این مقاله شامل اطلاعات جامع و دقیقی در مورد معادن سنگ آهن ایران می‌باشد و در آن همه چیز از اسامی معادن سنگ آهن ایران تا ظرفیت آن‌ها پوشش داده شده است. با داشتن اطلاعات دقیق در مورد ظرفیت معادن سنگ آهن ایران، می‌توانید برآوردی از پتانسیل و ذخایر این منابع کلیدی داشته باشید. همچنین در این مقاله به شما کمک می‌کنیم تا با موقعیت جغرافیایی معادن بزرگ سنگ آهن ایران و آخرین وضعیت و میزان استخراج آن‌ها آشنا شوید.
چرا معدن سنگ آهن اهمیت دارد؟
سنگ آهن از مهم‌ترین منابعی است که در توسعه اقتصادی کشورها نقش بسزایی دارد. همچنین تولید و قیمت آهن یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین‌کننده وضعیت اقتصادی کشورهای مختلف است. جالب است بدانید بیش از ۹۸ درصد از سنک آهن معادن جهان برای تولید فولاد استفاده می‌شود.
در قرن اخیر استخراج از معادن سنگ آهن به موازات تولید فولاد رشد قابل توجهی داشته است. مجموع ذخایر و منابع سنگ آهن در جهان حدود ۷۵۰ میلیارد تن (۲۵۰ میلیارد تن قابل استخراج) برآورد شده است. در کشور ما نیز طبق آخرین آمار و به گفته رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، میزان ذخایر سنگ آهن ایران ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تن است که حدود نیمی از آن مربوط به ذخایر اکتشاف شده می‌باشد.
اصطلاحات مربوط به معادن که باید بدانید
آهن چهارمین عنصر روی زمین از نظر فراوانی است. با اینکه اکثر سنگ‌های پوسته زمین حاوی مقداری آهن هستند، اما مقدار تجمیع کانی‌های آهن‌دار، مقدار ناخالصی، قابلیت فرآوری و دسترسی به معدن برای استخراج سنگ آهن، نیز اهمیت دارد.
با این توصیف سنگ آهن در معادن با دو اصطلاح قابل دسته‌بندی هستند:
- ذخایر آهن: سنگ های آهنی که استخراج آن‌ها در حال حاضر اقتصادی بوده و می‌توانند مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
- منابع آهن: سایر سنگ های آهن که به دلایل مختلف، استخراج آن‌ها در حال حاضر اقتصادی نیست، ولی در آینده می‌توانند مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
اصطلاحات زیر نیز از اصلی‌ترین مفاهیم در مورد معادن، مخصوصا معدن سنگ آهن است که باید با تعریف آن‌ها آشنا باشید:
- کانسنگ (سنگ معدن): گونه‌ای سنگ حاوی فلزات و عناصر ارزشمند و مهم است که از معدن استخراج می‌شود و سپس طی فرآیندی عناصر مورد نیاز از آن گرفته شده و قابل استفاده می‌شود.
- کانسار: منظور محل انباشت طبیعی کانسنگ‌ها است. به عبارتی منظور از کانسار، همان معدن است. در یک کانسار، یک کانسنگ خاص وجود دارد.
- کانی: به ماده‌ای گفته می‌شود که به‌طور طبیعی از معدن (کان، کانسار) به دست می‌آید.
- آنومالی: به معنی ناهنجاری است و در علم معدن منظور منطقه‌ای است که ویژگی‌های ژئوشیمیایی آن با مناطق اطرافش متفاوت است و ممکن است نتیجه کانی‌سازی باشد.
- مَگنِتیت: یکی از اصلی‌ترین سنگ‌های آهن با فرمول شیمیایی Fe3O4 است.
- هِماتیت: شکلی از اکسید آهن با فرمول شیمیایی Fe2O3است.
- لیمونیت: سنگ آهن لیمونیت دارای فرمول شیمیایی Fe۲o۳H.nH۲O است.
- پیرولوزیت: از مجموعه کانی‌های آهن‌دار با فرمول شیمایی با فرمول شیمیایی MnO2 است.
در لینک زیر نیز می‌توانید در مورد سنگ آهن اطلاعت بیشتری بخوانید، در ادامه این مقاله اختصاصا به معرفی معادن سنگ آهن در ایران می‌پردازیم.
# حتما بخوانید
لیست معادن سنگ آهن ایران
در تمام مناطق ایران کانسارهای آهن (معدن سنگ آهن) وجود دارد، اما تعداد محدودی از آن‌ها اکتشاف شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. مناطقی که در آن اصلی‌ترین معادن سنگ آهن ایران قرار دارد شامل ۸ منطقه زیر می‌شود که در ادامه به معرفی هر منطقه و معادن سنگ آهن آن می‌پردازیم.
- منطقه بافق (یزد)
- منطقه کرمان (سیرجان و گل گهر)
- منطقه اصفهان – اراک
- منطقه اصفهان – کاشان
- منطقه خراسان
- منطقه همدان، کردستان و کرمانشاه
- منطقه خلیج فارس
- سایر مناطق (منطقه سمنان، منطقه زنجان)
۱- معادن سنگ آهن بافق یزد
بیشترین و اصلی‌ترین معادن سنگ آهن ایران در استان یزد و منطقه بافق قرار دارند. در این منطقه حدود ۱۰ معدن سنگ آهن وجود دارد که ذخیار آن‌ها بالغ بر ۲ میلیارد تن است.
لیست معادن سنگ آهن یزد به ترتیب حجم ذخایر به این صورت است:
- چادرملو
- آنومالی شمالی – شرقی
- چغارت
- ساغند
- سه چاهون
- چاه گز
- ناریگان
- میشدوان
- سایر معادن کوچک و آنومالی‌ها (۲۵ آنومالی)
۱-۱- معدن سنگ آهن چادرملو
بزرگ‌ترین معدن سنگ آهن کشف شده در منطقه بافق، معدن چادرملو است و از این جهت می‌توان آن را معدن سنگ آهن مرکزی بافق دانست. ذخیره این معدن حدود ۳۸۰ میلیون تن برآور شده است.
معدن سنگ آهن چادرملو یزد در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی روستای ساغند و در ۶۵ کیلومتری شمال غرب چغارت قرار دارد. نزدیک‌ترین دسترسی معدن چادرملو به جاده یزد – طبس و مشهد است و از اصلی‌ترین معادن سنگ اهن طبس به شمار می‌رود.
کانسار این معدن غنی از آهن متراکم است. کانی (سنگ آهن) عمده معدن چادرملو از نوع مگنتیت است. در این معدن مانند سایر معادن سنگ آهن بافق، هر دو نوع سنگ آهن کم عیار و پرعیار دیده می‌شود. ولی قسمت کم عیار در معدن چادرملو نسبتا محدود بوده و از ۱۰ درصد کل ذخیره توده معدنی تجاوز نمی‌کند.
- عیار آهن در قسمت پرعیار ۵۶ تا ۵۸ درصد و در قسمت کم عیار ۳۰ تا ۳۲ درصد است.
سنگ آهن کانسار چادرملو به طور مستقیم در کارخانه‌های ذوب آهن قابل مصرف نیست و باید قبل از مصرف مورد فرآوری قرار گیرد.
۱-۲- معدن سنگ آهن آنومالی شمالی و شرقی
در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر بافق و در فاصله کمی از چغارت دو آنومالی مهم وجود دارد. یکی از این آنومالی‌ها به نام آنومالی شمالی در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال معدن چغارت و دیگری به نام آنومالی شرقی در فاصله ۱۳ کیلومتری شرق معدن چغارت قرار دارد.
- آنومالی شمالی ذخیره‌ای حدودا ۳۳۷ میلیون تن دارد و عیار متوسط آهن آن حدود ۲۵ درصد است. کانه اصلی معدن آنومالی شمالی، مگنتیت است.
- ذخیره معدن آنومالی شرقی ۲۰۰ میلیون تن برآورد شده است. کانه اصلی سنگ معدنی آن نیز مگنتیت بوده و می‌توان گفت مهم‌ترین معدن سنگ آهن مگنتیت ایران است. عیار آهن آن بالاتر از ۵۰ درصد گزارش شده است.
۱-۳-معدن سنگ آهن چغارت
معدن سنگ آهن چغارت در ۱۴ کیلومتری شمال غرب شهرستان بافق و کنار خط آهن بافق – اصفهان قرار دارد. در حال حاضر سالانه حدود ۳ میلیون تن سنگ آهن از معدن سنگ آهن چغارت استخراج می‌شود.
ذخیره کل معدن ابتدا حدود ۲۱۵ میلیون تن برآورد شده بود، اما با تکمیل عملیات اکتشافی در سال ۱۳۹۶، ذخیره کل معدن ۱۹۶ میلیون تن تعیین شد. از این میزان حدود ۵% کانه کم عیار با ۳۵ تا ۴۰% آهن است و بقیه پرعیار می‌باشد.
کانی اصلی معدن آهن چغارت مگنتیت است. توده معدنی آن نیز از دو قسمت تشکیل شده است:
- پرعیار و کم فسفر
- کم عیار و مقدار فسفر نسبتا بالا
معدن سنگ آهن چغارت تامین‌کننده سنگ آهن برای ذوب آهن اصفهان است.
۱-۴-معدن سنگ آهن ساغند
این معدن در شرق روستای ساغند قرار دارد. از نظر نزدیکی به سایر معادن سنگ آهن منطقه بافق نیز در ۱۲۰ کیلوکتری شمال شرق چغارت و ۲۵ کیلومتری شمال چادرملو قرار دارد.
کانی اصلی کانسار ساغند مگنتیت متراکم است. توده معدنی آن نیز به دو بخش پرعیار با ۵۶ درصد آهن و کم عیار با آهن متغیر ۲۰ تا ۳۵ درصد تقسیم می‌شود.
ذخیره معدن سنگ آهن ساغند ۱۳۰ میلیون تن برآورد شده است که حدود نیمی از آن سنگ آهن پرعیار می‌باشد.
۱-۵-معدن سنگ آهن سه چاهون
در ۳۰ کیلومتری شمال شرق معدن چغارت و ۳ کیلومتری شمال غربی معدن ناریگان قرار دارد. جمع ذخایر معدن سه چاهون بیش از ۱۱۷ میلیون تن است. کانی عمده معدن سه چاهون مگنتیت است که در قسمت‌های سطحی اکسید شده و تبدیل به مارتیت و هماتیت شده است.
معدن سه چاهون از دو قسمت به نام آناموالی ۱۰ و ۱۱ تشکیل شده است.
- سنگ آهن آناومالی ۱۰ بیشتر برای مصرف در ذوب آهن اصفهان مناسب می‌باشد. و در شرایط اضطراری آنومالی ۱۱ با وجود عیار آهن نسبتا پایین می‌تواند به عنوان قسمتی از بار کوره بلند اصفهان مصرف شود.
- محصول آنامولی ۱۱ به علت کم عیار بودن آهن به صورت مستقیم قابل مصرف نبوده و باید مورد عملیات فرآوری قرار گیرد.
۱-۶- معدن سنگ آهن چاه گز
معدن سنگ آهن چاه گز یکی دیگر از معادن سنگ آهن یزد است که در ۴۵ کیلومتری چغارت قرار دارد. کانی معدن چاه گز عمدتا از مگنتیت تشکیل شده است. به طور کلی توده معدنی چاه گز، به دو نوع کم عیار و پرعیار تقسیم می‌شود.
- سنگ آهن پرعیار عمده ذخایر این معدن است که ۹۰ میلیون تن برآورد شده و عیار آهن در آن ۵۰ تا ۶۰ درصد می‌شود.
- عیار آهن در قسمت کم عیار این معدن نیز ۳۵ تا ۴۰ درصد بوده و ذخیره آن ۱۰ میلیون تن برآورد شده است.
۱-۷- معدن سنگ آهن ناریگان
این معدن در حدود ۴۰ کیلومتری شمال شرقی بافق و ۲۰ کیلومتری شرق چغارت قرار دارد. ذخیره برآورد شده فعلی این کانسار حدود ۱۰۰ میلیون تن است. کانسار ناریگان از توده‌های آهن‌دار حاوی اکسید منگنز تشکیل شده است. میانگین آهن این کانسار ۳۲ درصد است که به طور متوسط حاوی ۷ درصد منگنز می‌باشد.
معدن سنگ آهن ناریگان شامل سه نوع سنگ معدنی است:
- سنگ آهن مگنتیتی اکسید شده
- سنگ معدن هماتیت، لیمونیت و پیرولوزیت
- کوارتزیت‌های آهن‌دار
۱-۸- معدن سنگ آهن میش دوان
معدن سنگ آهن میشدوان در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی چغارت قرار دارد. عیار آهن آن گاهی اوقات به ۶۰ درصد می‌رسد، ولی توده‌های کم عیار حاوی ۳۰ درصد آهن هستند.
سنگ آهن این معدن مخلوطی از هماتیت و مگنتیت است. ذخیره کانسار میش دوان حدود ۴۰ میلیون تن برآورد شده است.
۱-۹- سایر معادن سنگ آهن بافق یزد
در منطقه بافق یزد حدود ۲۵ آنومالی قرار دارد، اما اکثر آن‌ها مورد بررسی اکتشافی قرار نگرفته‌اند. تنها در معدودی از این آنومالی‌ها مانند معدن سنگ آهن شیطور، معدن سنگ آهن لکه سیاه و … عملیات اکتشافی اولیه انجام شده است.
اکثر این آنومالی‌ها در عمق زمین قرار دارند و در حال حاضر از اولویت اقتصادی برخوردار نیستند.
۲- معدن سنگ آهن کرمان
در منطقه کرمان دو معدن سنگ آهن بزرگ و مهم به نام معدن سنگ آهن زرند و معدن سنگ آهن سیرجان (گل گهر) قرار دارد که جزئیات آن‌ها به شرح زیر است:
۲-۱- معدن سنگ آهن زرند کرمان
معدن سنگ آهن جلال آباد زرند در ۲۴ کیلومتری شمال غربی شهرستان زرند، در فاصله ۱۵۰ کیلومتری جنوب معدن چغارت و در فاصله کمی از راه آهن زرند-اصفهان قرار دارد.
معادن سنگ آهن زرند بیشتر از مگنتیت تشکیل شده است. مقدار آهن آن نیز متغیر و بین ۲۸ تا ۵۰ درصد است. ذخیره کل کانسار ۲۰۰ میلیون تن برآورد شده است که شامل سه نوع سنگ معدتی می‌باشد:
- سنگ معدنی پرعیار و کم گوگرد
- سنگ معدنی پرعیار و گوگرددار
- کانی کم عیار و گوگرددار
۲-۲- معدن سنگ آهن گل گهر سیرجان
کانسار گل‌گهر حدود ۵۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان سیرجان قرار دارد. معدن در کنار خط آهن بافق – بندرعباس قرار گرفته و فاصله آن از طریق راه آهن تا اصفهان حدود ۸۰۰ کیلومتر است.
جالب است بدانید معدن آهن گل گهر در گذشته‌ی دور مورد بهره‌برداری قرار گرفته است و اولین آثار استخراج سنگ معدنی آن به دوره هخامنشی نسبت داده می‌شود.
معدن گل گهر از ۵ رگه معدنی متفاوت تشکل شده که بعضی از آن‌ها در عمق زمین قرار دارند. سنگ معدن شامل کانی مگنتیت، هماتیت و مارتیت است و به طور کلی از نظر کانی شناسی به ۳ قسمت تقسیم می‌شود:
- مگنتیت فوقانی
- سنگ معدنی اکسید شده
- مگنتیت تحتانی
ذخیره کل منطقه حدود ۱۱۰۰ میلیون تن برآورد شده است. اما معدن در حال حاضر با ظرفیت استخراج ۵ میلیون تن سنگ معدن در سال راه‌اندازی شده است.
سنگ معدن گل گهر برای تغذیه واحدهای احیای مستقیم فولاد مبارکه اصفهان استخراج می‌شود، اما این سنگ بدون فرآوری شرایط لازم برای این کاربرد را ندارد. به همین دلیل واحد فرآوری معدن گل گهر ایجاد شد که در ظرفیت کامل خود می‌تواند ۲.۷۵ میلیون تن کنسانتره تولید و به واحدهای احیای مستقیم مجتمع فولاد مبارکه ارسال کند.
۳- معدن سنگ آهن اصفهان – اراک
در منطقه اصفهان – اراک یک معدن بزرگ سنگ آهن قرار دارد که کانسنگ آن از عیار بالایی برخوردار نیست.
معدن شمس آباد
معدن شمس آباد یا معدن سنگ آهن اراک حدود ۴۰ کیلومتری جنوب اراک و همچنین در فاصله ۲۲۰ کیومتری شامل غربی اصفهان قرار دارد. این کانسار در فاصله کمی از خط آهن تهران – خرمشهر واقع شده است.
ذخیره معدن در حدود ۴۸ میلیون تن برآورد شده است و عیار متوسط کانسنگ آن حدود ۴۰ تا ۴۲ درصد آهن می‌باشد. کانسار شمس آباد حاوی ۳ نوع سنگ است:
- سنگ معدن سیلیسی
- سنگ معدن آهکی
- سنگ معدنی پرعیار (دارای عیار آهن بالاتر)
لازم است بدانید معدن سنگ آهن اراک (شمس آباد) برای تامین سنگ آهن طرح اولیه ذوب آهن در کرج در نظر گرفته شده بود که با تغییر طرح تاسیس ذوب آهن در کرج از اهمیت معدن نیز کاسته شد. در حال حاضر معدن برای تامین سنگ آهن مورد نیاز سیمان درود تا حدودی فعال می‌باشد و سالیانه حدود ۱۵ هزار تن سنگ برای این منظور استخراج می‌شود.
۴- معادن سنگ آهن اصفهان – کاشان
در منطقه اصفهان – کاشان چندین معدن آهن وجود دارد که به شرح مختصر برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
۱-۴- معدن سنگ آهن نیاسر
معدن سنگ آهن نیاسر کاشان در ۹ کیلومتری شهر نیاسر و ۴۰ کیلومتری شمال شرقی کاشان قرار دارد. در منطقه فوق ۲ توده معدنی وجود دارد:
- توده شماره ۱: از پنج رگه کانی آهن‌دار تشکیل شده است.
- توده شماره ۲: حدود ۵۰ متر با توده شماره ۱ فاصله دارد و در شرق آن قرار گرفته است. این توده معدنی از دو بخش مجزا با عیار آهن حدود ۶۵ درصد تشکیل شده است.
ذخیره سنگ آهن این معدن حدود ۱ میلیون تن برآورد شده است. معدن سنگ آهن نیاسر به طور کامل مورد اکتشاف قرار نگرفته است.
۲-۴- معدن سنگ آهن نیزار
معدن آهن نیزار در ۹ کیلومتری شمال دهستان نیزار و ۴۰ کیلومتری شمال غربی کاشان قرار گرفته است. این معدن سنگ آهن کاشان از چهار رگه سنگ آهن تشکیل شده که عیار آهن در آن‌ها بین ۵۸ تا ۶۲ درصد متغیر است.
ذخیره معدن نیزار بر اساس برآوردهای اولیه نیم میلیون تن گزارش شده است.
۳-۴- سنگ آهن آب پون
معدن سنگ آهن آب پون در ۷۰ کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد. کانسار آب پون از کانه‌های مگنتیت و هماتیت تشکیل شده است. متاسفانه در مورد ذخیره سنگ آهن این معدن اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
۴-۴- سایر معادن منطقه اصفهان
در منطقه اصفهان معادن سنگ آهن دیگری نیز وجود دارد که اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- کانسار یا معدن فریدن و همچنین معدن سنگ آهن علی آباد در شمال و در فاصله ۴۵ کیلومتری نائین که مورد اکتشاف قرار نگرفته‌اند.
- در منطقه انارک نیز معادن کوچک بسیاری وجود دارد، مانند کانسار علم واقع در ۳ کیلومتری کانسار مس که سنگ آهن آن به عنوان کمک ذوب برای کوره‌های ذوب سرب نخلک و مس تالسمی مصرف می‌شد، اما امروزه این معدن متروک شده است.
- در اطراف نائین نیز معدن سنگ آهن وجود دارد مانند کانسار سهیل در ۴۴ کیلومتری شمال شرق نائین. معدن سنگ آهن نایین مورد اکتشاف دقیق قرار نگرفته و ذخایر آن مشخص نیست.
۵- معدن سنگ آهن منطقه خراسان
معدن سنگ آهن خراسان رضوی در بخش سَنگان در شهرستان خواف قرار دارد، به همین دلیل به نامهای معدن سنگ آهن سنگان و معدن سنگ آهن خواف نیز شناخته می‌شود.
معادن سنگ آهن سنگان
بخش سَنگان در شهرستان خواف استان خراسان رضوی قرار دارد. معادن سنگ آهن سنگان در ۲۹۰ کیلومتری جنوب مشهد و نزدیکی مرز ایران و افغانستان قرار دارند. کانی اصلی تشکیل دهنده کانسار، مگنتیت است. معادن سنگ آهن سنگان خواف در حال اکتشاف هستند به همین دلیل ذخیره معدنی آن‌ها به طور دقیق مشخص نیست. اما بررسی های اولیه، مقدار آن را چند صد میلیون تن برآورد می‌کند.
این معادن برای تامین سنگ آهن فولاد خراسان در نظر گرفته شده اند.
۶- معدن سنگ آهن همدان، کردستان و کرمانشاه
در استان‌های همدان، کردستان و کرمانشاه نیز معادن سنگ آهن و چندین توده آهنی وجود دارد. لیست معادن سنگ آهن کردستان و همدان از نظر اهمیت به ترتیب شامل معادن همه کسی، گلالی و شهرک می‌شود. بر اساس گزارش هایی که از عملیات اکتشافی در این مناطق به دست آمده، ذخیره معدن همه کسی ۶۶ میلیون تن، معدن گلالی ۶۱ میلیون تن و معدن شهرک ۴۳ میلیون تن برآورد شده است.
- معدن سنگ آهن همه کسی در نزدیکی روستایی به همین نام و از توابع بخش شرا استان همدان واقع شده است.
- معدن سنگ آهن گلالی قروه، مهم‌ترین معدن سنگ آهن کردستان است که در شهرستان قروه و در فاصله ۴۰ کیلومتری از معدن سنگ آهن باباعلی قرار دارد.
- معدن سنگ آهن شهرک در دست اکتشاف است و به طور کلی سنگ آهن آن عیار بالا در حدود ۶۵ درصد دارد.
سایر معادن منطقه در حال حاضر بلااستفاده مانده‌اند.
۷- معادن سنگ آهن منطقه خلیج فارس
معادن آهن در اکثر جزایر خلیج فارس وجود دارند که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می پردازیم:
۱-۷- معدن سنگ آهن جزیره فارور
جزیره فارور از توابع بخش کیش شهرستان لنگه استان هرمزگان به‌شمار می‌آید. فارور جزیره‌ای غیرمسکونی است. سنگ آهن موجود در این جزیره به صورت هماتیت متراکم همراه با لیمونیت می‌باشد. با وجود عیار آهن بالا، اما این سنگ معدن به علت وجود ارسنیک از مرغوبیت بالایی برخوردار نیست.
ذخیره معدن فارور به طور دقیق مشخص نیست، اما گزارش‌های موجود ذخیره آن را بالاتر از نیم میلیون برآورد کرده است.
۲-۷- معدن خاک سرخ جزیره هرمز
معدن خاک سرخ هرمز در ۹ کیلومتری منطقه مسکونی هرمز در جاده کرانه قرار گرفته است. خاک سرخ در بسیاری از نقاط جزیره دیده می‌شود، اما کانسار اصلی که مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد در جنوب غربی جزیره قرار دارد.
خاک سرخ جزیره هرمز به دو نوع درجه یک و درجه دو تقسیم می‌شود.
- خاک سرخ درجه یک از مرغوب‌ترین خاک سرخ های جهان است و عیارآهن آن تا ۷۰ درصد می‌رسد.
- خاک سرخ درجه دو حاوی مقداری ناخالصی به خصوص نمک است.
ذخایر خاک سرخ جزیره هرمز در کانسار اصلی آن حدود ۱۲۰ هزار تن برآورد شده است.
۳-۷- معدن سنگ آهن جزیره لارک
در جزیره لارک که در تنگه هرمز قرار دارد و جزئی از استان هرمزگان به شمار می‌رود، توده آهنی دیده شده است. مقدار آهن این کانسار بین ۳۰ تا ۵۵ درصد متغیر است. بررسی‌های اولیه نیز ذخیره آن را حدود ۳۰ میلیون تن تعیین برآورد کرده است.
۸- سایر کانسارهای آهن ایران (منطقه سمنان، منطقه زنجان و …)
علاوه بر معادن و کانسارهایی که تا اینجای مطلب به طور خلاصه معرفی کردیم، در سراسر ایران توده‌های معدنی سنگ آهن به وفور یافت می‌شود. اگر بخواهیم به عنوان تکمیل مطلب به برخی از مهم‌ترین معادن سنگ آهن باقی مانده اشاره کنیم، شامل موارد زیر می‌شود:
۱-۸- معدن سنگ آهن سمنان
در منطقه سمنان معادن سنگ آهن بسیاری وجود دارد که مهم‌ترین آن در فاصله ۴ تا ۸ کیلومتری شمال سمنان قرار دارد. در این منطقه ۴ کانسار آهنی دیده می‌شود که در برآورد اولیه مجموعا حدود ۲ میلیون تن ذخیره دارند. عیار آهن در آن‌ها ۶۰ تا ۶۷ درصد است و در سنگ‌های بازیک آن توده‌های مگنتیت دیده می‌شود.
کانسار دیگری در استان سمنان به نام شیخ آب شرق وجود دارد که در ۶۰ کیلومتری شرق این استان واقع شده است. ذخیره کانسار شیخ آب شرق ۱.۵ میلیون تن برآورد می‌شود.
۲-۸- معدن سنگ آهن زنجان
لیست معادن سنگ آهن زنجان شامل مهم‌ترین معادن سنگ آهن این منطقه یعنی کانسارهای خان قارداش، باشکال، سیاهرود، گل جیک، ارجین و … می‌شود.
ذخایر این معادن از ۱ تا ۵ میلیون تن برآورد می‌شود (ذخیره معدن سنگ آهن ارجین، ۵ میلیون تن گزارش شده است.). عیار آهن آن‌ها بیش از ۵۰ درصد و در برخی قسمت‌ها تا ۶۷ درصد می‌باشد. عمده کانی این معادن از هماتیت بوده و از جمله معادن سنگ آهن هماتیت ایران به شمار می روند، البته همراه با آن کانی‌های دیگر مانند لیمونیت نیز دیده می‌شود.
سخن آخر
ایران با دارا بودن معادن بزرگ سنگ آهن، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این ماده ارزشمند در جهان به شمار می‌رود. با اطلاعات و آمار دقیقی که در این مطلب بیان کردیم می‌توانید به راحتی برآوردی از موقعیت جغرافیایی، پتانسیل و ذخایر این منابع ارزشمند داشته باشید.
پی‌نوشت: اغلب آمار و اطلاعات این مقاله برگرفته از منبع زیر است.
منبع: «آماده سازی بار کوره‌های تولید آهن و فولاد» – انتشارات دانشگاه تهران – تالیف دکتر ناصر توحیدی و دکتر رامز وقار
