اما به منظور محاسبه میلگرد مورد نیاز سقف، لازم است تا با توجه به نوع سقف، میزان میلگرد را مشخص نمود.

• میلگرد مورد نیاز برای سقف تیرچه بلوک: ۵ الی ۷ کیلوگرم
• میلگرد مورد نیاز برای سقف کامپوزیت: ۸ الی ۱۲ کیلوگرم
• میلگرد مورد نیاز برای سقف دال بتنی توپر: ۱۰ الی ۱۶ کیلوگرم

محاسبه میلگرد مورد نیاز ساختمان یک طبقه 

با توجه به اطلاعاتی که کسب کردیم دیگر فرقی نمی کند ساختمان چند طبقه باشد؛ زیرا با داشتن مقادیر گفته شده در مطالب بالا و استفاده از فرمول زیر به راحتی می توان میزان میلگرد مورد نیاز برای ساختمان با هر تعداد طبقه را محاسبه نمود:

Wt = { ( W1 + W2 ) } * A + W3

Wt: وزن کل میلگرد ساختمان
W1: وزن کل میلگرد در اسکلت
W2: وزن کل میلگرد در سقف
W3: وزن کل میلگرد در فونداسیون

معرفی نرم افزار تهیه لیستوفر آرماتور + ویدئو

یکی از ابزارهایی که برای تهیه لیستوفر استفاده می شود نرم افزار لیستوفر مترور پلاس است. نرم افزار لیستوفر مترور پلاس، ابزاری کارآمد و ساده برای تولید جداول لیستوفر آرماتور در نرم افزار اکسل می باشد. با استفاده از این نرم افزار می توانید شکل آرماتور مورد نظر خود را از بین شکل های از پیش تعریف شده در نرم افزار انتخاب کنید و در ادامه، پوز، تعداد، قطر و طول اضلاع مختلف آرماتور را وارد نمایید. با این کار، اطلاعات مربوط به پوز همراه با شکل آرماتور به صورت خودکار به جدول اکسل افزوده می شود.

علاوه بر این نرم افزار می توانید با روش های دیگر، مانند استفاده از نرم افزار اکسل و اتوکد به تهیه لیستوفر بپردازید. در ادامه می توانید نمونه فایل اکسل لیستوفر را دانلود کنید و برای تهیه لیستوفر در اکسل از آن استفاده نمایید.

فیلم آموزشی تهیه لیستوفر با استفاده از ابزار مترور پلاس (metror pelus) در نرم افزار اکسل

جهت آموزش بهتر تهیه لیستوفر در برنامه اکسل فیلم زیر را مشاهده نمایید.

نتیجه گیری

لیستوفر میلگرد، نوعی راهنمای خرید میلگرد و همچنین راهنمایی برای خم و برش آرماتورها در پروژه محسوب می شود. با استفاده از جدول لیستوفر می توان به محاسبات و تهیه آرماتورها و در نتیجه اجرای پروژه سرعت بخشید. تهیه لیستوفر میلگرد باعث جلوگیری از پرت میلگرد و هدررفتن هزینه مصالح می شود. در زمان برگزاری مناقصه، مشاور لیستوفر میلگردها را تهیه می کند و به پیمانکار دید جامعی نسبت به حجم آرماتورها می دهد. تهیه جدول لیستوفر توسط دفتر فنی و یا با استفاده از فرمول های مربوط به اجزای سازه و سایزهای میلگرد تهیه می شود که به صورت کامل در این مقاله به آن پرداخته شد.

سوالات متداول لیستوفر آرماتور و نحوه تهیه آن