پرداخت کاری فلزات و انواع روش های آن

پس از آن که مواد خام فلزهای مختلف به شکل های متنوعی از قطعات در آمدند، لازم است فرآیندهای دیگری بر روی آن ها صورت گیرد؛ از جمله این فرایندها می توان به  برش، پرداخت کاری و غیره اشاره نمود. پرداخت کاری فلزات مانند دیگر فرآیندها از اهمیت بالایی برخوردار است و بایستی توسط افراد متخصص و آگاه به روش های آن، انجام شود. ما در این بخش تصمیم داریم درباره پرداخت فلزات و انواع روش های آن صحبت کنیم. تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

پرداخت کاری فلزات چیست؟

پرداخت فلزات یک روش تکمیلی است که در آن از مواد ساینده برای صاف و صیقلی کردن سطوح استفاده می شود. صیقل دادن فلزات باعث جلا و براق تر شدن سطوح شده و ظاهر آن ها را بهبود می بخشد.

جدا از ظاهر زیبایی که فلزات به واسطه عملیات پرداخت پیدا می کنند، پولیش کردن آن ها هدف دیگری نیز دارد. این عملیات از اکسیداسیون و خوردگی بیشتر فلز جلوگیری کرده و به طور قابل توجهی عمر مفید آن را افزایش می دهد.

نحوه پرداخت کاری فلزات و مراحل آن

در واقع پرداخت فلزات آخرین فرآیندی است که بر روی آن ها انجام می شود و پس از آن قطعه آماده عرضه در بازار است. پرداخت فلز با استفاده از چندین ساینده انجام می گیرد؛ اما انتخاب ساینده مناسب به نوع و مشخصات فلز بستگی دارد.

مراحل پرداخت کاری فلزات

قبل از انجام هر کاری لازم است سطح فلزات تمیز شود. فلزات زمانی کدر به نظر می رسند که خراش یا کثیفی روی سطح آن ها وجود داشته باشد. در بیشتر مواقع سطوح کدر قطعات با تمیز کردن پاک می شوند. بعد از پاک کردن سطوح از هر گونه آلودگی، زمان پرداخت آن ها می رسد. پرداخت کاری روش های مختلفی دارد که در ادامه به شرح انواع آن می پردازیم.

مزیت های پرداخت کاری فلزات

پرداخت کاری فلزات مزایای زیادی دارد. مهم ترین مزیتی که انجام این فرآیند به همراه دارد، بهبود ظاهر آن، یعنی یکنواخت شدن سطوح می باشد.

مقاومت فلزات در صورت پرداخت (پولیش) افزایش می یابد؛ بنابراین در برابر ساییدگی و خوردگی استحکام بالایی دارند و به عنوان یک لایه محافظتی عمل می کنند. همچنین با پرداخت کاری سطوح، تمیز کردن فلزات آسان تر شده و چسبندگی ذرات آلودگی را کاهش می دهد.

روش های پرداخت کاری فلزات

انواع روش پرداخت کاری عبارتند از:

سنگ زنی

سنگ زنی یکی از روش های پرداخت است که از ویژگی های آن می توان به افزایش میزان براده برداری و ایجاد سطح صاف اشاره کرد. این روش دقت و کیفیت بالایی دارد؛ همین امر باعث شده، استفاده از روش سنگ زنی جایگزین خوبی برای فرزکاری باشد. پولیش کردن با روش سنگ زنی برای فلزاتی مانند آلومینیوم، فولاد، شیشه، سرامیک و الماس مناسب است.

سندبلاست

سندبلاست در لغت به معنی ماسه پاشی می باشد. به کمک دستگاه واتر جت، مصالحی مانند ماسه، پس از ترکیب با آب، روی سطوح فلزی پرتاب شده و سطوح را از هر گونه زبری پاک سازی می کند.

آبکاری (الکتروپلیتینگ)

در فرآیند آبکاری، لایه ای بر سطح  قطعه فلزی شکل می گیرد که به مقاومت بیشتر آن کمک می کند. این عملیات را می توان برای اکثر فلزات به کار برد؛ اما برای فلزات مس، نیکل، طلا و نقره مناسب تر است.

برای انجام آبکاری، قطعه در حمامی از آند، کاتد و نمک فلز مورد نظر، عبور می کند و لایه محافظ بر سطح آن ایجاد می شود. تعیین الکترولیت به نوع فلز مورد نظر بستگی  دارد.

آبکاری دارای روش های مختلفی همچون آبکاری بشکه ای یا چرخشی، چنگکی و نواری می باشد. انتخاب هر یک از این روش ها به اندازه قطعه، نوع، توان مورد نیاز و الکترولیت وابسته است.

پرداخت ویبره ‌ای

دستگاه ویبره در دو جنس پلاستیکی و سنگی برای سطوح مختلف به کار برده می شود. سرعت چرخش دستگاه نیزمتناسب با صافی و جلای مورد نظر انتخاب می گردد.

سیاه ‌کاری

اکسید سیاه را می توان بر فلزاتی مانند مس، برنج و غیره انجام داد. سیاه کاری به سه روش سرد، گرم و نمک مذاب صورت می گیرد. روش گرم تفاوت هایی با دیگر روش ها دارد. در این روش نوعی فرآیند شیمیایی، در دمای ۱۳۵-۱۴۶ درجه سانتی گراد انجام می گیرد. بیشترین کاربرد سیاه کاری در صنعت خوروسازی است.

پوشش پودری

پوشش پودری، مزایای زیادی نسبت به سایر گزینه ها دارد و تمام سطوح را در برابر خراشیدگی، سایش و بریدگی مقاوم می کند. فراتر از آن، معمولا محصولات فلزی پرداخت شده با پوشش پودری، در برابر خوردگی یا زنگ زدگی مقاوم می شوند.

از آنجایی که برای پوشش پودری از تجهیزات کمتری استفاده می شود، به زمان اجرای کمی نیاز دارد و مواد اولیه کمتری را هم مصرف می کند. همچنین این فرآیند ارزان تر و تمیزتر از جایگزین هایی مانند آبکاری معمولی است و با محیط زیست سازگار و مقرون به صرفه می باشد.

از چه وسایلی برای پرداخت فلزات استفاده می شود؟

همانطور که در بالا اشاره شد، برای پرداخت کاری روش های گوناگونی وجو دارد که انجام آن ها نیازمند ابزار و وسایل مختلفی است. در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

نمد: نمد از مهم ترین ابزاری است که در پرداخت کاری مورد استفاده قرار می گیرد. از این وسیله برای جلا دادن سطوح فلزی استفاده می شود.

چسب نمد: چسب نمد را جهت چسباندن پودر سمباده به نمد استفاده می کنند.

واکس ها: واکس ها نوعی ابزار برای پولیش کردن سطوح فلزی هستند که در رنگ های مختلفی موجود می باشند. واکس قرمز(مشکی) جهت نمد کاری، واکس سبز ( آبی) برای روکاری و واکس قوطی هم معمولا برای دیگر مصالحی غیر از فلزات مانند سنگ و چوب استفاده می شود.

گیلانس: از دیگر تجهیزات مورد استفاده در پرداخت فلزات می توان به گیلانس ها اشاره کرد. فرچه گیلانس در جنس ها و انواع گوناگونی موجود است که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند؛ در نتیجه کاربردهای آن ها نیز متفاوت است. برای مثال گیلانس هزار لای آبی، فرچه به شدت خشن دارد، در حالی که گیلانس هزار لای سفید از نرمی مطلوبی برخوردار است. در نتیجه مصارف آن ها نیز مختلف است. از دیگر گیلانس های موجود می توان به گیلانس زرد و قرمز اشاره نمود.

نوار سمباده: نوار سمباده نوعی نوار پارچه ای است که در ابعاد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

بهترین روش پرداخت کاری فلزات کدام است؟

در اصل نمی توان گفت بهترین روش برای پرداخت فلزات کدام است؛ انجام هرکدام از روش ها ویژگی های خاص خود را دارند، اما رعایت چند نکته به انتخاب صحیح، کمک شایانی می کند. اولین نکته توجه به  سختی فلز مورد نظر است. هرچه فلز سخت تر باشد، استفاده از روش های قوی تر، اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد.

دومین نکته توجه به سرعت تولید می باشد؛ متناسب با انتظاری که از زمان تولید قطعه دارید، نوع پرداخت کاری را انتخاب کنید. باید اضافه کرد که توجه  به هزینه، از عوامل تعیین کننده در انتخاب هر یک از عملیات گفته شده می باشد.

جمع بندی

پرداخت کاری یکی از آخرین فرایندهایی است که بر روی فلزات انجام می گیرد. هدف از انجام این عملیات، بهبود ظاهرو افزایش مقاومت در برابر خوردگی، پوسیدگی و زنگ زدگی می باشد. در واقع با انجام عملیات پولیش کاری سطح فلزات صیقلی و براق شده و آلودگی های کمتری را به خود جذب می کنند. از روش های مختلف پرداخت کاری می توان به سنگ زنی، سندبلاست، پوشش پودری وآبکاری (الکتروپلیتینگ) فلزات اشاره کرد. برای انتخاب هر کدام از روش ها لازم است به سختی فلزات، سرعت تولید و هزینه توجه داشت. نکته قابل ذکر این است که  نمی توان یک روش را به عنوان بهترین، معرفی نمود.

سوالات متداول پرداخت کاری فلزات و انواع روش های آن