میلگرد آلیاژی که از فولاد آلیاژی ساخته می شود، یکی از مهم ترین تولیدات صنعت فولاد است و در ساخت ساختمان و محصولات صنعتی کاربرد بسیاری دارد. میلگرد آلیاژی با روش های مختلفی تولید می شود و در نتیجه با مدل های متفاوتی در بازار موجود است. همچنین مشخصات فنی و ویژگی های میلگردهای آلیاژی با توجه به عناصر تشکیل دهنده آن ها متفاوت است. اما به طور کلی، میلگردهای آلیاژی، ترکیبی از آهن و کربن و دیگر عناصر مانند روی، نیکل، وانادیم، مولیبدن، منگنز و سیلسیوم با درصدهای مختلف هستند. برای آن که با انواع میلگرد آلیاژی، استانداردهای تولید، ویژگی ها و کاربردهای آن آشنا شوید و همچنین کارخانه های تولیدکننده آن در ایران و تفاوت میلگرد آلیاژی و غیرآلیاژی را بشناسید با این مقاله از دانشنامه آهن ملل همراه باشید.
نسخه صوتی مقاله میلگرد آلیاژی چیست؟
معرفی فولاد آلیاژی
فولاد آلیاژی که به آن Alloy steel می گویند، به معنی فولادی است که در ترکیب آن علاوه بر آهن و کربن، از عناصر دیگر نیز استفاده شده باشد. به طور کلی می توان از ۱ تا ۵۰ درصد وزن فولاد را آلیاژ کرد. با توجه به درصد آلیاژ استفاده شده نیز فولاد را می توان به دو دسته کم آلیاژ و پرآلیاژ تقسیم کرد. آلیاژهای فولاد به منظور بهبود ویژگی های مکانیکی فولاد تولید می شوند.
میلگرد آلیاژی چیست؟
میلگردهای آلیاژی با استفاده از فولاد آلیاژی و در مدل‌های مختلف تولید می‌شوند. افرادی که قصد خرید این مقاطع را دارند باید با انواع آن و کاربردشان آشنا باشند تا در انتخاب خود اشتباه نکنند.
به طور کلی، میلگرد را می توان با استفاده از فولاد آلیاژی و غیرآلیاژی تولید کرد. میلگرد آلیاژی ترکیبی از عناصر مختلف است که برخی از آن ها عبارتند از ترکیب کربن و آهن با عناصر کروم، نیکل، مولیبدن، منگنز، وانادیم و سیلیسیم. با توجه به میزان هر کدام از این مواد، میلگرد آلیاژی می‌تواند ویژگی‌ها و کاربردهای مختلفی داشته باشد.
همچین طبق استاندارد ملی ایران شماره ۳۱۳۲
«ممکن است با توافق میان تولیدکننده و خریدار، عناصر آلیاژی نظیر Cu، Ni، Cr، Mo، V، Nb، Ti و Zr به ترکیب شیمایی میلگرد اضافه گردد.» که به وسیله آن میلگرد آلیاژی مورد نیاز مشتری تولید می شود.
میلگردهایی که از فولاد غیر آلیاژی تولید می شوند به میلگرد فولادی یا میلگرد سیاه شناخته می شوند. میلگرد فولادی یا آهنی نیز، مانند میلگرد آلیاژی انواع و دسته بندی های مختلفی دارد که مهم ترین آن ها دو دسته میلگرد ساده و میلگرد آجدار است. دسته بندی انواع میلگرد در دو نوع ساده و آجدار نشان دهنده شکل ظاهری آن ها می باشد. دیگر انواع میلگرد با توجه به حالت و جنس و همچنین موجودی بازار قابل دسته بندی هستند. در صورتی که مایل هستید با انواع میلگرد به صورت جامع و خلاصه آشنا شوید، مقاله میلگرد چیست را مطالعه نمایید.
# حتما بخوانید
استانداردهای تولیدی میلگرد آلیاژی
برای تولید میلگرد، استانداردهای مختلفی در سطح جهان وجود دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از استانداردهای AISI، SAE، ASTM ،DIN ، BS، JIS، Gost که هر کدام در کشورهای خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برای نمونه می توان گفت استاندارد JIS مربوط به کشور ژاپن است. در ایران نیز معمولا از استاندارد روسی Gost و استاندارد ملی ایران استفاده می شود.
انواع میلگرد آلیاژی کدامند؟
انواع میلگرد آلیاژی را می توان از سه جنبه زیر تقسیم بندی کرد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم:
- بر اساس درصد کربن
- بر اساس عناصر تشکیل دهنده (نوع آلیاژ)
- بر اساس نام گذاری
۱- انواع میلگرد آلیاژی بر اساس درصد کربن
میلگردهای آلیاژی با توجه به میزان کربنی که در ترکیب آن ها استفاده می‌شود به ۲ دسته کم آلیاژ و پر آلیاژ تقسیم بندی می شوند. این دسته بندی به دلیل ساخت میلگرد از فولاد کم آلیاژ و فولاد با آلیاژ بالا می باشد. جالب است بدانید تفاوت میان فولاد کم آلیاژ و پرآلیاژ، قراردادی است؛ به طوری که برخی منابع، تفاوت این دو فولاد را ۴% می دانند و بعضی دیگر آن را ۸% دانسته اند (به این معنی که فولاد کم آلیاژ تا ۸% آلیاژ دارد و فولادهای پر آلیاژ بیش از ۸ درصد آلیاژ دارند). اما باید بدانید در حالت کلی، منظور از میلگرد آلیاژی، میلگرد کم آلیاژ است.
۲- انواع میلگرد آلیاژی بر اساس عناصر تشکیل دهنده (نوع آلیاژ)
این دسته‌بندی به درصد آلیاژ میلگرد بستگی دارد. با توجه به نوع آلیاژی که در تولید میلگرد فولاد های آلیاژی استفاده شده، می‌توان آن ها را به دسته‌‌های زیر تقسیم کرد که هرکدام را شرح می‌دهیم:
- فولاد آلیاژی وانادیوم دار
- فولاد آلیاژی تنگستن دار
- فولاد آلیاژی کروم دار
- فولاد آلیاژی نیکل دار
- فولاد آلیاژی منگنز دار
- فولاد آلیاژی مولیبدن دار
- فولاد آلیاژی کبالت دار
میلگرد فولاد آلیاژی وانادیوم دار: آلیاژ وانادیوم، بافتی ریزدانه دارد و ترکیب آن با فولاد علاوه بر این که جلوی بزرگ‌شدن دانه‌های فولاد را می‌گیرد، باعث افزایش استحکام و مقاومت آن نیز می شود. از این میلگرد آلیاژی برای ساخت میل لنگ استفاده می شود.
میلگرد فولاد آلیاژی تنگستن دار: ترکیب فولاد کربن با تنگستن باعث افزایش سختی، برندگی و ثبات شیمیایی فولاد می شود و از آن می توان برای ساخت انواع تراش، تیغه و مته استفاده کرد.
میلگرد فولاد آلیاژی کروم دار: کروم در میلگرد باعث افزایش خاصیت ضد خوردگی آن و در نتیجه، افزایش کارایی این مقطع می شود.
میلگرد فولاد آلیاژی نیکل دار: از پرکاربردترین نوع میلگرد می توان به آلیاژ نیکل‌دار آن اشاره کرد. این میلگرد از خواصی مانند افزایش شکل‌پذیری، سختی بالا و مقاومت در برابر زنگ زدگی برخوردار است.
میلگرد فولاد آلیاژی منگنزدار: ترکیب منگنز در ساختار میلگرد، مانع از ایجاد ذرات آستنیتی شده و در نتیجه باعث افزایش شکل‌پذیری و استحکام آن می‌شود.
میلگرد فولاد آلیاژی مولیبیدن دار: مولیبدن، خواص مهمی از جمله افزایش مقاومت نسبت به خوردگی، چقرمگی و نیروی کششی به میلگرد می‌دهد.
میلگرد فولاد آلیاژی کبالت دار: کبالت نیز مانند منگنز از ایجاد ذرات آستنیتی جلوگیری می‌کند تا استحکام و درجه سختی میلگرد آلیاژی افزایش یابد.
۳- انواع میلگرد آلیاژی بر اساس نام گذاری
میلگردها را بر اساس نامی که دارند می توان به میلگردM040 ، 70CR2 ، CK45 و CK15 دسته بندی کرد که هرکدام ویژگی‌های زیر را دارند:
- میلگرد آلیاژی CK45: یکی از رایج ترین میلگردهای کربن متوسط در صنعت ساخت‌وساز است که با نام میلگرد سیکا ۴۵ نیز معرفی می شود. (حدود ۰.۴۵ درصد کربن در این فولاد استفاده شده است) از خصوصیات آن می توان به مقاومت بالا در برابر ضربه، اصطکاک و به‌طور کلی استحکام زیاد اشاره کرد.
- میلگرد آلیاژی M040 : یکی دیگر از آلیاژهای فولاد که با نام فولاد ۱.۷۲۲۵ نیز شناخته می‌شود، آلیاژ M040 است. میلگرد ساخته شده از آن نیز میلگرد آلیاژی M040 نام دارد. این میلگرد آلیاژی از ترکیب فولاد با نیکل و کروم ساخته شده است. ترکیب این دو عنصر، مقاومت میلگرد در برابر سایش را چندین برابر افزایش می دهد. توجه داشته باشید که این میلگردها برای جوشکاری مناسب نیستند.
از تفاوت های میلگرد آلیاژی M040 با میلگرد سیکا ۴۵ می توان به شکل پذیری و چکش خواری بیشتر و قیمت بالاتر اشاره کرد.
- میلگرد آلیاژی 70CR2 : از ویژگی های این میلگرد آلیاژی می توان به مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت ماشین کاری بالا و ثبات ابعادی آن به دلیل خاصیت عدم جذب رطوبت اشاره کرد. این نوع میلگرد آلیاژی، کاربرد بسیاری در صنعت دارد. از آن برای ساخت مواردی مانند بلبرینگ، پیچ و مهره، بوش، چرخ دنده، سنبه و همچنین چوب ماهیگیری و چاقو نیز استفاده می شود.
- میلگرد آلیاژی CK15 : در ترکیبات این نوع میلگرد، کربن زیادی دیده می‌شود. از این رو باید گفت استحکام و سختی‌پذیری آن متوسط است. در مقابل، مقاومت زیادی در برابر سایش دارد.
ویژگی های میلگرد آلیاژی
میلگردهای آلیاژی به گونه‌ای ساخته می شوند که اکثرا در برابر اصطکاک، سایش و زنگ زدگی مقاوم هستند. به همین دلیل می توان از آن ها در صنایع مختلف استفاده کرد. استفاده از فلزات سبک اما مقاوم در تولید این مقاطع، باعث ایجاد ویژگی های خاصی در آن ها شده است.
کاربرد میلگرد آلیاژی
از میلگردهای آلیاژی در صنایع مختلف استفاده می‌شود و این موضوع، کاملا به ترکیبات و روش تولید آن ها بستگی دارد. برای مثال باید گفت میلگرد آلیاژی CK45 و CK15 را می توان در صنعت ساخت‌وساز مورد استفاده قرار داد. همچنین برای مخازن ذخیره‌سازی، خطوط انتقال مایع فشار بالا و گاز نیز کاربرد دارند. در مقابل، میلگرد M040 در ساخت غلتک های صنایع فولاد و میله های اتصال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش تولید میلگرد آلیاژی
میلگردهای آلیاژی به روش آلیاژسازی تولید می شوند. به این روش در استاندارد ملی ایران به شماره ۳۱۳۲ نیز اشاره شده است. میلگردهای تولیدشده به روش آلیاژسازی با درج علامت A در برگه مشخصات میلگرد، قابل شناسایی هستند. برای تولید آلیاژها نیز ۴ روش رایج وجود دارد که عبارتند از:
- متالورژی پودر
- همجوشی
- روش احیا
- روش رسوب الکتریکی
کارخانه های تولیدکننده میلگرد آلیاژی در ایران
کارخانه‌های معدودی در کشور در زمینه تولید میلگرد فولاد آلیاژی فعالیت دارند که از این بین دو کارخانه روهینا جنوب و کارخانه فولاد آلیاژی ایران در یزد بیشترین عرضه و تقاضا را دارند. اما به طور کل کارخانه های تولید میلگرد، که اعلام کرده اند میلگرد آلیاژی را در سبد کالایی خود دارند، کارخانه های زیر می باشند:
- مجتمع فولاد روهینا جنوب
- شرکت فولاد آلیاژی ایران
- شرکت ذوب آهن اصفهان
- گروه صنعتی فولاد احرامیان یزد
- شرکت تولیدی فولاد اصفهان
برای شناسایی میلگردهای آلیاژی تولیدشده در کشور نیز می توانید از دو روش استفاده کنید:
روش اول، بررسی حک روی میلگرد است. در صورتی که حرف آخر درج شده روی میلگرد، A باشد، به معنی تولید آن به روش آلیاژسازی است. البته این روش فقط برای میلگردهای آجدار صدق می کند؛ زیرا در میلگردهای ساده، هیچ الزامی برای حک علامت اختصاری نیست. در این حالت باید از روش دوم استفاده کرد. یعنی با استفاده از اطلاعات درج شده در پلاک بندیل میلگرد ساده، می توان فرآیند تولید و آلیاژی بودن آن را متوجه شد.
در صورتی که قصد خرید میلگرد آلیاژی را دارید، حتما قبل از اقدام به خرید، راهنمای خریدی که برای این منظور تهیه کرده ایم را بخوانید. در این راهنمای خرید، مراحل خرید میلگرد آلیاژی، چگونگی استعلام و دریافت قیمت و نکات بعد از خرید آن را آموزش داده ایم.
# حتما بخوانید
قیمت میلگرد آلیاژی
قیمت میلگرد آلیاژی به عوامل مختلفی از جمله ترکیباتی که در آن استفاده شده، کاربردی که دارد، ضخامت، اندازه و همچنین کارخانه‌ای که آن را تولید کرده است بستگی دارد. همچنین باید گفت بین میلگرد آلومینیوم آلیاژی و فولادی نیز تفاوت قیمت وجود دارد. پس نمی‌توان برای این مقاطع، قیمت یکسانی بیان کرد. اگر قصد خرید میلگرد آلیاژی را دارید، می توانید قیمت روز رایج ترین میلگردهای آلیاژی تولید ایران را در صفحه زیر مشاهده بفرمایید. این قیمت ها به صورت روزانه از کارخانه تولیدکننده دریافت و آپدیت می شوند.
استعلام قیمت و خرید میلگرد آلیاژی
آهن ملل؛ فروش انواع میلگرد به صورت آنلاین و حضوری
قیمت روز میلگرد آلیاژیتفاوت میلگرد آلیاژی و غیر آلیاژی
در تولید میلگردهای آلیاژی از ترکیباتی استفاده می‌شود که باعث ایجاد خواص و مقاومت بالایی در آن ها خواهد شد. مهم‌ترین تفاوت میلگردهای آلیاژی با میلگردهای غیرآلیاژی را می‌توان در میزان کربن به کار رفته در آن، مقاومت در برابر خوردگی و فرآیند ذوب آن ها دانست.
اگر بخواهیم این تفاوت را در ساده‌ترین حالت بیان کنیم باید بگوییم میلگردهای آلیاژی با توجه به این که دارای عناصر ضد خوردگی هستند، مقاومت بالاتری نیز دارند و در نتیجه، کاربرد آن ها در صنعت بیشتر است. در مقابل، میلگردهای غیرآلیاژی بیشتر در ساختمان سازی کاربرد دارند.
جمع بندی
میلگردهای آلیاژی با استفاده از فولاد آلیاژی تولید می‌شوند و وجود ترکیبی از عناصر مختلف در آن ها باعث ایجاد ویژگی های خاصی در این مقاطع شده است. بسته به نحوه ساخت، ضخامت و ترکیباتی که در تولید میلگرد های آلیاژی استفاده شده، می‌توان از آن ها در صنایع مختلفی استفاده کرد.
سوالات متداول
انواع میلگرد آلیاژی کدام اند؟
انواع میلگرد آلیاژی را می توان از سه جنبه زیر تقسیم بندی کرد:
۱- بر اساس درصد کربن
۲- بر اساس عناصر تشکیل دهنده (نوع آلیاژ)
۳- بر اساس نام گذاری
میلگردهای آلیاژی پرکاربرد در بازار بر اساس نام گذاری کدام است؟
میلگردهای آلیاژی را بر اساس نامی که دارند می توان به ۴ گروه زیر دسته بندی کرد که هرکدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند.
چه کارخانه هایی در ایران میلگرد آلیاژی تولید می کنند؟
از جمله کارخانه های تولیدکننده میلگرد آلیاژی در کشور می توان به کارخانه روهینا جنوب و کارخانه فولاد آلیاژی ایران اشاره کرد.
