۵ تفاوت اصلی میلگرد ادکا و میلگرد ممان منفی

میلگرد ممان منفی و میلگرد اتکا از جمله پرکاربردترین میلگردهای تقویتی در سقف های تیرچه بلوک هستند و هر دو در جهت استحکام و تقویت سقف استفاده می شوند؛ اما تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی نیز در بسیاری جهات، قابل بررسی است. به  طور مثال، کاربرد اصلی میلگرد ممان منفی در داخل سقف، و کاربرد میلگرد ادکا در قسمت تحتانی هر تیرچه است. علاوه بر کاربرد، تفاوت این دو میلگرد را می توان در شکل ظاهری، ضرورت استفاده، نحوه اجرا و … نیز بررسی کرد.

در این مقاله از آهن ملل، ابتدا به معرفی میلگرد ممان منفی و میلگرد ادکا می پردازیم. سپس با بررسی کاربرد میلگرد ممان منفی و ادکا، ۵ تفاوت اصلی این دو میلگرد را بررسی می کنیم.

آهن ملل		ویژگی های محصول
۱	نام محصول	میلگرد اُدکا (اتکا)  /  میلگرد ممان منفی
۲	شکل ظاهری	میلگرد ادکا: سری خمیده و ظاهری شبیه گرن اردک دارد. میلگرد ممان منفی: انحای شبیه به عصا دارد.
۳	کاربرد	میلگرد ادکا: جلوگیری از ایجاد ترک های برشی بتن میلگرد ممان منفی: جلوگیری از نیروی کششی ناشی از لنگر منفی در قسمت فوقانی دال
۴	ضرورت استفاده	استفاده از میلگرد ممان منفی به دلیل وجود کشش در دو سر تیرچه، ضروری است، اما استفاده از میلگردهای ادکا ضروری نمی باشد.

میلگرد اوتکا (ادکا) چیست؟

به طور کلی، میلگرد ادکا یا اوتکا به آرماتوری گفته می‌شود که در محل اتصال تیر سقف به تیرچه نصب می شود. همانطور که می دانید، تیرچه ها در سقف روی بال پایینی تیر فولادی قرار می گیرند؛ به همین دلیل، ممکن است فضای نشیمن برای تیرچه در سقف به میزان کافی مهیا نباشد. از این رو برای رفع مشکل از میلگرد اتکا استفاده می شود که سری خمیده و ظاهری شبیه گرن اردک دارد. یعنی علاوه بر جوش تیرچه به بال پایینی تیر سقف، دو قطعه تیرچه و تیر را توسط میلگرد ادکا به یکدیگر متصل می‌کنند.

با رفع مشکل فضای نشیمن تیرچه سقف، دیگر احتمال دررفتن تیرچه در حین اجرا (هنگام بتن ریزی یا تردد افراد) وجود ندارد. البته این مشکل بیشتر در سازه هایی اتفاق می افتد که پهنای بال پایینی تیر کم باشد. سایر مزایای میلگرد ادکا شامل موارد زیر است:

• جلوگیری از ارتعاشات و کاهش میزان خیز سقف
• تحمل بارها و فشارهای وارده از طبقه فوقانی بر میلگردهای کششی اصلی
• جلوگیری از راحت ترک خوردن سقف از محل تیر حمال
• جلوگیری از تخریب کامل سقف، هنگام از هم گسیختگی سازه (مانند زلزله)

استفاده از میلگرد ادکا در سقف تیرچه بلوک نیاز به طراحی خاصی ندارد و بر اساس ضوابط آیین نامه ای، برش، خم و اجرا می شود. همچنین میلگردهای اتکا باید نسبت به میلگردهای کششی، مقداری به سمت داخل تکیه‌ گاه کشیده شوند. طول میلگرد ادکا حدود ۱۲ متر است.

ویژگی‌ های میلگرد اوتکا

همانطور که گفتیم، ویژگی و مزیت اصلی میلگردهای اوتکا استحکام بخشی به سقف است. دیگر ویژگی این میلگرد را می توان به صورت زیر بیان کرد:

• امکان قرارگیری روی هر نوع تیرچه و قابلیت خم شدن تا ۱۸۰ درجه را دارد. (کمینه خم شدن آن باید ۱۸۰ درجه باشد.)

میلگرد یا آرماتور ممان منفی چیست؟

میلگرد ممان منفی، یکی از انواع میلگردهای تقویتی در سقف‌ های تیرچه بلوک است. میلگرد تقویتی و در مجموع، همه انواع میلگردها از جمله مصالحی هستند که برای مقاوم‌ سازی ساختمان، بسیار حیاتی می باشند. البته انواع میلگرد، مشخصات و کاربردهای متنوعی دارد. توصیه می کنیم برای آشنایی با انواع میلگرد، مشخصات و کاربردهای آنها مقاله زیر را مطالعه کنید.

کاربرد میلگرد ممان منفی در اسکلت فلزی، بیشتر داخل تیرچه بلوک ها و برای رفع لنگر منفی دال سقف است. هنگام اجرای تیرچه بلوک ها، دهانه آن ها برخلاف بحث تئوری، دهانه ای ساده فرض نمی شود. یعنی در زمان اجرا، دال بتنی سقف یکدست بوده و در نتیجه، مقداری لنگر منفی ایجاد می شود. برای تحمل این لنگرهای منفی از میلگرد ممان منفی استفاده می شود.

با استفاده از میلگرد ممان منفی، نیروی کششی ناشی از لنگر منفی در قسمت فوقانی دال، خنثی می ‌شود. این کار با قرارگیری میلگردهای ممان منفی بالای دال بتنی سقف و میان دو دهانه مجاور، صورت می گیرد. همین کاربرد آرماتور ممان منفی در قسمت ‌های ابتدایی و انتهایی تیرچه، باعث شده به تیرچه ممان منفی، سرتیرچه نیز گفته شود.

ویژگی‌های میلگرد ممان منفی

از جمله ویژگی های میلگردهای ممان منفی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برای ساخت میلگرد ممان منفی، از میلگردهای آجدار سایز کوچک مانند سایز ۸، ۱۰، ۱۲ و گاهی ۱۴ میلی متر استفاده می شود.
• زاویه خم این آرماتور، باید حداقل ۹۰ درجه باشد.

شباهت های میلگرد اتکا و میلگرد ممان منفی

ویژگی ‌های بارز میلگردهای اتکا و ممان منفی بسیار شبیه به هم هستند. شباهت این دو نوع میلگرد را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:

• افزایش استحکام سقف
• کاهش میزان بار به میلگردهای کششی
• جلوگیری از ترک برداشتن سقف
• جلوگیری از ارتعاشات و خیز سقف
• مقاوم شدن سازه سقف در برابر زلزله

تفاوت میلگرد ادکا (اتکا) و ممان منفی

۱- شکل ظاهری: ظاهر و انحنای میلگردهای ادکا به گردن اردک شباهت دارد، اما نوع انحنا و شکل میلگرد ممان منفی، بیشتر به عصا شبیه است.

۲– ضرورت استفاده: از مهم ترین و اصلی ترین تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی، ضرورت به کار بردن آنها در سازه هاست. استفاده از میلگرد ممان منفی به دلیل وجود کشش در دو سر تیرچه، ضروری است. از این رو در آیین ‌نامه‌ های عمرانی نیز به ضرورت به کار بردن میلگرد ممان منفی در سقف تیرچه بتنی تاکید شده است، اما میلگرد اتکا باید زمانی به کار رود که مقاومت برشی انتهای تیرچه کافی نباشد. یعنی استفاده از میلگردهای ادکا ضروری نبوده و زمانی استفاده می شوند که لازم باشد در انتهای تیرچه ‌ها ظرفیت برش را تأمین کنند.

۳- کاربرد: بیشترین استفاده و کاربرد میلگرد ادکا جلوگیری از ایجاد ترک های برشی است، اما وظیفه میلگرد ممان منفی جلوگیری از نیروی کششی ناشی از لنگر منفی در قسمت فوقانی دال است.

۴- نحوه اجرا: نحوه اجرای میلگرد اوتکا و ممان منفی نیز با یکدیگر تفاوت دارد. به طوری که برای اجرای میلگرد اوتکا باید ۱۲ سانتی ‌متر از میلگرد کششی یا کرنشی به داخل ادامه پیدا کند (وارد تکیه‌گاه شود). در غیر این صورت، باید در انتهای تیرچه، با سطح مقطعی معادل با میلگرد کششی و با طول پوشش کافی نصب شوند؛ اما میلگرد ممان منفی، لازم است با در نظر گرفتن ۱۵ درصد لنگر خمشی در وسط دهانه و در محل تکیه ‌گاه تعبیه شود. در صورتی که تکیه گاه، میانی باشد، بیشترین لنگر خمشی دهانه های طرفین، ملاک محاسبه قرار می گیرد. میلگردهای ممان منفی به گونه ای نصب می شوند که حداقل تا ۱.۵ دهانه آزاد، از تکیه‌گاه به طرف داخل دهانه، ادامه داشته باشند. نکته دیگر در اجرای میلگرد ممان منفی این است که این میلگرد باید در سر تیرچه نصب شود، زیرا در دو سر تیرچه ها کشش داریم و باید از میلگرد ممان منفی برای مهار آن استفاده کنیم.

۵- هزینه: دیگر تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی مربوط به هزینه استفاده از آن‌هاست. برای این مقایسه و انتخاب آنها باید به قیمت روز میلگرد توجه کرد. از این رو لازم است به طور روزانه، قیمت این دو محصول را بررسی کرده و سپس انتخاب نهایی صورت گیرد. برای اطلاع از قیمت ها می توانید از طریق لینک زیر، قیمت روز انواع میلگرد را بررسی کنید.

نکاتی ضروری برای اجرای میلگرد ادکا و میلگرد ممان منفی

همانطور که گفتیم، میلگرد ادکا نوعی میلگرد تقویت برشی است که می توان از آن برای جلوگیری از ایجاد ترک برشی استفاده کرد. این کار به یکی از دو روش زیر صورت می گیرد:

روش اول: میلگرد کششی، حداقل به اندازه ۱۲ سانتی متر به داخل تکیه گاه ادامه پیدا کند.

روش دوم: در قسمت انتهایی تیرچه، میلگرد ادکا با سطح مقطعی برابر با میلگرد کششی و با طول پوشش کافی نصب شود.

تعبیه و نصب میلگرد ممان منفی نیز باید با محاسبه ۱۵ درصد لنگر خمشی وسط دهانه در جایگاه تکیه گاه صورت گیرد. اگر این تکیه گاه، میانی باشد، محاسبه آن برحسب بیشترین میزان لنگر خمشی دهانه های طرفین انجام می شود. استفاده از میلگرد ممان منفی به دلیل کشش در دو سر تیرچه، امری ضروری و مهم است.

سخن آخر

اجزای اصلی سازه های فلزی و بتنی (مانند تیر، ستون و …) بدون کمک مصالح تقویتی سازه، نمی توانند وظیفه تحمل نیروهای وارده بر سازه را به خوبی انجام دهند. اجرای میلگرد ادکا و ممان منفی در سازه ها از موثرترین عناصر تقویتی در سازه سقف هستند. مهم ترین مزیت و وظیفه اصلی این دو تیرچه، استحکام ‌بخشی خاص آن ‌ها به سقف است. این دو میلگرد، شباهت ها و تفاوت های متنوع و بسیاری دارند که در این مقاله به تفضیل به معرفی آن ها پرداخته شد.

سوالات متداول تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی