متراژ تیرآهن در حالت استاندارد ۱۲ متر است؛ یعنی طول هر شاخه تیرآهنِ تولید و عرضه‌شده در بازار در حالت معمولی ۱۲ متر است. اما تیرآهن‌هایی با طول کمتر و بیشتر از ۱۲ متر نیز وجود دارند که با توجه به شرایط و کاربردهای خاص تولید می‌شوند. در این مقاله بررسی می‌کنیم اندازه طول تیرآهن در چه بازه‌ای استاندارد است و حداقل و حداکثر طول تیرآهنِ قابل تولید می‌تواند چقدر باشد؟
نسخه صوتی هر شاخه تیرآهن چند متر است؟
طول هر شاخه تیرآهن
تیرآهن‌ها هنگام تولید در طول مشخصی برش می‌خورند و اینگونه هر شاخه تیرآهن به وجود می‌آید. رعایت طول شاخه تیرآهن برای برآورده کردن یکپارچگی سازه و انطباق با قوانین ساختمان ضروری است. اندازه طول تیرآهن با توجه به تحلیل مهندسی و ملاحظاتِ طراحی انتخاب شده و در استانداردهای ملی و بین‌المللی به صورت زیر اعلام می‌شود.
طول استاندارد تیرآهن چقدر است؟
تمام انواع تیرآهن‌ها با طول استاندارد ۱۲ متر تولید می‌شوند. این یعنی طول هر شاخه تیرآهن استاندارد در تمامی سایزها (سایز ۸ تا ۱۰۰ سانتی‌متر) 12 متر است. البته تولید تیرآهن استاندارد با طول زیر ۱۲ متر نیز به صورت محدود و در برخی کارخانه‌ها صورت می‌گیرد.
طول تیرآهن، طبق استانداردهای مصوب نیز تاییدکننده عدد ۱۲ متر و به صورت زیر است:
- طبق استاندارد GOST8239، تیرآهن I با سایز (ارتفاع) ۱۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر، عرض بال ۵۵ تا ۱۹۰ میلی‌متر و ضخامت جان ۴.۵ تا ۱۲ میلی‌متر، در طول‌های ۴ تا ۱۲ متر ساخته می‌شود. (تولید تیرآهن‌های بلندتر نیز طبق اصول خاص امکان‌پذیر است)
- طبق استاندارد ملی ایران نیز تیرآهن‌ها در تمامی سایزها باید در طول استاندارد ۴ تا ۱۲ متر با رواداری ±۵۰ میلی‌متر تولید شوند.
با این توصیف، پاسخ سوالات متداولی مانند «طول تیرآهن ۱۴، ۱۶ و یا ۱۸ و الی آخر چقدر است؟» مشترک بوده و باید گفت طول همه سایزهای تیرآهن، ۱۲ متر است.
نکته: در استاندارد ملی ایران به تولیدات سفارشی با طول بیش از ۱۲ متر نیز اشاره شده است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
حداکثر طول تیرآهن چقدر است؟
در برخی کاربردها و پروژه‌های خاص، لازم است تیرآهن با طول بیشتر از ۱۲ متر استفاده شود.
در استاندارد ملی ایران، رواداری طول برای تولید سفارشی تیرآهن، ۱۵ متر عنوان شده است. یعنی با در نظر گرفتن همان ویژگی‌ها و روش‌های آزمون تیرآهن معمولی، می‌توان تیرآهنی با حداکثر طول ۱۵ متر با تلرانس مثبت ۱۰۰ میلی‌متر نیز تولید کرد.
جالب است بدانید امکان تولید تیرآهن با طول بیش از ۱۵ متر نیز وجود دارد! در ادامه توضیح می‌دهیم حداکثر طول تیرآهن قابل تولید چقدر است.
۱- حداکثر طول تیرآهن در ساختمان سازی
در کاربردهایی مانند ساختمان‌سازی، حداکثر طول تیرآهنِ قابل استفاده تا ۲۰ متر است. اما استفاده از این متراژ تیرآهن به ملاحظات طراحی و مهندسی مناسب برای اطمینان از یکپارچگی سازه و انطباق با قوانین ساختمان نیاز دارد. به همین دلیل، تنها برخی از کارخانه‌ها و به صورت سفارشی اقدام به طراحی و تولید آن می‌کنند.
مشاوره با یک مهندس سازه برای چنین پروژه‌هایی برای تعیین مشخصات دقیق مورد نیاز بسیار مهم است. زیرا هنگامی که طول تیرآهن افزایش می‌یابد، مشکلاتی مانند انحرافات بیش از حد و ایجاد گشتاورهای خمشی و نیروهای برشیِ زیاد اتفاق خواهد افتاد.
با این حال، طول تیرآهن بیش از ۲۰ متر نیز امکان‌پذیر است! این نوع تیرآهن‌های طویل، بیشتر در کاربردهای خاص (مانند کشتی‌سازی) استفاده می‌شوند.
۲- حداکثر طول تیرآهن در جهان
طولانی‌ترین تیرآهن فولادی دنیا تا کنون، در شرکت ایتالیایی Cimolai تولید شده است. این شرکت توانسته تیرآهن طویل به طول ۱۷۵ متر بسازد.
این تیرآهن ۱۷۵ متری روی Pioneering Spirit، بزرگ‌ترین کشتی ساختمانی در جهان نصب شده است که برای حمل سکوهای نفتی کاربرد دارد.
بیش از هزار نفر در پروژه ساخت این تیرآهن عظیم مشارکت کردند و بیش از دو سال و نیم در هر چهار کارخانه Cimolai برای آن زمان صرف شده است. این پروژه که نمونه آن قبلا اجرا نشده، پیچیدگی‌های قابل توجه هم از نظر ابعاد محصول و هم برای مواد مورد استفاده، یعنی فولاد درجه S690 داشته است.
تیرآهن طول کوتاه چیست؟
زمان تولید تیرآهن ممکن است طول تیرآهن تولیدشده کمتر از ۱۲ متر شود. یعنی گاهی در خطِ برش تیرآهن به علت خطا در دستگاه، تیرآهن‌ها زیر ۱۲ متر برش می‌خورند که به آن‌ها تیرآهن طول کوتاه یا تیرآهن نرمال می‌گویند.
توجه داشته باشید که تیرآهن‌های نرمال، دقیقا مشابه تیرآهن‌های معمولی ساخته می‌شوند؛ به همین دلیل نمی‌توان آن‌ها را تقلبی یا بی‌کیفیت به حساب آورد.
نکته: علی رغم وجود تیرآهن طول کوتاه یا نرمال در بازار، اما برخی مشتریان به تیرآهن کوتاه در طول‌های مشخص و مخصوص پروژه خود نیاز دارند. برای این منظور، لازم است طول تیرآهن کوتاه شود. به طور مثال حداکثر طول تیرآهن در سقف های مختلف متفاوت بوده و از حدود ۸ تا ۱۸ متر متغیر است که با برش تیرآهن، طول مورد نظر به دست می‌آید.
برش تیرآهن باید از روش های استاندارد و اصولی با کمترین میزان خطا و پرتی صورت گیرد که در مقاله مربوطه، به طور کامل به آن پرداخته‌ایم.
# حتما بخوانید
طول تیرآهن معمولی، هاش و لانه زنبوری
انواع تیراهن را می‌توان به سه دسته تیرآهن معمولی (یا تیرآهن I یا IPE)، تیرآهن هاش (IPB) و تیرآهن لانه زنبوری دسته‌بندی کرد. هر مدل تیرآهن، محدوده ابعادی خاصی دارد؛ مثلا در استانداردهای مصوب، سایز تیرآهن‌های I از ۸ تا ۶۰ سانتی‌متر و سایز تیرآهن‌های هاش از ۱۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر تعریف شده است. اما طول تیرآهن در همه انواع تیرآهن‌ها مشترک و به صورت زیر است.
طول تیرآهن معمولی
تیرآهن معمولی همان «تیرآهن IPE» است که در بازار به آن «تیر» نیز می‌گویند. رواداری یا تلرانس طول تیرآهن معمولی، طبق استاندارد ملی ایران شماره ۱۷۹۱ اعلام می‌شود و به صورت زیر است:
- تولیدات عادی← طول تیرآهن قابل تولید: ۴ تا ۱۲ متر
- تولیدات سفارشی← طول تیرآهن قابل تولید: تا ۱۵ متر (بر اساس توافق بین سازنده و خریدار)
طول تیرآهن هاش
تیرآهن هاش یا «تیرآهن IPB» در سه نوع سبک، سنگین و فوق سنگین تولید می‌شود. تلرانس طول تیرآهن طبق استانداردهای مربوط به همه تیرآهن‌های هاش عبارتند از:
- تولیدات عادی ← طول تیرآهن قابل تولید: ۴ تا ۱۲ متر
- تولیدات سفارشی← طول تیرآهن قابل تولید: تا ۱۵ متر (بر اساس توافق بین سازنده و خریدار)
طول تیرآهن لانه زنبوری
تیرآهن لانه زنبوری، تیرآهنی کارگاهی است. یعنی درون کارگاه و با برش تیرآهن IPE ساخته می‌شود. به این صورت که با برش طولی تیرآهن IPE به شکل خاص، جابه‌جایی دو قسمت برش خورده در راستای طول و جوش‌دادن این دو قسمت به هم، تیرآهن لانه زنبوری تولید می‌شود.
با توجه به روش ساخت این نوع تیرآهن، باید گفت طول تیرآهن لانه زنبوری وابسته به طول تیرآهن IPE است که معمولا ۱۲ متر بوده به علاوه چند سانتی‌متر تلرانس. این تلرانس به دلیل جابه‌جایی دو قطعه برش‌خورده و جوش تیرآهن به وجود می‌آید و به این صورت است:
- طول تیرآهن لانه زنبوری: ۱۲ متر + ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر افزایش طول بعد از تولید
تاثیر طول تیرآهن بر قیمت آن
به عنوان یک قاعده کلی می‌توان گفت قیمت تیرآهن در طول استاندارد و معمولِ ۱۲ متر، کمتر از قیمت تیرآهن با طول سفارشی است. دلیل بالابودن قیمت تیرآهن با طول متفاوت، بالاتر بودن هزینه‌های تولید آن است. همچنین زمانی که طول تیرآهن بیش از ۱۲ متر باشد، هزینه حمل و نقل آن، عدد قابل ملاحظه‌ای خواهد بود که مجموع هزینه را به شدت بالا می‌برد.
در لیست زیر می‌توانید قیمت تیرآهن را در طول استاندارد مشاهده کنید.
سخن آخر
طول تیرآهن در حالت معمولی ۱۲ متر است، اما هر شاخه تیرآهن را می‌توان در طول‌های کمتر و بیشتر از ۱۲ متر نیز تولید کرد. کمترین و بیشترین طول تیرآهن از ۴ متر شروع شده و معمولا تا ۲۰ متر برای کاربردهای ساختمان‌سازی ادامه پیدا می‌کند. اما جالب است بدانید محدودیتی برای حداکثر طول تیرآهن وجود ندارد و می‌توان این محصول را با تحلیل مهندسی دقیق و انتخاب فولاد مناسب تا نزدیک به ۲۰۰ متر نیز برای کاربردهای خاص تولید کرد.
