میلگرد انتظار چیست؟| کاربرد آن در آرماتوربندی

میلگرد انتظار در کنار میلگردهای ادکا، ممان منفی و  رامکا، نوعی دیگر از میلگرد است که از اهمیت ویژه ای در آرماتوربندی برخوردار است. اهمیت بالای میلگرد انتظار که با نام میلگرد ریشه هم شناخته می شود، ما را بر آن داشت تا کاربردها و ویژگی‌های این این مقطع فولادی را به طور کامل مورد بررسی انجام دهیم. برای آشنایی بیشتر با تمامی جزئیات میلگردهای انتظار، تا انتها با آهن ملل همراه باشید.

میلگرد انتظار چیست؟

میلگرد انتظار یا میلگرد ریشه (dowel rebar) یک میله فولادی پرکاربرد است که برای اتصال مکانیکی بین اجزای تشکیل دهنده بتن یا دال بتنی استفاده می شود. لازم به ذکر است که این نوع میلگرد را به دلیل ماهیت کاربردی آن، با نام میلگرد ریشه معرفی می کنند.

نقش این آرماتور بنا بر هدف گذاری های کاربردی آن، انتقال مداوم  بارهای وارده از یک سطح به سطح دیگر است.

در واقع وجود میلگردهای انتظار که با نام میله های رولپلاک نیز شناخته می شوند موجب انتقال بار، از یک عضو بتنی به عضو کناری یا مجاور آن خواهد شد. به بیان دیگر علت اصلی استفاده از این میلگرد، مهار اتصالات بین دو عضو بتنی است. نحوه استفاده از میلگرد انتظار، به این صورت است که  قسمتی از آن به عنوان پایه و ریشه در داخل بتن قرار می گیرد و قسمت دیگر، یا همان سر آن بیرون می ماند.

میله های رولپلاک به اندازه ای قوی و کاربردی هستند که باعث کاهش انحراف و تنش خواهند شد؛ علت افزایش اثر بخشی دال های بتنی هم به دلیل همین قابلیت های ذکر شده است.

انواع آرماتوربندی

آرماتوربندی کی از حساس ترین قسمت های ساختمان سازی است. در واقع آرماتوربندی به ساختاری گفته می شود که در آن میلگردها به صورت طولی و عرضی در کنار هم و بر اساس ترتیب خاصی چیده می‌شوند و سپس به کمک جوشکاری سرد یا بست فلزی به یکدیگر متصل می‌شوند. یکی از مصالحی که در آرماتوربندی از ان استفاده می گردد، میلگرد انتظار است که باعث می شود فشار وارده به صورت یکنواخت پخش گردد.

اگر در مورد مراحل اجرای آرماتوربندی و انواع آن اطلاعات بیشتری نیاز دارید، پیشنهاد می کنیم حتما مقاله زیر را مطاله نمایید.

سایز و تعداد  میلگرد انتظار

میلگرد انتظار معمولا با قطر ۳۲ تا ۳۸ میلیمتر (۲۵ .۱ تا ۵ .۱ اینچ)،  طول ۴۶۰ میلیمتر (۱۸ اینچ) و در فواصل ۳۰۵ میلیمتری (۱۲ اینچی) مورد استفاده قرار می گیرد.  آنچه مسلم است تعداد دقیق میلگردهای ریشه جهت کاشتن در پی، بر اساس شرایط و مکان متغیر خواهد بود. تعداد میلگرد مورد استفاده در محل تلاقی یا برخورد ستون با فونداسیون نیز به نوع و میزان فشار وارده بر میلگردهای طولی بستگی دارد.

قطر و طول میلگرد انتظار

بر اساس استاندارد موجود، یعنی ACI302.IR، طول و قطر میلگردهای انتظار جهت استفاده در دال بتنی، بسته به ضخامت های مختلف دال تعیین می شود. معمولا وجود برخی جداول باعث سهولت در دستیابی به ابعاد گوناگون مقاطع مختلف خواهد شد. در همین رابطه، با بهره گیری از جدول زیر می توان به طول و قطر پیشنهادی میلگردهای انتظار دست یافت.

لازم به ذکر است که برای محاسبه طول میلگرد انتظار می توان از فرمول های موجود بهره برد؛ با این حال، هیچ فرمولی به طور قطعی مشخص کننده طول واقعی آن ها نیست. در واقع اکثر مواقع با روش های آزمایش و خطا می توان به طول میلگردهای ریشه دست یافت.

مزایای استفاده از میلگردهای انتظار

از مزایای قابل توجه میلگرد انتظار می توان موارد زیر را برشمرد:

• سرعت در روند اجرا: به دلیل حمل و نقل راحت این مقاطع، روند اجرا و ساخت پروژه سریع تر خواهد شد.
• افزایش ظرفیت باربری: میلگرد های ریشه ظرفیت باربری دال های بتنی را افزایش می دهند.
• کاهش مصرف میلگرد: استفاده از میلگرد انتظار باعث صرفه جویی در مصرف میلگرد خواهد شد.
• جلوگیری از ترک خوردگی: میله های رولپلاک  ضعف در اتصالات و ایجاد ترک خوردگی در گوشه ها را کاهش می دهند.
• ایجاد طبقات بیشتر بر روی سازه: به کارگیری میلگرد انتظار در بتن می تواند به دلیل ایجاد استحکام بالا، شرایط را برای ایجاد طبقات بیشتر فراهم نماید.
• انتقال آسان تر بارها میان اجزای تشکیل دهنده ساختمان: برای آنکه بارها در کل ساختمان به شکل مناسبی توزیع شوند، از میلگرد انتظار استفاده می شود.
• افزایش عمر سازه: استحکامی که میلگردهای ریشه به سازه می بخشند باعث افزایش عمر سازه خواهد شد.

معایب استفاده از میلگردهای انتظار

میلگردهای انتظار در کنار مزایای گفته شده می توانند معایبی نیز داشته باشند. از معایب این مقاطع می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دشواری در اجرا: فرآیند ایجاد اتصالات رولپلاک می تواند برای یک مبتدی دشوار باشد.
• احتمال ایجاد درز سرد: در واقع، عدم رعایت ترتیب و زمان بندی مناسب در نحوه ی بتن ریزی، باعث ایجاد درز سرد و تاثیر گذاری منفی آن بر مقاومت بتن خواهد شد. 
• مشکل  تراز کردن: تنظیم و تراز کردن میلگردها می تواند دشوار باشد.
• عدم برخورداری از استحکام لازم: ممکن است میلگردهای انتظار در مقایسه با اتصالات فاق و زبانه از استحکام کافی برخوردار نباشند.

کاربرد میلگردهای انتظار

موارد زیر را می توان به عنوان اصلی ترین کاربردهای میلگرد انتظار در نظر گرفت:

• ایجاد اتصال مکانیکی بین اسلب ها بدون جلوگیری از حرکات افقی اتصالات
• انتقال بار از طریق اتصالات
• کاهش ترک خوردگی گوشه ها
• بهبود عملکرد اتصالات
• اتصال دال به دال بتنی
• اتصال ستون به ستون
• اتصال تیر به تیر
• اتصال دال به ستون
• اتصال ستون به فونداسیون
• اتصال  ستون به تیر
• اتصال راه پله به دال

تقویت ستون ها در سازه های بتنی و ساده تر کردن نصب اتصالات برای ساخت تیر یا ستون جدید، از دیگر موارد کاربردی این مقاطع فولادی است.

کاربرد میلگرد ریشه در فونداسیون

آنچه باعث شده میلگردهای ریشه به عنوان  مقاطع پر اهمیت جلوه کنند، تاثیرگذاری آن ها در افزایش مقاومت پی سازه است. فونداسیون که معادل انگلیسی آن foundation به معنای پی و شالوده است، پایین ترین بخش یک سازه ی ساختمانی را تشکیل می دهد. اساس کار فونداسیون، انتقال و توزیع متناسب بارهایی است که از بخش های بالایی مانند ستون اعمال می شود. در واقع اینگونه می توان گفت که انتقال نیروهای کششی و فشاری در فونداسیون بر عهده‌ی  میلگردهای ریشه است.

در رابطه با فونداسیون های باسکولی هم باید اضافه کرد که از میلگردهای ریشه جهت ایجاد استحکام لازم در اتصال بین ستون ها یا دیوارهای نشسته بر پی، استفاده می شود. در ساختار پی های باسکولی، میلگردهای ریشه را قبل از عملیات بتن ریزی در میان آرماتورها، جاسازی می کنند.

لازم به ذکر است که میلگرد انتظار در فونداسیون گسترده هم مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع فرایند کاشت یا تعبیه میلگردهای ریشه در پی گسترده یا یکپارچه، درست مانند فونداسیون باسکولی انجام می شود. روند کار به این شکل است که آرماتور ریشه را تا بخش پایینی، یعنی تراز میلگردهای خمشی ادامه می دهند و قسمت انتهایی آن را با یک زاویه قائمه یا همان ۹۰ درجه خم می کنند. به این ترتیب، شرایط برای بستن میلگردهای انتظار به ردیف های بالا و پایین، جهت جلوگیری از هر گونه جابجایی فراهم می شود.

کاربرد میلگرد انتظار در دال چیست؟

از میلگرد ریشه به منظور اتصال قسمت ها یا عضوهای مختلف دال استفاده می شود. در حقیقت از قابلیت آرماتور انتظار، جهت کف سازی سازه های مسکونی و همچنین روسازی گذرها و مسیرهای حمل و نقل استفاده می کنند.

چگونگی اجرای میلگرد انتظار

میلگرد انتظار در عمق میانی دال و به موازات خط مرکزی بتن قرار می گیرد. اجرای این نوع میلگرد  به دو روش انجام می شود. در روش اول، میلگرد انتظار را از همان مراحل ابتدایی ساخت و ساز در فونداسیون ساختمان قرار می دهند. نکته قابل توجه در رابطه با این روش، مقرون به صرفه بودن و عدم نیاز به استفاده از هر گونه ماده شیمیایی است.

در روش دوم که مستلزم صرف هزینه های زیاد است، سوراخ هایی را درون بتن ایجاد می کنند و میلگردها را با استفاده از مواد شیمیایی یا خمیر های مخصوص درون آن می کارند و محکم می کنند.  

چسب یا خمیر لازم در کاشت میلگرد انتظار

چسب یا خمیری که برای قرار دادن میلگردهای ریشه در پی مورد استفاده قرار می گیرد بر پایه  اپوکسی است. از ویژگی های این خمیر می توان به قابلیت چسبندگی بالا، مقاومت کششی و خمشی مناسب و امکان اجرای آسان اشاره کرد.

جهت محاسبه ی میزان چسب یا خمیر لازم برای کاشت میلگرد انتظار، لازم است پارامترهایی مانند تعداد،عمق و قطر حفره ها و همچنین  قطر میلگرد را در قالب اینچ بدست آورد.

فرایند کار به این صورت است که حفره های لازم را با استفاده از دریل مغزه گیر یا هیلتی در بتن ایجاد می کنند؛ سپس میلگردها را با چسب یا خمیر اپوکسی درون حفره های ایجاد شده قرار می دهند. در نهایت نیز میلگرد در جای خود محکم می شود.

انواع میلگرد ریشه از نظر جنس

با توجه به شرایط و محیط های مورد استفاده، میلگرد ریشه از نظر جنس به دو دسته تقسیم می شود:

• میلگرد استنلس استیل (ضد زنگ)
• میلگرد با روکش اپوکسی

از میان دو میلگرد نام برده شده، نوع اپوکسی به لحاظ پوشش محافظ از دوام بسیار بالاتری برخوردار است.

قیمت میلگرد انتظار

با توجه به عوامل موثر بر قیمت مقاطع فولادی مانند قیمت جهانی آهن، قیمت ارز، عرضه و تقاضا، کارخانه های تولید کننده، قیمت مواد اولیه و سایر موارد تاثیر گذار، نمی توان قیمت دقیقی را برای میلگردهای انتظار ارائه داد. با این حال جهت کسب اطلاعات کافی و دقیق در رابطه با قیمت این مقاطع، توصیه می شود به سایت ها و  یا  شرکت های خدماتی معتبر همچون آهن ملل مراجعه نمایید.

سخن پایانی…

میلگرد انتظار یا ریشه به عنوان یک مقطع فولادی کاربردی و با اهمیت، نقش ویژه ای را در استحکام فونداسیون بازی می کند. وجود میلگرد انتظار در بتن، باعث تقسیم و توزیع بارهای وارده بین سطوح مختلف پی ساختمان خواهد شد. بر اساس برآوردهای مهندسی شده، میلگرد ریشه، به طور مداوم بارهای وارده را از یک سطح به سطح دیگر منتقل می کند.

در کنار تمامی مزایایی که این مقطع فولادی دارد، برخی موارد را نیز به عنوان معایب جزیی آن می توان بر شمرد. دشواری در اجرا، احتمال ایجاد درز سرد و مشکل تراز کردن، از جمله موارد منفی در به کارگیری میلگردهای انتظار هستند؛ با این حال استفاده از آن ها تا حدود زیادی تضمین کننده  یک سازه مقاوم و با دوام خواهد بود.