آمار اخیر نشان می دهد که صادرات آهن ایران رشد منفی داشته است. ارزش صادرات کل زنجیره آهن و فولاد ایران در ۵ ماهه اول سال ۱۴۰۳ نسبت به بازه زمانی مشابه سال ۱۴۰۲ ، منفی ۱۳ درصد تغییر کرده است. در حال حاضر بازارهای برتر صادرات آهن ایران، کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان، ترکیه و امارات هستند.
به طور کلی، این پنج کشور ۷۵ درصد از صادرات محصولات ایرانی را به خود اختصاص داده اند. طبق آمار کامل محصولات فولادی در پنج ماهه اول ۱۴۰۳ انجمن تولید کنندگان ایران، ارزش صادرات آهن برابر با ۲ میلیارد و ۶۹۹ دلار بوده است که در مقایسه با سال قبل، ۴۱۹ میلون دلار کاهش داشته است.
تحریم و ارز چند نرخی، عوامل اصلی کاهش صادرات آهن
با وضعیت اقتصادی کنونی و تحریم های خارجی، در حال حاضر ایران با محدودیت صادرات روبرو است و در صورت ادامه این محدودیت، چالش های جدیدی در بخش فولاد و آهن نیز ایجاد خواهد شد. به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران، ارزش کل صادرات ایران در سال ۱۴۰۲، بالغ بر ۵۰ میلیارد بوده که ۲۰ میلیارد آن مربوط به صادرات غیر نفتی بوده است.
همچنین، مسئله ارز چند نرخی در ایران یکی دیگر از موانع صادرات بوده که بارها گریبان گیر صادر کنندگان شده است. وجود نرخ های متعدد ارزی و همچنین ایفای تعهدات ارزی با قیمت پایین تر موجب شده تا صادرکنندگان ارزهای خود را به طور غیر رسمی در بازار بفروشند.
عراق و افغانستان، بزرگترین مقاصد صادراتی آهن ایران
به واسطه روابط سیاسی و اقتصادی نزدیک ایران با عراق و افغانستان و همچنین هم مرزی آنها، صادرات آهن در سالهای اخیر افزایش داشته است. صادرات کل ایران به عراق ۵.۲ میلیارد دلار بوده است . همچنین، صادرات غیر نفتی ایران به عراق از لحاظ میزان وزنی برابر با ۱۳.۱ میلیون تُن بوده است که در مقایسه با سال قبل، ۲۷.۵ درصد افزایش داشته است. بخش اعظم صادرات غیر نفتی ایران به عراق مربوط به گاز طبیعی مایع شده، شمش آهنی، مقاطع فولادی و انواع میلگرد بوده است.
اوایل سال ۱۴۰۳، میزان کل صادرات ایران به افغانستان، ۱ میلیارد و ۸۷۱ میلیون دلار بوده است که در مقایسه با سال قبل، ۱۳.۶ درصد افزایش داشته است. همچنین، میزان صادرات شمش آهن و فولاد به افغانستان نسبت به سال گذشته افزایش ۷۶ میلیون دلاری داشته است.
آینده صادرات و قیمت آهن
در صورت از بین رفتن تحریم ها و حمایت دولت، تراز تجاری مثبت خواهیم داشت. ایران در سالهای اخیر دچار کسری تجاری شده است به طوریکه در سال ۱۴۰۲، کسری تجاری ایران برابر با ۱۷ میلیارد دلار بود. در صورت اقدام دولت و همکاری اتاق بازرگانی، زمینه برای افزایش صادرات فراهم می شود و شاهد به تعادل رسیدن بازار و قیمت آهن خواهیم بود. با این حال، این امر کمی زمان بر است و نیاز به برنامه ریزی در سطح خُرد و کلان دارد.
