همانطور که می‌دانید قیمت محصولادت فولادی از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد. به طور کلی می‌توان گفت که در تعیین قیمت محصولات فولادی عوامل متنوع و مهمی نظیر قیمت‌های بازارهای جهانی، سیاست‌گذاری‌های داخلی و عرضه و تقاضا تاثرگذار می‌باشند. در این مطلب قصد داریم به طور کامل به بررسی هر یک از این عوامل بپردازیم، پس تا پایان همراه با آهن ملل بمانید.
عرضه و تقاضای محصولات فولادی
عرضه و تقاضا یکی از اساسی‌ترین مفاهیم و ارکان علم اقتصاد است. عرضه و تقاضای شمش در سطح ملی اصلی‌ترین پایه برای تخمین و تعیین قیمت محصولات فولادی محسوب می‌شود. قیمت روز آهن بر فولاد به عنوان یک کالای مهم، تحت تاثیر عواملی مثل زنجیره تامین مواد اولیه، تولید کارخانه و همچنین تامین کالا در کارخانه می‌باشد که این عوامل می‌توانند تاثیر زیادی بر بازار داشته باشد.
تقاضا به مقدار محصول یا خدماتی گفته می‌شود که مردم مایل به خریدن با قیمتی مشخص می‌باشند. میزان تقاضا به کیفیت و هزینه آن محصول بستگی دارد.
در مقابل تقاضا، عرضه وجود دارد. عرضه به مقدار محصولی گفته می‌شود که تولیدکننده مایل به تامین آن با قیمت مشخص می‌باشد. در واقع قیمت هر چیزی بازتابی از عرضه و تقاضای آن محصول می‌باشد.
هر چه قیمت محصول بالاتر باشد، میزان تقاضا کمتر می‌شود. زیرا، با افزایش قیمت یک کالا، خریدار گزینه دیگری را انتخاب می‌کند. از طرفی وقتی قیمت آن کالا بالا باشد، میزان عرضه بیشتر می‌شود. زیرا، فروش تعداد زیاد محصول در قیمت بالاتر، درآمد آن‌ها را بیشتر می‌کند. در نتیجه، تولید و عرضه بیشتر می‌شود.
میزان عرضه به عوامل دیگری نیز مثل ظرفیت تولید، هزینه‌های تولید مثل حقوق نیروی کار، مواد اولیه و آب و هوا بستگی دارد. نتیجه می‌گیریم که هر چه قیمت بالاتر باشد، تقاضا کمتر می‌باشد و برعکس.
با این حال، وقتی عرضه و تقاضا برابر باشند، بازار و خرید و فروش در کارآمدترین حالت خودش می‌باشد. البته این نقطه از تعادل، تنها در تئوری وجود دارد و در دنیای واقعی قیمت محصولات فولاد وابسته به نوسانات عرضه و تقاضا دائما در حال تغییر هستند. این مفهوم یعنی عرضه و تقاضا برای هر خدمت یا کالایی از جمله محصولات فولادی صادق است پس باید به عنوان عاملی مهم و تعیین کننده به آن نگاه کرد.
قیمت آهن‌آلات در بورس
شرکت بورس کالای ایران به عنوان یک شرکت کاملا مستقل از سازمان‌های کارگزاران بورس فلزات و بورس کشاورزی می‌باشد که از سال ۸۶ شروع به فعالیت کرد. هدف از ایجاد بورس کالا، فراهم کردن بازاری شفاف و کارا برای معامله بود. بورس کالا یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد که امکان آینده سهم‌های فلزهای اساسی را فراهم کرده است.
مثلا می‌توان نرخ‌های فروش یک کارخانه را قبل از انتشار گزارش‌های ماهانه و صورت‌های سه ماهه تخمین زد و بر اساس آن در مورد خرید و فروش یک سهم خاص تصمیم‌گیری کرد.
برای پیش‌بینی روند قیمتی سهم‌های فلزات اساسی باید به تولیدات آن‌ها توجه کرد. مثلا باید دید تولید فولاد مبارکه شامل چه محصولاتی و وابسته به کدام نهاده‌ها می‌باشد. این نهاده‌های مصرفی برای تولید محصولات توسط خود شرکت تامین می‌شود یا از شرکت دیگری خریداری می‌شود. نکته دیگر، صادراتی و انحصاری بودن یا نبودن محصول است.
قیمت میلگرد و آهن‌آلات در بورس توسط عرضه و تقاضای آهن در آن و در چارچوب خاص و تحت نظارت وزارت صمت انجام می‌شود. مهم‌ترین مزیتی که معاملات بورس کالا نسبت به خرید و فروش آزاد دارند، قابلیت پیگیری و نظارت در آن در چارچوب قانون می‌باشد.
تعیین قیمت توسط دولت
کنترل وضعیت قیمت توسط نیرویی خارج از بازار باعث غیرواقعی بودن قیمت‌ها می‌شود. تحلیلگران معتقدند که دخالت دولت در قیمت‌گذاری منجر به اختلال در روال روزمره عرضه و تقاضا می‌شود.
زیرا، با اجرای آن شاهد افزایش قیمت سنگ آهن، گندله و کنستانتره و فروش آن‌ها به قیمت جهانی فولادسازان است، اما در مقابل فولادسازان مجبورند محصولات خودشان را با ۸۰ درصد قیمت جهانی به فروش برسانند که به ضرر ۲۰ درصد آن‌ها منجر می‌شود.
با توجه به کسری عرضه مواد اولیه در بازار داخلی و اختلاف قیمت ۷۰ درصد برای قیمت سنگ آهن داخلی و صادراتی، رشد قیمت بالایی برای سنگ آهن داخلی پیش‌بینی شده است.
بررسی‌های انجام شده توسط تحلیگران آهن ملل اصفهان، نبود برنامه مشخص برای تولیدات حاصل از انواع ورق فولادی در کشور و همینطور عدم نظارت بر اجرای شیوه‌نامه داخلی، فقط باعث افزایش رانت داخل بازار می‌شود.
یکی از پیامدهای مهم این کار متوجه شرکت‌های بورسی است که سود و زیان این شرکت‌ها بر روی شاخص بورس اثرگذار می‌باشد. شرکت‌های معدنی رشد سودآوری و شرکت‌های تولیدکننده دچار افت سودآوری خواهند شد.
همین موضوع باعث خواهد شد که سهم سهامداران خرد، ضعیف شود و افزایش قیمت تمام شده محصولات فولادی برای فولادسازان و ارائه به مصرف کننده با قیمتی متفاوت شرایط را برای تولیدکننده و خریدار دشوار کند. در صورتی که سود این شرکت‌ها دچار نوسان شود و در نهایت کاهش پیدا کند، عمده ضرر و زیان برای بخش آسیب‌پذیر جامعه خواهد بود.
قیمت جهانی سنگ آهن و فلزات اساسی
قیمت‌گذاری محصولات فلزی در تمام دنیا متاثر از قیمت‌های جهانی می‌باشد. عرضه و تقاضای جهانی، موجودی‌های انبار و قیمت انرژی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت فلزات است.
بر همین اساس، نوسانات قیمت‌های جهانی مهم‌ترین عامل برای پیش‌بینی قیمت آهن می‌باشد، زیرا تولیدکنندگان فولاد در داخل کشور عمدتا شرکت‌های دولتی می‌باشند. عوامل داخلی مثل سیاست‌گذاری‌های دولت تاثیر بیشتری بر تعیین قیمت فولاد دارند.
در صنعت فولاد، تعیین قیمت محصولات فولادی پایین دستی و بالادستی متاثر از قیمت شمش فولادی خوزستان است. به همین دلیل، مسائل توازن در زنجیره تولید فولاد عموما موجب قیمت‌گذاری دردسرساز شده است.
بازار آزاد یا بازار قیمت‌گذاری دستوری
بازار آزاد بازاری است که رقابت در آن تعیین‌کننده است. در اقتصاد این بازار، دولت هیچ دخالتی ندارد. هر شرکتی که بیشتر از رقبای خود رضایت مصرف‌کنندگان را تامین کنند، موفق‌تر می‌شود.
اکثریت عموم مردم چون آشنایی با علم اقتصاد ندارند، تصور می‌کنند در هر معامله‌ای سود و زیان برای یک سوی معامله است و سوی دیگر ضرر می‌کند.
چنین بینشی باعث می‌شود که اقلیت ثروتمندان جامعه به چشم استثماری دیده شوند و موقعیتشان را با فقیر کردن اکثریت بدست آورند. متاسفانه کسب ثروت از راه‌های نادرست باعث این دیدگاه شده است.
در مقابل بازار آزاد، شیوه دستوری قیمت‌گذاری فولاد است که کارشناسان مسائل اقتصادی معتقدند اقتصاد دولتی به هیچ وجه راهکار حل مشکلات کشور نیست. چنین راهکاری شاید در کوتاه‌مدت نتیجه بخش باشد، اما در طولانی‌مدت هیچ مشکلی را حل نمی‌کند.
در این مطلب سعی کردیم که به طور مفصل به بررسی عوامل مهم در تعیین قیمت محصولات فولادی بپردازیم.
