به فولادهایی که به علت داشتن گستره وسیعی از خواص مکانیکی هنگامی که استحکام دینامیکی و چقرمگی لازم باشد استفاده می‌شود، فولادهای قابل عملیات حرارتی می‌گویند.
هرکی از این فولادهای نسبت به نوع کاربردی که دارند حاوی عناصر آلیاژی چون منگنز، کروم، نیکل و مولیبدن است.
انجام عملیات حرارتی روی این فولادها باعث افزایش بسیار زیاد خواص مکانیکی آن‌ها می‌شود.
در این مطلب به شرح انواع فولادهایی که قابلیت انجام عملیات حرارت را دارند می‌پردازیم. با مجموعه آهن ملل همراه باشید.
فولاد قابل عملیات حرارتی
فولادهای بسیاری وجود دارند که قابلیت اجرای عملیات حرارتی بر روی آن‌ها وجود دارد.
از این قبیل فولادها می‌توان برای ساخت میل لنگ، پیچ و مهره، چرخ دنده‌ها، غلتک‌های صنایع فولاد و سیمان و غیره می‌توان اشاره کرد.
فولادهای قابل عملیات حرارتی شامل موراد زیر است.
- فولاد A516
- فولاد mo40
- فولاد CK45
- فولاد بلبرینگ
- فولاد VCN 200
- فولاد VCN 150
- فولاد گرمکار ۱٫۲۳۴۴
- فولاد استنلس استیل 304
- فولاد سمانتاسیون
- فولاد خشکه هوایی
در ادامه به شرح هریک می‌پردازیم.
فولاد A516
با افزودن مقادیر ناچیزی از عناصر آلیاژی از جمله سیلیکون، فسفر، گوگرد و منگنز در بالاترین سطوح مجاز، به یک ورق فولاد کربنی مرغوب که دارای خاصیت خمش و عدسی شدن باشد، می‌رسیم.
فولاد A516 جزو دسته ورق‌های آلیاژی آتشخوار یا همان مخزنی می‌باشد.
از این ورق فولاد کربنی تولید شده در مخازن تحت فشار جوش که چقرمگی نهایی اهمیت بسیار زیادی دارد، استفاده می‌شود.
همچنین این ورق‌ها از استحکام کششی ۵۵ تا ۹۰ مگاپاسکال برخوردار است.
علت محبوبیت این ورق فولادی قابلیت تغییر و انعطاف پذیری آن است.
مجموعه ی آهن ملل مناسب ترین قیمت لحظه ای ورق کارخانه ها و برند های مختلف را به مشتریان عزیز ارائه می کند.
فولاد MO40
فولاد MO40 نوعی فولاد آلیاژی مولیبدن کروم دار است که از آن برای ساخت تجهیزات صنعتی که تحت ضربه، فشار و حرارت هستند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این فولاد جزو آلیاژهای کم کربن دسته بندی می‌شود که دارای توان کششی همچنین مقاومت به سختی بسیار بالایی می‌باشد.
سختی فولاد MO40 بسیار زیاد است و در مواقعی که مقاومت به سختی و توان کششی اهمیت داشته باشد از این فولاد استفاده می‌شود.
خواص این فولاد سهولت در شکل گیری و فرم پذیری فولاد، قابلیت جوشکاری عالی می‌باشد.
فولاد CK45
این فولاد دسته‌ای از فولادهای آلیاژی عملیات حرارتی می‌باشند که در استاندارد DIN آلمان تولید شده و به نام ۱.۱۱۹۱ نیز شناخته می‌شود.
فولاد CK45 از فولادهای متوسط کربن می‌باشد که دارای ترکیبات شیمیایی چون ۰.۶۵ منگنز، ۰.۲۵ سیلیسیم، ۰.۴۵ کربن می‌باشد.
این فولاد در دمای ۶۵۰-۷۰۰ آنیل و در دمای ۸۵۰-۱۱۰۰ تحت عملیات فورجینگ قرار گرفته و در شرایط برگشت دهی، آب دهی، یکنواخت سازی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فولاد بلبرینگ
جنس این نوع از فولادها از فولاد آلیاژی کروم دار پرکربن است.
کاربرد فولاد بلبرینگ در قطعاتی است که بایستی در تنش‌های عمودی و به صورت استاتیکی و مقاطعی که دچار بار و سایش زیاد باشند، استفاده می‌شود.
فولاد بلبرینگ شامل خصوصیاتی از قبیل مقاومت سایشی عالی، استحکام و چقرمگی خوب، سختی و سختی پذیری بالا می‌باشد.
فولاد VCN 200
این فولاد یکی از گریدهای فولاد VCN که از خانواده فولادهای آلیاژی عملیات حرارتی به شمار می‌رود.
فولاد VCN 200 با نام ۱.۶۵۸۰ نیز شناخته می‌شود. که به علت دارا بودن ۲ درصد عنصر کروم و ۲ درصد عنصر نیکل باعث شده که بتواند فشار زیادی را تحمل کند.
این فولاد خواص بسیاری دارد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است.
- قابلیت عملیات حرارتی
- قطعات با تنش و سطح مقطع بالا
- استحکام پذیری بسیار بالا
- سختی و مقاومت سایشی بالا
فولاد VCN 150
فولاد VCN 150 از استحکام و سختی بالایی برخوردار است که قابلیت سخت شدن خوبی دارد.
همچنین این فولاد قابلیت سخت شدن خوبی داشته و به علت قابلیت ایجاد قدرت زیاد در شرایط عملیات حرارتی و سختی خوبی که دارد محصولی معروف می‌باشد.
این فولاد یکی از پرکاربردترین فولادهای بازرا ایران به شمار می‌رود که با نام فولاد ۱.۶۵۸۲ نیز شناخته می‌شود.
فولاد گرمکار ۱٫۲۳۴۴
تولید و طراحی این نوع از فولادها به طوری است که برای کاربردهایی باشد که دمای آن‌ها بالاتر از ۳۱۶ درجه سانتیگراد است.
به عنوان مثال با قرارگیری فولادهای ابزار سردکار در محدوده دمای ۳۱۶ درجه سانتیگراد، نرم شده و باعث کاهش استحکام آن‌ها می‌شود.
همچنین فولادهای تندبر که به عنوان ابزار برش مورد استفاده قرار می‌گیرند در این دما نرم نمی‌شوند اما به علت چقرمگی و مقاومت به شوک حرارتی، در کاربردهایی که دمای بالایی دارند مناسب نیست.
فولادهای گرمکار از حجم کمی آلیاژ کربن و حداکثر چقرمگی برخوردار است و دارای عناصری نظیر W، CO، MO جهت مقاومت فولاد در برابر نرم شدن در دمای بالا می‌باشد.
افزودن عنصر آلیاژی وانادیم، سبب افزایش مقاومت حرارتی و افزایش مقاومت به سایش فولاد می‌باشد.
فولادهای گرمکار به دو گروه عمده زیر تقسیم بندی می‌شود.
- عنصر اصلی مورد استفاده در گروه اول آلیاژ مولبیدن است.
- عنصر اصلی مورد استفاده در گروه دوم آلیاژ تنگستن است.
معمولا استفاده از فولادهایی که دارای آلیاژ مولیبدن هستند چقرمگی و مقاومت به شوک حرارتی بهتری در مقایسه با فولادهای دارای آلیاژ تنگستن از خود نشان می‌دهند.
همچنین فولادهای دارای آلیاژ تنگستن مقاومت در برابر نرم شدن و خستگی حرارتی بهتری دارند اما به علت چقرمگی پایینی که دارند، از آن‌ها در کاربردهای خاص و محدودی استفاده می‌شود.
فولاد استنلس استیل 304
میلگرد استنلس استیل نوع ۳۰۴ به علت نداشتن خاصیت مغناطیسی به نام استیل نگیر نامیده و شناخته شده است.
همچنین یک گرید مقرون به صرفه استیل است که استفاده از آن برای پروژ‌ه‌هایی که نیاز زیادی به مقاومت در برابر خوردگی و قدرت باشد، انتخابی فوق العاده محسوب می‌شود.
این میلگرد به علت مقاومت عالی که در برابر اکثر مواد شیمیایی و محیط‌های صنعتی دارد پراستفاده ترین گرید میلگرد استیل محسوب می‌شود.
ضخامت‌های ناز و پرکاربرد میلگرد استیل ۳۰۴ در سایزهای ۱.۶، ۲، ۲.۵، و غیره تا ۵ میل به صورت کلاف و شاخه تولید و در بازار عرضه می‌شود.
همچنین این میلگرد از سایز ۵ تا ۳۰۰ میل به صورت شاخه‌های ۶ یا ۴ متری بنابر درخواست مصرف کنندگان تولید می‌شود.
فولاد سمانتاسیون
واژه‌ی سمانتاسیون به معنی سختکاری سطحی می‌باشد که نوعی عملیات حرارتی به شمار می‌رود که در آن سطح مقطع سخت می‌شود اما مغز آن بدون تغییر می‌ماند. که در این حالت می‌گوییم سطح سخت و مغز چقرمه (نرم) است.
فولادهای سمانتاسیون به دو نوع کلی زیر تقسیم بندی می‌شوند.
- سمانته‌های نیکل دار
- سمانته‌های غیر نیکل دار
این فولاد دارای گریدهای متفاوتی می‌باشد که قیمت و مشخصات هریک از این گریدها متفاوت است.
از پرکاربردترین گریدهای فولاد سمانتاسیون فولاد سمانته ۱.۵۹۲۰ و فولاد سمانته۱.۷۱۳۱ می‌باشد.
فولاد خشکه هوایی
این فولادها جزو فولاد ابزارها دسته بندی می‌شوند و در قالب فولاد ابزار برشی قرار گرفته و استفاده می‌شوند.
از این فولاد برای ساخت انواع ابزارهای برشی نظیر تیغه اره‌های برقی و تیغه تراش، مته، ابزار دنده تراشی، دریل، فرز برش و سایر مقاطع دیگر استفاده می‌شود.
برای اطلاع بیشتر درباره فولادهای خشکه هوایی (تندبر) وارد مقاله‌ی فولاد خشکه هوایی چیست؟ شوید.
