اجرای سقف تیرچه بلوک معمولا در ساختمان‌های مسکونی با دهانه‌های متعارف انجام می‌شود. نکات و ضوابط اجرای سقف تیرچه بلوک که متداول‌ترین سقف در ساختمان‌سازی است، مورد نیاز تمامی مهندسین، طراحان و همچنین فعالان صنعت ساخت و ساز می‌باشد. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم قبل از اجرا حتما نکات و جزئیات اجرای سقف تیرچه بلوک را در این مقاله مطالعه نمایید که برگرفته از آیین‌نامه‌ها و تجربیات حرفه‌ای و اجرایی است.
نسخه صوتی مقاله اجرای سقف تیرچه بلوک
آرماتوربندی سقف در کدام مرحله از ساختمان‌سازی انجام می‌شود؟
آرماتوربندی سقف بعد از اجرای ستون‌ها شروع می‌شود. به طور کل در ساخت سازه، ابتدا آرماتوربندی فونداسیون انجام می‌شود، سپس نوبت به اجرای اسکلت بتنی و بعد اجرای سقف می‌رسد.
در همین راستا بعد از اجرای اسکلت بتنی و اجرای ستون‌ها (شامل آرماتوربندی، قالب‌بندی و بتن‌ریزی)، صبر می‌کنند تا بتن‌ها سخت و محکم شوند. پس از گیرش بتن ستون‌ها، آرماتوربندی سقف آغاز می‌گردد.
محبوب‌ترین سقف‌هایی که در ایران اجرا می‌شود، انواع دال‌های بتنی و سقف‌های تیرچه بلوک است که در ادامه، آرماتوربندی سقف تیرچه بلوک را آموزش می‌دهیم.
مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک
اجرای سقف تیرچه و بلوک متداول‌ترین سیستم اجرای سقف در ساختمان‌های بتنی است که به دلیل سرعت و سهولت اجرا و قیمت پایین‌تر نسبت به دال‌ها محبوبیت بیشتری دارد. روش اجرای سقف تیرچه بلوک شامل ۱۲ مرحله می‌شود که باید نسبت به جزئیات همه آن‌ها آگاه باشید.
اجرای سقف تیرچه بلوک در اسکلت بتنی شامل مراحل زیر می‌شود:
۱- بستن لوله‌های داربستی به آرماتور ستون: ابتدا لوله‌های داربستی با استفاده از سیم مفتول سایز ۲.۵ (معروف به سیم نجاری) به میلگردهای انتظار ستون‌ها بسته می‌شوند. این کار که به آن شاسی‌کشی می‌گویند، با استفاده از قوطی‌های فلزی ۸در۴ نیز قابل انجام است.
۲- نصب شمع‌های فلزی زیر لوله‌ها: در فواصل بین ستون‌ها، شمع‌های فلزی به فاصله حدود ۱ متر چیده می‌شود.
۳- نصب چوب‌های چهارتراش و تخته کف قالب: در این مرحله، تخته‌های چهارتراش کف قالب قرار داده می‌شوند و سطح زیرین قالب تیرها روی آن قرار می‌گیرد. سپس نصب جک‌های نگهدارنده و قالب کف تکمیل می‌شود.
۴- قالب بندی دال مورب پله: قالب‌بندی پاگرد و دال مورب پله نیز به همین ترتیب انجام شده و جک‌ها با استفاده از گوه‌های چوبی در جای خود تثبیت می‌شوند.
۵- آرماتوربندی تیرها: برای آرماتوربندی تیر در سقف تیرچه بلوک، ابتدا آرماتورهای طولی تیرها اجرا می‌شود، سپس خاموت‌ها نصب شده و آرماتوربندی تیر تکمیل می‌گردد.
۶- آرماتوربندی دال پله: برای این منظور، آرماتورهای دال پله برش و خم داده شده و در محل خود قرار می‌گیرند. توجه داشته باشید معمولاً پاگرد و شمشیری راه پله به صورت دال بتنی اجرا می‌شوند.
۷- نصب قالب‌های پیرامونی و پشت بند تیرها: گام بعدی در اجرای سقف های تیرچه بلوک، قالب بندی پیرامونی تیرها است.
۸- نصب تیرچه‌ها و چیدن بلوک‌ها روی تیرچه: پس از نصب تیرچه‌ها به فاصله محور تا محور معمولاً ۵۰ سانتی‌متر، بلوک‌ها یا فوم‌ها در فضای بین دو تیرچه نصب می‌شوند.
۹- قالب بندی کلاف‌های عرضی: در دهانه‌های بلندتر از ۴ متر جهت جلوگیری از پیچش تیرها، توزیع بهتر بار روی تیرچه‌ها و مشارکت آن‌ها در باربری، مخصوصاً در مواجهه با بارهای متمرکز، اجرای کلاف عرضی در جهت عمود بر تیرچه‌ها ضروری است. لذا باید بین فوم‌ها یا بلوک‌ها به عرض حدود ۱۰ سانتی‌متر فاصله ایجاد شود.
۱۰- اجرای میلگرد حرارتی روی سقف: در این مرحله از آرماتوربندی سقف تیرچه بلوک، آرماتورهای حرارتی جهت کنترل ترک‌های ناشی از تنش‌های حرارتی و جمع‌شدگی بتن اجرا می‌شوند. این آرماتورها به قطر ۶ یا ۸ میلی‌متر و فواصل حدود ۲۵ سانتی‌متر در دو جهت عمود بر هم روی سقف پهن می شوند.
اگر می‌خواهید در مورد میلگرد حرارتی و روش اجرای آن بیشتر بدانید، مقاله زیر را بخوانید.
# حتما بخوانید
۱۱- نصب میلگرد ممان منفی و اتکا: از دیگر میلگردهایی که در آرماتوربندی سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شود، میلگردهای ممان منفی و اتکا (ادکا) هستند. از این میلگردها در صورت لزوم استفاده می‌کنند.
میلگردهای ممان منفی یا عصایی به صورت L شکل با خم ۹۰ درجه جهت جلوگیری از ترک و تحمل ممان‌های منفی تکیه گاه اجرا می‌شوند. میلگردهای اتکا نیز به شکل Z باز شده هستند که به منظور اتصال مناسب، جلوگیری از سُرخوردن تیرچه از روی تیر و تحمل بخشی از برش در قسمت اتصال تیرچه به تیر قرار می‌گیرند. در مورد این دو نوع میلگرد می‌توانید در مقاله تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی بیشتر بخوانید.
۱۲- بتن ریزی بعد از آرماتوربندی سقف: آخرین مرحله‌ای که در آموزش اجرای سقف تیرچه بلوک باید اشاره کنیم، بتن ریزی سقف است که به دلیل مفصل بودن نکات آن، در ادامه به آن می‌پردازیم.
مرحله نهایی و جزئیات اجرای سقف تیرچه بلوک
پس اجرای تمام مراحل بالا، بررسی نهایی و بتن ریزی انجام می‌شود. قبل از بتن ریزی باید سلامت و نحوه آرماتوربندی سقف تیرچه بلوک، به ترتیب چک‌لیست زیر بررسی شود:
- کنترل سایز فاصله و خم آرماتورهای طولی و خاموت تیرها
- کنترل خیز منفی تیرچه‌ها در دهانه‌های بلند
- کنترل نصب میلگردهای ممان منفی و اتکای تیرچه‌ها
- کنترل اجرای کلاف‌های عرضی
- بررسی میزان کاور و آرماتورهای تقویتی تیرها
- بررسی اجرای خاموت در فصل مشترک تیر و ستون
- بررسی فواصل آرماتورهای حرارتی
بعد از تکمیل بررسی‌ها، مراحل نصب اسپیسر و تمیزکاری نهایی جهت بتن‌ریزی انجام می‌شود. سپس، بتن‌ریزی سقف را به ضخامت حدود ۵ سانتی‌متر انجام می‌دهند. برای این منظور، بتن با پمپ دکل به سقف منتقل شده، بعد توسط عوامل اجرایی روی سقف پخش و تسطیح می‌شود تا به ضخامت حدود ۵ سانتی‌متر برسد.
بتن‌ریزی دال پله نیز در این مرحله انجام شده و از پایین به بالا و با استفاده از بتن با اسلامپ کم (حدود ۵-۶ سانتی‌متر) انجام می‌گیرد.
تمامی مراحلی که تا اینجا گفته شد، باید در آرماتوربندی سقف طبقات دیگر نیز اجرا شود. به طور کل، این مراحل به صورت طبقه به طبقه تا تکمیل اسکلت ساختمان تکرار می‌شود.
سخن آخر
در صورت اجرای صحیح سقف تیرچه بلوک و رعایت ضوابطی که در نحوه اجرای سقف تیرچه بلوک گفته شد، این سقف از عملکرد لرزه‌ای نسبتا بالایی برخوردار خواهد شد. در این صورت می‌توان آن را به صورت گسترده در سازه‌های بتنی استفاده کرد.
