میلگرد همبندی چیست؟ کاربرد، روش اجرا و معایب میلگرد همبندی

به میلگردی که در روش همبندی به عنوان هادی جریان الکتریکی استفاده می شود، میلگرد همبندی می گویند. میلگرد، یکی از انواع هادی هایی است که می توان در روش همبندی استفاده کرد. دیگر هادی های مورد استفاده، سیم مسی، تیر فلزی، ستون و یا تسمه هستند. میلگرد همبندی باید ویژگی های مشخصی داشته باشد و نحوه اجرای همبندی با استفاده از میلگرد نیز باید طبق اصول انجام گیرد. پیش از آشنایی بیشتر با میلگرد همبندی، نحوه استفاده، مزایا و معایب آن، بهتر است روش همبندی را بیشتر بشناسیم. برای دریافت تمام اطلاعات لازم در زمینه همبندی و میلگرد همبندی با این مقاله از آهن ملل همراه باشید.

نسخه صوتی مقاله میلگرد همبندی

آهن ملل ویژگی های محصول
۱ نام محصول میلگرد همبندی
۲ نوع میلگرد میلگرد ساده، میلگرد آجدار
۳ سایز مورد استفاده میلگردهای قطر ۸ تا ۱۰ میلیمتر
۴ کاربرد استفاده به عنوان هادی در همبندی ساختمان

همبندی چیست؟

قبل از این که از میلگرد همبندی بگوییم، ابتدا باید تعریف همبندی و اهمیت آن را بدانیم.

تمام تجهیزات فلزی ساختمان با استفاده از روش همبندی (Equipotential Bonding) به هم متصل و هم‌پتانسیل می شوند تا دیگر اختلاف پتانسیل و خطراتی مانند برق گرفتگی وجود نداشته باشد. البته باید گفت وجود پتانسیل بزرگ، به خودی خود برای انسان خطرناک نیست؛ آنچه خطرناک است، قرار گرفتن در معرض یک اختلاف پتانسیل بزرگ است. در روش همبندی، با اتصال الکتریکی تمامی سازه‌های فلزی به یکدیگر، از شکل گیری اختلاف پتانسیل خطرناک (و عبور جریان الکتریکی) بین آن ها جلوگیری می‌شود.

در اصل، همبندی به معنی کم کردن اندازه ولتاژ تماس در ساختمان و نقاطی است که عبور جریان از زمین اتفاق می افتد. برای این منظور با استفاده از یک هادی که دارای سطح مقطع بزرگ و مقاومت الکتریکی کم باشد، اسکلت هادی ساختمان و بدنه هادی بیگانه (مثل لوله کشی فلزی) به یکدیگر متصل می شوند و با این کار، تمام نقاط سازه هم‌پتانسیل می شوند. هادی که در همبندی استفاده می شود، می تواند سیم مسی، تیر فلزی، میلگرد، ستون و یا تسمه باشد.

همبندی چیست؟
همبندی چیست؟

میلگرد همبندی چیست؟

همانطور که گفتیم، ایجاد اختلاف پتانسیل بین سازه های فلزی ساختمان خطرناک بوده و باعث ایجاد جریان الکتریکی می شود. بنا بر این اگر از سمت زمین، جریانی به اسکلت هادی ساختمان وارد شود، ولتاژ تماسی ایجاد می شود که خطرناک است (ولتاژ تماسی در ادامه توضیح داده شده است). در این حالت با استفاده از میلگرد همبندی، تمام نقاط تماس را هم‌پتانسیل می کنند تا از بروز خطر جلوگیری شود. البته می توان از اجسام دیگری به غیر از میلگرد برای این کار استفاده کرد.

(ولتاژ تماس یا Touch Voltage به اختلاف ولتاژ بین دست و پای شخصی می گویند که دستش به بدنه برق دار وصل شده باشد)

در بسیاری از استانداردهای معتبر مرتبط با همبندی و الکترود زمین در فونداسیون ساختمان، استفاده از چندین هادی الکتریکی با مشخصات فنی مختلف را مجاز اعلام کرده اند. مناسب ترین هادی های الکتریکی از جنس مس، استنلس استیل، فولاد گالوانیزه گرم و …، به صورت اشکالی نظیر هادی مدور، تسمه و … هستند؛ اما در کشور ما عمدتا به دلیل پایین تر بودن هزینه میلگرد فولادی به عنوان هادی، استفاده از میلگرد همبندی نسبت به هادی الکتریکی کلاسیک، متداول تر است.

ویژگی های میلگرد همبندی

میلگرد همبندی را می توان از بین میلگردهای اصلی (در شناژها یا ستون های سازه) انتخاب نمود و یا از یک میلگرد اضافه (میلگردی که به میلگردهای اصلی سازه اضافه شده است)؛ اما در هر صورت، سایز میلگرد همبندی و دیگر ویژگی های آن باید مطابق نکات زیر باشد:

  • از هر دو نوع میلگرد ساده و آجدار می توان به عنوان هادی استفاده کرد.

میلگردها از لحاظ ظاهری به دو نوع آجدار و ساده تقسیم می شوند. میلگرد ساده، ظاهری نسبتا صیقلی داشته ولی میلگرد آجدار دارای آج هایی با طرح های متفاوت است. برای آشنایی بیشتر با انواع میلگرد، توصیه می کنیم مقاله زیر را مطالعه کنید.

# حتما بخوانید

آهن ملل

پیشنهاد کارشناس آهن ملل: مطالعه مقاله انواع میلگرد و کاربرد آن ها

انواع میلگرد
  • قطر میلگرد همبندی نباید از ۸ میلی متر کمتر باشد و بر اساس سطح مقطع هادی اصلی فاز ساختمان، قطر ۱۰ میلی متری نیز قابل استفاده است.
  • تمامی قطعات شبکه همبند به واسطه اتصال الکتریکی مطمئن باید به گونه ای به یکدیگر متصل شوند که مقاومت الکتریکی در محل اتصال به حداقل مقدار ممکن برسد.
  • جوشکاری، گزینه مناسب برای اتصالات بین میلگرد و تجهیزات است.
  • برای جوشکاری میلگردهای همبندی طولی، باید حدود ۱۰ سانتی متر از انتهای هر دو میلگرد روی یکدیگر قرار گیرند و  جوش داده شوند. (مطابق شکل زیر)
جوشکاری میلگرد همبندی
جوشکاری میلگرد همبندی

مزایای اجرای همبندی

مزایای استفاده از روش همبندی، عبارتند از:

  • حفظ سلامتی ساکنین ساختمان و جلوگیری از برق گرفتگی ناشی از تماس غیر مستقیم
  • کاهش خطر آتش سوزی ناشی از برق
  • حفاظت از آسیب دیدن وسایل الکترونیکی و مخابراتی ساختمان
  • افزایش ضریب اطمینان وسایل حفاظتی
  • هدایت جریان های ناشی از صاعقه به سمت زمین و جلوگیری از آسیب تجهیزات الکتریکی و اشخاص 
  • کاهش مقاومت سیستم زمین (ارتینگ) ساختمان و افزایش عملکرد وسایل حفاظتی
  • ایمن سازی ساختمان هایی که مقاومت کل سیستم زمین بیش از حدِ مجاز بوده و امکان کاهش آن نیست 
  • کاهش اثرات الکتریسیته ساکن و کمک به بهبود سازگاری اثرات الکترومغناطیسی

انواع همبندی

همبندی به دو دسته همبندی اصلی و اضافی تقسیم می شود.

۱-  همبندی اصلی (Main E.B)

همبندی اصلی به معنی اتصال تمامی تاسیسات فلزی ساختمان (مانند لوله‌های فلزی آب، فاضلاب و گاز، شیلد کابل برق، تلفن و …)، اسکلت فلزی و آرماتورهای اسکلت بتنی، به شینه اصلی ساختمان است.

(شینه یک شمش یا یک رسانا است که به آن باس‌بار (Busbar) نیز می گویند. می‌توان گفت شینه، وسیله ای است که در آن واحد، انرژی را پخش و جمع می کند. تمام وسایل ساختمان بایستی به شینه متصل شوند.)

۲- همبندی اضافی یا همبندی تکمیلی (Supplementary E.B)

این همبندی در کلیه تاسیسات فلزی که داخل محیط‌های خاص و مرطوب هستند (مانند حمام، سرویس بهداشتی، استخر، اتاق عمل، دامداری، اسطبل اسب و … ) انجام می شود.

نحوه اجرای میلگرد همبندی

نحوه اجرای میلگرد همبندی
نحوه اجرای میلگرد همبندی

به طور کلی، اجرای همبندی ساختمان باید قبل از مرحله بتن ریزی یا پوشاندن اسکلت فلزی و همزمان با اجرای فونداسیون، در همه طبقات ساختمان اجرا شود. جزئیات کلی طراحی و اجرای سیستم همبندی ساختمان توسط گروه تخصصی برق سازمان نظام مهندسی ساختمان تهیه می شود و با عنوان دستور العمل طرح و اجرای همبندی در ساختمان ها در اختیار مهندسان قرار داده می شود. اما به طور کل، مراحل طراحی همبندی باید به صورت زیر انجام شود:

  1. ترسیم نقشه های همبندی در میلگردها
  2. طراحی شکل شبکه همبندی و جزئیات آن
  3. اتصال شبکه همبند شده به سیستم اتصال زمین ساختمان

نکات اجرای همبندی در اجزای ساختمان

  • معمولا همبندکننده، یک رشته سیم مسی و تسمه مسی با یک میلگرد، تیر یا ستون است که بر اساس طرح و نقشه در سقف یا ستون های ساختمان قرار می گیرد.
  • در شالوده ساختمان بایستی تمامی شناژهای ارتباطی همبند شوند.
  • در همبندی بعد از بتن ریزی، برای انجام بهتر همبندی در طبقات، خوب است از سیم مسی افشان در کنار ستون های ساختمان استفاده کرد تا اتصال به صورت کامل انجام گیرد.
  • در سقف ساختمان، سقف خرپشته و سقف موتورخانه های آسانسور باید شناژها و تیرهای فلزی دور تا دور سقف به شبکه همبندی متصل شوند. همچنین، یکی از شناژها و یا تیرهای فلزی در مکان هایی که به طور معمول در کف آن ها آبریزی وجود دارد (مانند حمام، آشپزخانه، آبدارخانه، سرویس بهداشتی و …) باید همبندی شود. علاوه بر این، شناژها و یا تیرهای فلزی در طول و عرض ساختمان، باید حداقل در هر ۲۰ متر، همبندی انجام شوند.
  • شبکه همبند باید در ستون های گوشه های ساختمان، تمام ستون های خرپشته و موتورخانه، یکی از ستون های راه پله و در هر ۲۰ متر از طول و عرض ساختمان و در تمامی طبقات به یکدیگر متصل شوند.

تفاوت همبندی اسکلت فلزی و اسکلت بتنی

در اسکلت فلزی، نیازی به همبندی در طبقات مختلف نیست، ولی باید در کف پایین‌ ترین طبقه یا همان سطح رویی فونداسیون، شبکه همبندی به وسیله هادی‌های الکتریکی اجرا شود. سپس، مطابق با استاندارد، این شبکه همبندی در نقاط مناسب توسط بست به آرماتورهای فونداسیون متصل شود. برای آشنایی بیشتر با نحوه اجرای فونداسیون ساختمان با اسکت فلزی، مقاله زیر را مطالعه نمایید.

# حتما بخوانید

آهن ملل

پیشنهاد کارشناس آهن ملل: مطالعه مقاله اسکلت فلزی و مراحل اجرای فونداسیون آن

اسکلت فلزی

در اسکلت های بتنی هم از همین روش همبندی استفاده می شود. تنها تفاوت این است که در اسکلت بتنی، ساختمان های حساس و مهم و همینطور ساختمان هایی که مجهز به سیستم حفاظت صاعقه هستند در تمامی طبقات و ستون‌های اسکلت، شبکه همبندی باید مشابه فونداسیون اجرا شود.

معایب استفاده از میلگرد همبندی

اکثر استانداردهای اجرای همبندی، استفاده از انواع میلگرد فولادی را به عنوان جایگزین هادی های کلاسیک جهت همبندی مجاز دانسته اند؛ با این حال، میلگرد همبندی نسبت به سایر هادی های کلاسیک معایبی دارد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم:

  • طول محدود میلگرد

میلگرد، طول محدودی دارد و برش و فرم‌ دهی آن برای برخی نقاط فونداسیون، مخصوصا در فواصل کوتاه، دشوار خواهد بود. این امر، موجب کاهش کیفیت اتصال می‌ شود. چون میلگردهای ساختمانی معمولا در طول ۳ و ۶  متر در ساختمان سازی اجرا می شوند، استفاده از آن ها باعث افزایش قابل توجه اتصالات در مسیر هادی می‌ شود؛ اما هادی‌ های الکتریکی کلاسیک این مشکل را نداشته و در طول های ۱۰۰ متر یا بیشتر در دسترس هستند.

  • عدم وجود پوشش برای میلگرد

از آنجایی که میلگرد، لخت است و پوششی ندارد، ریسک خوردگی آن بالاست (مخصوصا برای میلگردهای فولادی که به سطح تماس فونداسیون با خاک نزدیک هستند). هر چند به دلیل روکش بتنی روی میلگرد، این اتفاق به ندرت پیش می آید، ولی شبکه همبندی ممکن است با خوردگی در چند نقطه، پیوستگی الکتریکی خود را از دست داده و غیر قابل استفاده شود.

  • هدایت الکتریکی کمتر

میلگرد، استقامت مکانیکی بالایی دارد، اما ممکن است هدایت الکتریکی مناسبی نداشته باشد.

قیمت میلگرد همبندی

میلگرد همبندی با توجه به قیمت روز میلگرد در بازار تعیین می شود. اینکه از میلگرد ساده یا آجدار و کدام سایز آن استفاده کنید، قیمت میلگرد همبندی دستخوش تغییر خواهد شد. از آنجا که قیمت انواع میلگرد به صورت روزانه تعیین و اعلام می شود، به همین دلیل برای اطلاع از قیمت روز میلگرد کافی است وارد صفحه زیر شده با مشاهده قیمت لحظه ای انواع میلگرد، قیمت میلگرد همبندی را برآورد نمایید.

مشاهده نرخ روز میلگرد

آهن ملل؛ نماینده فروش انواع میلگرد به صورت آنلاین و حضوری

آخرین قیمت میلگرد

نتیجه گیری

روش همبندی می تواند خطرات ناشی از عیب زمین (عبور جریان از زمین) و متعاقبا خطر آتش سوزی و مرگ و میر را کاهش دهد. همبندی، با جلوگیری از ایجاد اختلاف پتانسیل خطرناک در تاسیسات و اسکلت ساختمان (مانند بدنه، سازه، تاسیسات الکتریکی و غیرالکتریکی فلزی)، مانع بروز برق گرفتگی می شود. نحوه اجرای همبندی، معمولا همزمان با اجرای فونداسیون است. اگرچه همبندی فونداسیون با میلگرد، معایب اندکی دارد، اما نسبت به هادی الکتریکی تفاوت چندانی نداشته و استفاده از هر دو نوع هادی در همبندی مجاز است.

چرا به این میلگرد، میلگرد همبندی می گویند؟

به این دلیل که در اجرای همبندی، به جای هادی های کلاسیک از میلگرد به عنوان هادی استفاده می شود، به به این نوع میلگرد ها میلگرد همبندی می گیوند.

سایز میلگرد همبندی باید چقدر باشد؟

میلگرد همبندی می تواند از هر دو نوع میلگرد ساده یا آجدار باشد. طول میلگرد متغیر است ولی قطر آن باید بین ۸ تا ۱۰ میلی متر باشد.

انواع همبندی چگونه است؟

همبندی به دو دسته همبندی اصلی و همبندی اضافی تقسیم می شود. همبندی اصلی در تمامی اتصالات ساختمان اجرا می شود و هبمندی اضافی در کلیه تاسیسات فلزی داخل محیط‌های خاص و مرطوب اجرا می شود.

پاسخ دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.