همه چیز در مورد سنگ آهن و ارتباط آن با زنجیره تولید فولاد

سنگ آهن یک عنصر فلزی می باشد که در حدود ۵ درصد از پوسته زمین را به خود اختصاص داده است. زمانی که سنگ آهن خام از زمین استخراج می شود و ناخالصی های آن جدا می شود، یک پودر تیره رنگ نقره ای مخلوط با قهوه ای به دست می آید. این عنصر به سادگی می تواند اکسیده شود و به طور کلی می توان گفت که به صورت تنها و خالص خیلی محکم نمی باشد.

در واقع این پودر برای افزایش استحکام در جهت بخش هایی مانند ساختمان سازی و ساخت آلیاژ استفاده می شود. متداول ترین عناصری که در آلیاژ استفاده می شوند نیکل و کروم نام دارند.

مصارف سنگ آهن

همانطور که می دانید سنگ آهن ماده اولیه در زنجیره تولید فولاد می باشد. در واقع ۹۸ درصد سنگ آهن استخراج شده در سطح جهان برای تولید فولاد مصرف می شود.

در صنایع خودروسازی و ساخت و ساز بخش های اصلی مصرف کننده فولاد هستند. در نتیجه میزان تقاضای فولاد در این بخش ها بر اساس تقاضا و قیمت سنگ آهن تاثیرگذار است.

مراحل تولید سنگ آهن

برای اینکه یک تن آهن در کوره بلند تولید شود نیاز به ۱/۷۵ تن سنگ آهن، ۷۵۰ کیلو زغال سنگ و در نهایت به ۲۵۰ کیلو سنگ آهن می باشد و حدود ۴/۵ متریک تن هوا مصرف می کند.

دمای هوا در مرکز کوره تولید فولاد به ۱۶۰۰ درجه سانتی گراد می رسد. در فرآیند تولید روش های مختلفی وجود دارند که از جمله این روش ها می توان به کوره بلند اشاره کرد.

جایگزین سنگ آهن

در واقع برای سنگ آهن جایگزینی وجود ندارد، اما مصرف کننده اصلی آن یعنی فولاد دارای جایگزینی هایی می باشد. از جمله رقابت بالایی با فلزات دیگری چون آلومینیوم دارد که مصرف آن در صنایعی چون خودرو سازی رو به افزایش است. علاوه بر این، در تولید کانتینر، پلاستیک و شیشه جایگزین هایی برای فولاد هستند.

از دید دیگر می توان گفت که فلزاتی مانند آلومینیوم برای تولید نیازمند درصد زیادی مصرف برق هستند، در نتیجه مصرف فولاد رایج تر است.

حجم محدودی از آهن قراضه مجددا باز یافت می شود ولی بازیافت فولاد از هر فلز دیگری بیشتر است. با اینکه از بازیافت قراضه، فولاد هم تولید می شود، اما در حال حاضر حجم کلی آن به اندازه کافی نمی باشد.

تولید سنگ آهن

در سال ۲۰۰۹ میزان تولید سنگ آهن در جهان به یک میلیارد و ۶۹۱ میلیون و ۱۵۰ هزار تن دست یافت که درحدود ۳/۲ درصد آن نسبت به سال ۲۰۰۸ با افت مواجه شد. این کاهش تولید آمریکا و اروپا رخ داده که تولید سنگ آهن آمریکا در حدود ۲/۲۸ درصد و در اروپا ۴/۱۱ درصد با افت همراه بوده است. 

تولید کننده اصلی سنگ آهن

می توان گفت که تولیدکننده اصلی سنگ آهن استرالیا می باشد. پس از آن کشور چین و برزیل در رده دوم تولید سنگ آهن قرار می گیرند. از دیگر تولیدکنندگان سنگ آهن می توان به روسیه و آمریکا اشاره کرد.

در سال ۲۰۰۹ میزان کل تولید سنگ آهن استرالیا در حدود ۳۹۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تن بوده است. کشور چین بعد از آن با تولید ۳۴۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تن در رده بعدی کشورهای تولیدکننده قرار گرفته است.

در هر حال تفاوت موجود میان استرالیا و چین در این است که تولید استرالیا صادر می شود در حالی که چین کل تولید خود را مصرف می کند. چرا که بزرگترین تولید کننده فولاد جهان است و یکی از بازار های اصلی مصرف سنگ آهن را داراست.

واردات و صادرات سنگ آهن

در حال حاضر می توان گفت که کشور چین بزرگترین تولیدکننده فولاد دنیا می باشد. در حدود ۴۴ درصد تولید جهان در این کشور صورت می گیرد. علاوه بر این، کشور چین برای تامین نیاز سنگ آهن خود هم تولید انجام می دهد و هم در واردات فعال است. کشور چین مضاف بر اینکه دومین تولیدکننده سنگ آهن دنیا می باشد، اولین واردکننده آن نیز می باشد.

در سال ۲۰۱۰ کل واردات چین ۶۱۹ میلیون تن بوده که ۵/۱ درصد نسبت به سال ۲۰۰۹ افت داشته است. با این وجود باید در نظر داشت که در سال ۲۰۰۹ میزان واردات سنگ آهن رشدی در حدود ۵/۴۱ درصدی داشته است.

چین با نیاز ۸۰۰ میلیون تنی، بزرگترین مصرف کننده سنگ آهن دنیا می باشد. حجم بالایی از نیاز چین را استرالیا و برزیل تامین می کنند و هند تنها ۲۵ درصد واردات به چین را از آن خود کرده است.

میزان مصرف سنگ آهن

همانطور که می دانید چین بزرگترین مصرف کننده سنگ آهن در صنعت فولاد دنیا می باشد. در واقع در حدود ۹۸ درصد تولید سنگ آهن جهان توسط این کشور استفاده می شود.

در نتیجه می توان گفت که میزان تولید فولاد نیاز به سنگ آهن را مشخص می کند. در نتیجه میزان تولید فولاد نیاز به سنگ آهن را نمایان می سازد. در بخش هزینه تولید فولاد نیز می توان گفت که سنگ آهن و زغال سنگ ۷۵ درصد هزینه ها را در بر دارند. در حال حاضر، آسیا همچنان تولید کننده اصلی فولاد می باشد و در آسیا کشور های چین و هند برترین های تولیدکننده فولاد هستند.

در این کشورها حجم فعالیت های زیرساختی بالا می باشد و بر همین اساس نیزا فولاد در کشورها بالاتر از سایر کشورها می باشد. چرا که حجم فعالیت های زیر ساختی در این دو کشور بالاست و نیاز فولاد آن ها بیشتر. گرچه کشور هایی چون هند رشد اقتصادی بالایی داشته اند ولی برای آن که این روند صعودی در درازمدت ماندگار باشد لازم است مسیر رشد اقتصادی خود را تغییر دهند و تقاضای بخش هایی چون خودرو سازی را قوی تر سازند.

قیمت گذاری سنگ آهن

در گذشته، قیمت سنگ آهن در نیتجه مذاکراتی که میان شرکت های معدنی بزرگ و فولادسازان تعیین می شده و قیمت تعیین شده در این مذاکرات به نوعی شاخص قیمتی برای کل صنعت فولاد در جهان بوده است، ولی اخیرا این مکانیزم سالانه جای خود را به سیستم قیمت گذاری کوتاه مدت داده و سه شرکت معدنی بزرگ دنیا دیگر قرارداد سالانه منعقد نمی کنند.

بسیاری از شرکت های معدنی استرالیا و برزیل به قراردادهای کوتاه مدت روی آورده اند. در هند قیمت ها بیشتر نقدی است و برخی عرضه کنندگان بزرگ به استفاده از شاخص قیمت های متال بولتین و یا پلاتس تمایل نشان داده اند.

نوسانات قیمت سنگ آهن

از ماه ژانویه ۲۰۰۹ تاکنون قیمت سنگ آهن صعودی بوده و شاخص قیمت استیل ایندکس برای سنگ آهن خلوص ۶۲ درصد از ۷۰ دلار هر تن خشک سی اف آر چین به ۱۹۰ دلار رسیده. کاهش عرضه در کنار افزایش تقاضا عوامل تاثیر گذار بر این روند صعودی بوده اند.

از آنجایی که قیمت سنگ آهن بر پایه شاخص قیمت های بین المللی است در نتیجه به دلار امریکا تعیین می گردد از این رو تغییرات نرخ دلار امریکا نیز بر قیمت سنگ آهن تاثیر می گذارد. اگر نرخ روپیه هند نسبت به دلار امریکا بالا برود قیمت سنگ آهن به روپیه کاهش می یابد و بر عکس اگر ارزش روپیه کاهش یابد در آن صورت قیمت سنگ آهن به روپیه بالا تر می رود.

چشم انداز آینده سنگ آهن

چین در ماه دسامبر ۵۸ میلیون و ۸۰ هزار تن سنگ آهن وارد نمود که بالاترین آمار در ۹ ماه قبل آن بود. از طرفی صادرات سنگ آهن هند از ایالت کارناتاکا ممنوع شده، در ایالت اوریسا فعالیت ۲۳ معدن غیر قانونی متوقف شد و افزایش کرایه حمل نیز بر هزینه ها افزود.

در کل انتظار می رود قیمت سنگ آهن بالاتر برود چرا که در بخش های عرضه و تقاضا نشانه های مثبتی دیده شده است. در بخش عرضه، عوامل  جوی و در بخش تقاضا نیز چین تاثیر گذار است. البته افزایش قیمت ریسک هایی نیز در پی دارد. اگر افزایش قیمت محصولات فولادی تقاضا را کاهش دهد، آن زمان بر قیمت سنگ آهن نیز تاثیرگذار خواهد بود.

سوالات متداول سنگ آهن