میلگرد آجدار سردار، نوعی میلگرد است که در هر ۲ سر یا تنها در یک سر آن، قطعاتی شبیه به کلاهک وجود دارد. وجود این کلاهک ها باعث می شود میلگرد برای اتصال تیر به ستون، عملکرد بهتری داشته باشد. قبل از این که میلگرد سردار در ساختمان سازی استفاده شود، برای مهار میلگردها در بتن، ۲ سر آنها را خم می‌کردند که این کار باعث ایجاد ازدحام میلگردها در کنار یکدیگر می‌شد. برای رفع این مشکل از اتصال کلاهک به میلگرد یا میلگرد سردار استفاده می‌کنند. برای پاسخ جامع تر به سوال میلگرد سردار چیست و همچنین پی بردن به جزئیات بیشتر در مورد انواع میلگرد سردار، اشکال کلاهک ها، روش اجرا و قوانین مربوط به آن، با این مقاله از دانشنامه آهن ملل همراه باشید.
نسخه صوتی مقاله میلگرد کلاهک دار (سردار) چیست؟
مروری بر انواع میلگرد
قبل از این که بخواهیم اطلاعات بیشتری درمورد میلگرد کلاهک دار در اختیارتان قرار دهیم، لازم است آشنایی نسبی با خود میلگرد و انواع آن داشته باشید.
میلگرد، محصول فولادی طویل و توپر است که به صورت ساده و آجدار تولید می شود. میلگردها اصلی ترین مقطع فولادی در ساخت و ساز هستند و از آن ها برای بهبود مقاومت کششی بتن استفاده می شود. انواع میلگرد را بر اساس شکل ظاهری می توان به صورت زیر معرفی کرد:
- میلگرد ساده: این مدل میلگرد، ظاهری صاف و بدون آج دارد و بیشترین کاربرد آن نیز برای مصارف صنعتی است که باعث ایجاد استحکام و مقاومت تجهیزات مختلف می‌شود.
- میلگرد آجدار: زمانی که روی سطح بیرونی میلگردها آج‌هایی به شکل های گوناگون، مانند آج یکنواخت و مارپیچ، مرکب یا دوکی ایجاد شود، به آنها میلگرد آجدار می‌گویند. بیشترین کاربرد آن ها نیز در ساختمان‌سازی است. همچنین برای ساخت میلگرد آجدار سردار از آنها استفاده می شود.
علاوه بر دسته بندی فوق، می‌توان انواع مختلف میلگرد را بر اساس جنس مواد اولیه و پوشش به‌کاررفته برای ساخت آنها نیز دسته‌بندی کرد که می توانید معرفی کامل آن ها را در مقاله معرفی انواع میلگرد بخوانید.
# حتما بخوانید
میلگرد کلاهک دار یا میلگرد سردار چیست؟
میلگردهایی که به یک یا دو سر آن ها کلاهک های فولادی متصل شده است، میلگرد سردار یا کلاهک دار می گویند. به‌دلیل وجود مشکل فضا در پی ساختمان از میلگردهای کلاهک‌دار یا سردار برای اجرای فونداسیون استفاده می‌شود.
برای توضیح بیشتر، بگذارید تعریف میلگرد سردار را اینگونه ادامه بدهیم؛ در سازه‌های بتنی، جهت نگهداری و ثبات میلگردها هنگام انجام اتصالات ستون به دیوارهای عرضی، معمولا از میلگردهای خم‌شده با زاویه ۹۰ و ۱۳۵درجه استفاده می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث ازدحام میلگرد در محل مورد نظر گردد که ممکن است زمان بتن‌ریزی، مواد به خوبی وارد فضا و بین اتصالات نشده و مشکلاتی را به‌همراه داشته باشد.
اینجاست که وظیفه اصلی میلگرد آجدار سردار مشخص می شود؛ زیرا استفاده از این محصول به جای مقاطع خم‌شده، می‌تواند مانع بروز ازدحام میلگردها و عدم نفوذ بتن شود.
در ادامه می توانید تعریف میلگرد آجدار سردار را در آئین نامه بتن ایران (آبا) مشاهده کنید:
تعریف میلگرد سردار در «آبا»:
میلگردهای آجدار سردار (headed deformed bars) میلگردهای آجداری هستند که سرهایی به یک یا دو انتهای آن ها متصل می شود.
تاریخچه استفاده از میلگرد کلاهک دار
استفاده از میلگرد برای سازه‌های بتنی، قدمتی بیش از ۵۰ سال دارد؛ اما به‌کاربردن میلگرد آجدار سردار برای جلوگیری از ازدحام مقاطع در محل اتصالات، به سال ۲۰۰۸ میلادی برمی‌گردد.
در این سال، بر اساس آیین‌نامه ACI318-08 که در رابطه با مسلح‌سازی ساختمان‌ها و ضوابط به‌کارگیری میلگرد ارائه شد، میلگرد کلاهک‌دار جهت ایجاد فضای مناسب در فونداسیون ساختمان و برای مقابله با کمبود فضا معرفی شد. در ایران نیز الزامات و روش استفاده از میلگرد سردار در آئین نامه بتن ایران (آبا) معرفی شده است.
انواع میلگرد سردار و اصطلاحات مربوط به آن ها
انواع میلگرد سردار را می توان با توجه به نوع قطعه اصلی که کلاهک به آن اضافه می شود، دسته بندی کرد. به این صورت که ممکن است خود میلگرد را کلاهک دار کنند و یا کلاهک را به میلگرد تغییر شکل یافته (مثلا گل میخ) اضافه کنند.
در ادامه، انواع میلگرد سردار و همچنین اصطلاحات مربوط به آن ها را طبق استاندارد ملی ایران معرفی می کنیم:
- میلگردهای آجدار سردار (headed deformed bars) میلگردهای آجداری هستند که سرهایی به یک یا دو انتهای آن ها متصل می شود.
- پیچ سردار (headed bolt): بولتی است که قبل از بتن ریزی استفاده می شود و معمولا مقاومت کششی خود را از قفل و بست مکانیکی در بتن به دست می آورد.
- گل میخ سردار جوشی (welded headed stud ): این نوع گل میخ سردار به صفحه فولادی جوش داده می شود و قبل از بتن ریزی کار گذاشته می شود.
- گل میخ برشی (headed shear stud reinforcement) : نوعی گل میخ سردار است که به صورت تکی یا گروهی اجرا می شود و مهار در آن ها به وسیله سری ها (کلاهک ها) تامین می شود. این سری ها یا در دو انتها هستند، یا یک سری در یک انتها و صفحه فولادی در انتهای دیگر قرار دارد.
انواع کلاهک های میلگرد سردار
برای ساخت میلگرد کلاه دار، معمولا از انواع میلگرد آجدار استفاده می‌شود و شکل ظاهری کلاهک آن ها نیز متنوع و مختلف است. انواع کلاهک میلگرد با توجه به نوع کاربرد و نحوه طراحی تعیین می شود و شامل اشکال زیر است:
- دایره‌ای: این مدل از کلاهک برای میلگرد اجدار سردار، به‌عنوان بهینه‌ترین شکل شناخته می‌شود و کارایی بیشتری دارد.
- بیضی: میلگردهایی که دارای کلاهک بیضی‌شکل هستند، می‌توانند باعث افزایش فاصله بین دیگر مقاطع شوند.
- مستطیل: میلگردهای سردار با ساختار کلاهک مستطیلی، باعث ایجاد مشکل برای جای‌گذاری مقاطع بالایی می‌شوند.
- مربع: عملکرد این نوع از کلاهک‌ها نیز دقیقا شبیه به میلگردهایی با سر مستطیلی‌شکل است.
کاربرد میلگرد سردار
میلگردهای کلاهک دار می‌توانند اتصال محکمی در فونداسیون ایجاد کنند و مانع از لغزش میلگردها شوند. با به‌کارگیری این نوع مقطع فولادی، دیگر نیازی به خم‌کردن میلگردها نخواهد بود. به همین دلیل، در سازه‌هایی که برای اجرای فونداسیون به چنین عملیاتی نیاز دارد، استفاده از میلگردهای کلاهک‌دار، کاربرد بیشتری دارد.
مزایای میلگرد سردار
استفاده از میلگرد آجدار سردار در مقایسه با نمونه‌های ساده می‌تواند مزایای زیادی را به‌دنبال داشته باشد. البته باید به نوع بارگذاری این نوع میلگردها در سازه نیز توجه داشته باشید.
کاهش ریسک شکسته‌شدن میلگردها بعد از نصب، اجرای آسان، تحمل بار و قابلیت مهار بالاتر، پایین‌آوردن تراکم میلگردها و نیاز به طول مهاربندی کمتر، از جمله مزایایی است که این نوع مقاطع در زمان بارگذاری طولی ایجاد می‌کنند.
اگر از میلگرد کلاهی به‌صورت بارگذاری عرضی در سازه استفاده شود، مزایایی به شرح زیر را خواهد داشت:
- زمان نصب و اجرای آن کمتر از میلگرد آجدار معمولی است.
- مقاومت برشی سازه‌ها را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- به دلیل امکان استفاده از میلگردهای بزرگ‌تر، تعداد و تراکم مقاطع کاهش می یابد.
- سازه های ساخته شده با میلگرد کلاهک دار، در مقایسه با سایر سازه‌هایی که از میلگرد معمولی استفاده می‌کنند، مقاومت بیشتری در خمش دارند.
- گلمیخ های سردار در مقایسه با خاموت های تک پایه که در انتها دارای خم هستند، دچار لغزش کمتری شده و در نتیجه باعث کاهش عرض ترک های برشی می شوند.
- بهبود عملکرد گلمیخ ها موجب افزایش دامنه مقاومت برشی و فاصله بین خطوط محیطی برای نصب آنها می شود.
روش های ساخت میلگرد سردار
برای ساخت میلگردهای سردار از ۲ روش مختلف استفاده می‌کنند که با نام رزوه‌ای و جوشی شناخته می‌شود و هر کدام از آنها باید طبق مقررات ساختمان‌سازی انجام شود.
برای تولید میلگرد سردار در روش جوشی-اصطکاکی، ابتدا مقاطع را روی یک صفحه قرار می‌دهند که با سرعت بالایی در حال چرخش است. این حرکت، باعث ذوب‌شدن میلگردها می‌شود. حرارت بالایی که از اصطکاک بین صفحه و میلگرد به وجود می آید، می‌تواند در اتصال بین میلگرد و کلاهک موثر باشد. به‌طور معمول از این روش برای اتصال کلاهک‌هایی به شکل مستطیل، مربع، دایره و بیضی استفاده می‌کنند.
برای ساخت میلگردهای سردار به روش رزوه‌ای، کلاهک را با استفاده از رزوه و مثل یک مهره، روی قسمتی از میلگرد می پیچانند. استفاده از روزه، این امکان را فراهم می‌کند تا باز و بسته‌شدن به‌راحتی انجام شود.
نکات استفاده از میلگرد سردار با توجه به آیئن نامه و استاندارد
در آئین نامه بتن ایران در مورد ضوابط استفاده از میلگرد سردار و نکات تقویت سازه به کمک آن ها صحبت شده است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- از میلگردهای آجدار سردار نباید برای ساخت آرماتور دورگیر استفاده کرد.
- برای میلگردهای برشی سردار، ضخامت پوشش بتن روی سر و صفحه زیر میلگردها نباید از ضخامت پوشش میلگرد در عضو کمتر باشد.
- از گل میخ های سردار به عنوان آرماتور برشی در دال های دوطرفه استفاده می شود. مشخصات این گل میخ ها باید مطابق استاندارد ASTM A1044 باشد.
- آرماتور برشی گل میخ سردار را می توان به عنوان تقویت برشی در دال ها و فونداسیون نیز استفاده کرد؛ به شرط آن که هندسه و روش جاگذاری آن ها مطابق با الزامات بخش «تحلیل و طراحی سیستم دال های دوطرفه بتن آرمه» در آئین نامه باشد.
- استفاده از مجموعه میلگردهای سَردار به عنوان تنگ مجاز نیست.
- استفاده از میلگردهای سَردار متصل به هم به عنوان دورگیر مجاز نیست.
روش اجرای میلگردهای سردار در سازه
نمونه ای از روش های اجرای انواع میلگرد سردار را با توجه به آئین نامه بتن ایران (آبا) می توانید در تصاویر زیر مشاهده کنید.
تصویر زیر، آرماتور مهار یا مهارهای تعبیه شده را قبل از بتن ریزی نشان می دهد که شامل پیچ های مستقیم با مهره در دو انتها، پیچ های سردار، گل میخ های سردار و پیچ های با قلاب ۹۰ و ۱۸۰ درجه است.
روش استفاده از میلگرد سردار برای جلوگیری از شکست بتن، با اتصال میلگرد سردار و آرماتورهای مورب در روش خرپایی به صورت زیر می باشد.
در شکل زیر می توانید اتصال گل میخ های برشی سردار را به یکدیگر مشاهده کنید.
در شکل زیر نیز میلگردهای سردار افقی و قائم، همراه با تنگ یا خاموت جاگذاری شده در اتصال تیر را به ستون مشاهده می کنید.
قیمت میلگرد سردار
قیمت انواع میلگرد سردار با توجه به روش ساخت، نوع میلگرد سردار و همچنین قیمت میلگرد آجدار تعیین می شود. به همین دلیل، قیمت پایه این نوع میلگرد و همچنین نوسان قیمت آن را می توانید به راحتی با مشاهده قیمت میلگرد آجدار در لینک زیر متوجه شوید. همچنین می توانید برای اطلاع از قیمت میلگردهای سردار، با کارشناسان آهن ملل تماس بگیرید.
جمع بندی
میلگرد آجدار سردار، به منظور جلوگیری از ایجاد ازدحام میلگردها هنگام استفاده از مقاطعی با زاویه خمش ۹۰ یا ۱۳۵درجه در فونداسیون ساختمان‌های بتنی به‌کار می‌رود.
از طرفی نیز برای ساخت میلگردهای سردار، معمولا انواع مختلفی از کلاهک‌ها به شکل مربع، دایره، بیضی و مستطیل را به روش رزوه یا جوش به میلگرد متصل می‌کنند.
سوالات متداول
میلگرد سردارد چیست؟
نوعی میلگرد است که به دو سر یا یک سر آن کلاهک یا اصطلاحا سَر اضافه می شود. این کار به منظور اتصال بهتر میلگرد به تیر یا ستون و همچنین کاهش ازدحام میلگردها انجام می شود.
انواع میلگرد سردار چگونه دسته بندی می شوند؟
انواع میلگرد سردار طبق استانداردهای ملی به صورت زیر قابل دسته بندی هستند:
۱- میلگردهای آجدار سردار
۲- گل میخ سردار جوشی
۳- گل میخ برشی (نوعی گل میخ سردار)
انواع کلاهک میلگرد سردار به چه شکل هستند؟
انواع کلاهک میلگرد با توجه به نوع کاربرد و نحوه طراحی تعیین می شود و شامل اشکال زیر است:
۱- دایره ای
۲- بیضی
۳- مستطیل
۴- مربع
